Hayvan dışkılarından enerji üretilmesi

Hayvan dışkılarından enerji üretilmesi her geçen gün daha çok dünyanın ilgisini çeken bir konu olmaya başladı. Amerika’da son zamanlarda 50.000-400.000 baş hayvan yetiştirip enerji üreten sanayi tesislerinin projesi yapılmaktadır. Böyle bir tesisten elde edilecek Metan Gazı Türkiye’nin yıllık havagazı üretiminin 3 katına yaklaşır.

avrupa’nın teknolojik düzeyini önemİM>larak etkileyen faktörlerden biri de Haçlı Seferle* ridir. Doğu ile Batı uygarlıkları arasında bu teknoloji transferi nasıl savaşlar sonunda zorunlu olarak meydana gelip zamanın Ortaçağ zihni­yetinin yıkılmasına etken olmuşsa, günümüzde de enerji krizinin oluşturduğu baskı sonunda gçlişen yeni teknolojiler aynı şekilde içinde bulunduğumuz 20. Yüzyılın zihniyetini yıkacağa benzemektedir.

İnsanlar ¡daha fazla enerji üretimi yapma gereğini duyarken, 20. Yüzyılın ikinci yarısında önemli boyutlara ulaşan çevre sorunları da üretilecek enerjiye koşullar getirmektedir. Kir­lenen hava ve su bundan böyle nükleer ve fosil yakıt kökenli enerjilerin önemli ölçüde kısıtlan­masını ve belki de 21 Yüzyılda yasaklanmasını gerektirecektir.

Şimdi bütün Dünyanın «özleri /TEMİZ ENERJİ” ye dönmüştür. Güneş ve rüzgâr enerjisi, hidrolik enerji, hidrojen enerjisi gibi doğadan çıkıp hiç bir yan ürünü ve işlemile doğanın dengesini bozmaksızın tekrar doğaya dönen enerji zinciri temiz enerji kavramını oluşturur. İşte bu şekildeki enerji kaynaklarından biri de canlı organizmaların meydana getirdiği enerjidir, önemli bir kısmı canlıların dışkıları, ile kimyasal enerji olarak dışarı atılır. Bahçe ile uğraşanlar taze gübrenin çiçeklere zarar yerdiğini bilirler- Onun için hayvan dışkıları bir süre, dışarıda bekledikten sonra gübre özelliğini kazanır. Bu bekletrnedçn amaç bünyesindeki bazı kimyasal

Uzak Doğu’da biogaz kullanımı ön«vi boyutlara arifmiş bulunmaktadır. burada Çin de başarı ile kullanılmakta olan 10 m hacimli bir fermentasyon tankmm kesit ve görünüşünü sunmaktayız. 20-30 küçükbaş veya 8-10 büyükbaş hayvan ağıtındaki dışkılar % 10-15 oranında su ile karıştırılarak akıcı hale getirilmekte ve girişten içeri verilmektedir. Fermentasyon tankından çıkan gaz bir boru ile alınarak yakıt olarak kullanılmaktadır. Bü ölçüde bir tankın ürettiği gazm m değeri 9 milyon kcal/yıl yani yaklaşık yılda 900 kg. ptitrole eşdeğerdir. Ters sifon gibi çalışan tankın çıkış ağzından gazı alımış gübre elde edilmekte ve hemen kullanılabilmektedir. Böyle bir tanktan elde edilen gübrenin yıllık değeri 1 ton amonyum nitrat gübresinin değerine eşittir. Yapımı kolay olup herhangi bir kırsal bölgede yöresel vvialzeme ve işçilikle gerçekleştirilebilir. Aynca hareketli parçası olmadığı için bozulma tehlikesi yoktur.

Eğer hayvan dışkıları oksijert bulunmayan bir ortamda bırakılırsa metan gazı (CH4) açığa Çıkar. Metan gazı havayla karışınca yanan, maden ocaklarından “grizu” adı ile tanıdığımız ve sanayide kullanılan tabii gazın % 90-99 unu oluşturan bir gazdır. Dışkıların veya lağımların havasız kalması sonucu oluştuğu çok «eskiden beri bilinen bir olaydır. Türkçede “Lağım Patlaması” tabirini hepimiz biliriz. İşte bu olaya yani dışkılardan gaz oluşmasına teknolojide “BİOCAZİFİKASYON” ve onun gazına da BlOC\Z” denir.

Dünyanın bugünlerde büyük ölçüde ilglsHri çeken biogaz çok eskiden beri ufak yerleşim üniteleri, çiftlikler için çok ufak bir yatırımla gübre ve enerji üreten tesislerden elde edilmekte ıdı özellikle memleketimizle aynı enlemlerde oıan uzak Doğu ülkelerinde geniş bir kullanım alanı vardır. Geleceğin enerji üretimi için ümitle bakılan bu üniteler için eldeki verileri Türkiye’ye uygularsak alınan sonuçlar şöyledir: 

Burada sebze, balık ve büyükbaş hayvan üretimi yapan bir çiftliğin prensip şema« gösterilmiştir. Ahırda 50 adet büyükbaş besi hayvanı yetiştirilmektedir. Yani ana üretim ettir. Hayvanların gübresi eğimli bir gübre kanalı ile fermantasyon tankına gitmektedir. Bu tanka aynı zamanda çiftlik evinin kanalizasyonuda bağlıdır. Tankın üretimi yî{kla yaklaşık 4 ton petrol eşdeğeri metan gazı, 5 ton amonyum nitrat gübresi eşdeğeri gübre ve 50 m bol madeni tuz içeren sıvıdır. Bu sıvı bir balık havuzuna verilerek veya balık yemi üretiminde kullanılarak yılda 10.000 orta boy balık üretilmektedir. Fermantasyondan çıkan sıvı He ahır çatısında bir havuzda güneş jpmlan ila özümseme yapan klorofiHi algea yetiştirilmektedir. Bu havımın mevcudiyeti «ynca ahum ısısını dengelemektedir. Bu havuzun mevcudiyeti ayrıca ahırın ısısını dengelemektedir. Kiorofilli algealar zaman zaman havuzdaki balıklara verilmektedir. Batak havuzunun değiştirme sulan ve fermantasyon tankı ürünü gübre He 5 hektar J»ir arazide sebze veya hayvanlar için yeterli yonca yetiştirmek mümkündür. Sonuç olarak böyle bir tesiste insan yaranna kullanılacak veya başka bir değişle satılabilecek mal olarak, yılda : 46.000 Kilovat saat enerji

10.0                           Kilo et 2.500 Kilo balık

75.0                          Kilo sebze üretilebilir. Girdiler ise hayvan yeıiti ve su dur. Sebze yerine yonca ekilirse üretiminden sebze çıkar ve girdi olarak yalnız su kalır. Yani su enerji ve proteine dönüşmektedir, tabii biz burada güneş enerjisini para ödemediği için saymadık yoksa esas girdi güneş enerjisidir. Kısaca bu güneş enerjisini protein ve yakıt enerjisine çeviren bir fabrikadır.

—      Türkiye’de büyük ve küçükbaş,#) milyon hayvan vardır.

—      Ortalama 1.000 hayvan günde 4 ton dışkı üretir. j

—       Türkiye’de üretilen hayvan dışkısı miktarı günde 320.000 ton yılda 116,8 milyon ton’dur.

—       1 ton dışkının ortalama enerji eşdeğeri 52 litre ham petroldür.

—      Türkiye’de hayvanların ürettiği dışkının petrol eşdeğeri 6 milyar litre’dir.

—       Bu miktar 38 milyon varil petrol eder.

—      Üretilen dışkının yalnız 1/10 unu enerji

olarak değerlendirirsek 4 milyon varil bugünün fiatlarile yaklaşık 100 milyon dolar eder.

Biogaz esasında gürteş enerjisinin bir kulla­nımından başka bir şey değildir. Bu enerji değişiminin nasıl olduğunu göstermek üzere biogaz üretim yolu ile doğa zincirini tamamlayan bir çiftliğin şemasını ve Uzakdoğu’da başarı ile kullanılan bir biogaz tesisinin projesini ve bunlara ait açıklamaları sunuyoruz. Konuya ilgi duyacak okuyucularımızın her türlü sorularım cevaplamaya hazırız.