HİDÂYETULLAH ERBİLÎ

HİDÂYETULLAH ERBİLÎ

İs­lâm âlimi ve büyük velîlerden. Ehl-i sünnet âlimlerinin ve evliyâ- nın en yükseklerinden olan Mev- lânâ Hâlid-İ Bağdâdî ‘hazretlerinin halîfelerindendir. Irak’ta bulunan Şehrezûr beldesine yakın Erbîl beldesinden idi. Ön dokuzuncu asırda yaşamıştır.

Önceleri ümmî idi. Sonra ke- râmetler sâhibi, firâseti ve ileri görüşlülüğü çök kuvvetli olan Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazret­lerinin huzûruna vardı ve sohbet­lerinin tatlılığını görerek, bir daha yanından ayrılmadı. Devamlı şey­hin hizmetinde bulunup tasavvuf yolunda ilerledi. Nefsini kötü huy­lardan ve çirkin sıfatlardan temiz­ledi. Ancak Hidâyetullah Erbilî aklî ve naklî ilimlerden hiç tahsîl gör­memişti. Bu ilim dallarında bir bil- gisi.yoktu.

Bir gün Mevlânâ Hâlid-i Bağ­dâdî hazretleri ona; “Senin üzeri­ne öyle bir vakit gelecektir ki, o vakitte aklî ve naklî ilimlerin oku­tulmasında muhtâc olacaksın. Şâyet okutmaz isen seni yurdun­dan çıkarırlar.” dedikten sonra her bir kitabın özellikle ilk sayfasını okumasını emir buyurdu. Hocası­nın emrine uyarak aklî ve naklî ilimleri tahsîl etti. Bundan sonra

özellikle ince konuların işli kitapların okutulması konu kendisine icâzet verildi.

Mevlânâ Hâlid-i Bağ d hazretlerinin vefâtından sonra sözünün sırrı açıklık k~ dı. Osmanlı vâlilerinden Mah Paşa, Erbîl ve civârinâ va ^J hakikatte ilim ile meşgûl ol görünüş olarak o mevkilerde lunan imâm ve şeyhlerin hep den şehri terketmelerini ist ‘ Bunun üzerine Hidâyetullah Eı hazretleri aklî ve naklî ilimleri kikli bir şekilde okutmaya baş Mevlânâ Hâlid hazretlerinderi dığı ilim ve mârifetleri talebel’ büyük bir sabırla anlattı. On’ gönüllerinde hakîkat bahçele’ güzel meyvelerinin olgunlaşm için uğraştı. Bütün ilim âşık huzûruna koşarak, ondan isti deye başladılar. Gelenler; “Biz zamâna kadar bu zâtın böyle ilme sâhib olduğunu bilmiyordı Halbuki ilim ve edeb sâhiplerf den kadri yüce bir âlimmiş.” dr rek hayretlerini bildirdiler.

Sonra, Mahmûd Paşa d onun yüksekliğini daha iyi anla? yıp, huzûruna, sohbetlerine ko~ muş ve duâlarını istirhâm etmiştM

Ömrünün sonuna kadar ia; sanlara doğru yolu göstermek v ders vermekle meşgûl olan Hidâ­yetullah Erbilî hazretleri, vefât et? tiğinde Bağdât’ta medfûn âlimle­rin sultânı, büyük velî Mevlân Şeyh Yahyâ Mervezî Hâlidî’nin yanına defnedildi.

1)   Mecd-‘rTâtid;.! 91

2)  Şemş-üş-Şüffiu 131

3)  Haçiâik-ül-Verdiyye; s.259

‘4) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.16, s.44