İbn Kemal Kimdir?

İbn Kemal’in asıl adı Şemseddin Ahmed bin Süleyman bin Kemal’dir. Fatih Sultan Mehmed devrinin önemli devlet adamlarından olan Kemal Paşanın torunu olması hasebiyle Kemalpaşazâde olarak tanınmıştır. İyi bir tahsil gördükten sonra bir süre Sultan İkinci Bayezid’in hassa bölüğünde askerlik yapmış, ancak ilmin tadını alınca askerlikten ayrılarak ilmiye sınıfına geçmiştir. Önce Edirne Darülhadisi’nde Molla Lütfi’nin derslerine devam etmiş, daha sonra Kestelli adı ile bilinen Muslihiddin Mustafa Efendi, Hatibzâde Muhyiddin Mehmed Efendi ile Muarrifzâde Sinanüddin Yusuf Efendi, Müeyyedzâde Abdurrahman Efendi gibi zamanın tanınmış âlimlerinden ders alarak tahsilini tamamlamıştır. Çeşitli medreselerde ders vermiştir. İkinci Bayezid Han kendisini Türkçe bir Osmanlı tarihi yazmakla görevlendirmiştir.

Çamurlu Kaftanın Sahibi

Yavuz Sultan Selim’in tahta geçmesinden sonra 1515’te Edirne kadılığına, 1516 tarihinde Anadolu kazaskerliğine tayin edilmiştir. Bu görevde iken Mısır seferine katılmış ve padişahtan büyük itibar

görmüştür. Hatta sefer dönüşü atının ayağından sıçrayan çamur, sultanın kaftanını kirletince Yavuz Sultan Selim, “Ulemânın atının ayağından sıçrayan çamurların medâr-ı zînet ve bâis-i mefharet” olacağını söyleyerek öldüğünde bu kaftanın tabutunun üzerine örtülmesini vasiyet etmiştir.

Kanuni Devrinde Şeyhülislâm Oldu

Kanuni Sultan Süleyman tahta geçtikten sonra onun isteği ile eserine kaldığı yerden devam etmiştir. Mayıs 1526’da da Şeyhülislâm Zenbilli Ali Efendinin vefatı üzerine şeyhülislâmlığa getirilmiştir. Bu görevdeyken 16 Nisan 1534 tarihinde vefat etmiş ve Edirnekapı dışındaki Mahmud Çelebi Zaviyesi nin haziresine defnedilmiştir. Müellifin vefatı için birçok tarih düşürülmüştür. Bunlardan en meşhuru, “İrtehale’kılûmu bi’L-Kemâl” tarihidir. “Kemal’le birlikte ilimler de öldü” manasında olup onun ilmî kıymetini en güzel şekilde gösteren ifadelerden biridir.

İbn Kemal, güzel ahlâklı, akıllı, anlattıkları ve yazdıkları kabul gören büyük bir âlimdi. O kadar ki, geçmiş âlimlerin birçoğunun yazdığı kitapları unutturmuştu. İlimde, İslam âlimlerinin en büyüklerinden Sadeddin Taftazânî ve Seyyid Şerif Cürcânî ile mukayese edilmiştir. Muhyiddin Mehmed bin Pîr Mehmed, Sadî Sâdullah Efendi, Muslihuddin Mustafa, Celâlzâde Sâlih Çelebi ve Şeyhülislâm Ebüssuûd Efendi onun yetiştirdiği âlimlerden bazılarıdır. Kemalpaşazâde, Osmanlı ulemâsı arasında ilmî kudretinden dolayı “eknuallimüTevvel” unvanıyla anılmıştır. Talebesi Şeyhülislâm Ebüssuûd Efendi de “eLmuallimüVsânî” kabul edilmiştir.

300’den Fazla Eser Bıraktı

Sekiz yıl bulunduğu Şeyhülislâmlık makamında insanlar ve cinler tarafından müşkül meselelerde kendisine müracaat edildiğinden “İnsanlar ve cinlerin müftüsü” demek olan “Müfti’s-Sakaleyn” şöhretini kazandı. Bu ünvan yalnız kendisine has olarak kaldı. İbn Kemal, Ehl-i Sünnet itikadını bütün gayreti ile müdâfaa etmiş ve bu hususta bütün sapık görüşleri çürüten risâleler kaleme almıştır.

Araştırmacılar eserlerinin sayısıyla ilgili yüz ilâ beş yüz arasında farklı rakamlar vermekle birlikte ağırlıklı sayı 300 civarındadır. Bazı meşhur eserleri şunlardır: Tevârilvi Ak Osman, Haşiye alâ Tehâfüti’lTelâsife, Tağyîrü’tTenkîh, Hâşiye aleTHidâye, Fetâvâ, Yûsuf u Züleyha, DakâikuTHakâik, Nigâristân, Akâid4 İslâm, elTelâh fî Şerhi TMerâh, Risâletü’l-Münîre, Tarîfü’l- Akl, Mühimmâtü’l”Müftî.