İSKELET SİSTEMİ VE HASTALIKLARI

BEL AĞRILARI: Bel ağrısını tanım ayan in san yok g ib id ir/İn san o ğ lu n u n iki ayak üzerindedik yürüm esi, o tu rm ası’b elk i de bel ağrılarının gelişm esi bakım ından karşılaştığı en büyük tehlikeyi oluşturur. Çok çeşitli etkenler bel ağ rıların ın o rtay a çıkm asına neden olur. Bu etkenleri verm eden önce bel bölgesindeki om urlarm anatom ik özelliklerini kısaca incelem eyi uygun görüyoruz. Bilindiği gibi birinci boyun om uru olan “ A tlas ” dışında, b ü tü n om ur kem iklerinde gövde b ulunur. G övdenin hem en ark asın a, k ab aca yarım ay biçim inde olan om ur kavsi tutunm uştur, O m ur kavsiyle om ur gövdesi ara sın d ak i yuvarlak boşluğa “ O m ur deliği” denilm ektedir. O m ur kem iklerinin b irb irleriy le eklem leşm esi sonucu o rtay a çıkan om urgada, ü st ü ste dizilen om ur delikleri a d e ta b ir k an al o lu ştu ru rlar. Bu kanalın içinden om urilik geçm ektedir. Bu nedenle k an ala ‘‘O m urilikkanalı’’ denilm ektedir. O m urlar, gerek om ur gövdeleriyle ve gerekse om ur kavislerinden k aynaklanan eklem çıkıntılarıyla b irb irlerin e eklem leşirler. B irbiriyle eklem – leşm iş olan om ur gövdeleri ara sın d a “ İn terv er- te b ra l disk” denilen eklem içi özel y astıkcıklar bulunur. Bu yastıkcıklar om ur gövdelerinin birb irin e m ekanik sürtünm elerini azalttığı gibi, om u rlara binen m ekanik yükün de yum uşatılm asına yardım ed erler. O m ur kem ikleri eklem lerin dışında bazı k aslar ve b ağ lar aracılığıyla da b irb irlerin e tu tu n m u şlard ır. O m ur kavisleri a ra sın d a om urlar a ra sı delikler bulunur. Bu deliklerden, om uriliğine gelen ve om urilikten çıkan om ur sinirleri geçm ektedir. O m urlardaki kemik dokusu, kıkırdak dokusu, eklem ler, om urlarla ilgili k aslar ve om ur sin irleri çeşitli nedenlerle zedelendiklerinde bel ağ rıların a neden olurlar. Bazı d u ru m lard a bu y ap ıların dışından kaynaklanan bazı ağ rılar, bel ağrısı olarak algılanırlar. Bu tip ağ rılara “Y ansıyan ağ rıla r” denir. Bazen de om urlar bölgesinden kaynaklanan ağ rılar bazı çevre o rg an lara yayılırlar. Bu tip ağ rılara d a yansıyan ağ rılar denir. Bel ağ rıların a neden olan etkenleri kaynaklandıkları y ap ılara göre şöyle sıralayabiliriz. Kemik dokusundan: O m ur kırıkları, om urların darbeyle kaym aları, osteoporoz osteom alasi,

B u rad a bel ağ rıların d an korunm anın genel ilkelerinden söz edeceğiz. Bel ağ rıların d an korunm anın en iyi yolu bel bölgesindeki k asların kuvvetlenm esine yardım eden kas h arek etlerin in yapılm asıdır. Y ürüyüş, koşu, yüzm e ^ çeşitli kültürfizik h are k etle ri bel k asların ın güçlenm esine yardım ed er. Özellikle sa b ah la rı y ap ılacak olan kültürfizik h arek etleri, bel ağ rıların ın önlenm esinde çok y ara rlıd ır. Bel ağrıların ın önlenm esinde b ir b aşk a önlem , sağlığa uygun san d aly e ve koltuklarda oturm aktır. Özellikle kötü yapılm ış ya d a yanlış oturulan otom obil koltuklan, uzun yolculuklar sırasın d a şiddetli bel ağ rıların a ned en o lu rlar. Y atar d u rum dan, ay ağ a kalkan b ir insanın bel bölgesine binen yük 200 kat artm ak tad ır. O tu ru r d u ru m d a ise 400 kat artm ak tad ır. B u rad an da görüldüğü gibi yanlış pozisyonda oturm ak bel ağ rıları bakım ından büyük b ir tehlike y aratm ak ta d ır. Bel ağ rıların a ned en olan b ir b aşk a yanlış d av ran ış biçim i de y erd en yük kaldırırken yinelenm ektedir. Çoğu kim se y erd en b ir yük kaldıracağı zam an vücudunu belinden öne doğru k ıra r ve yükü k av rad ık tan so n ra doğrulur. Bu biçim de yük kaldırılırken b ü tü n ağırlık, bel bölgesine binm ektedir. Y erden yük kaldırm a sırasın d a kişinin dizlerini b ü kerek yüke yak laşm ası ve yükü k av rad ık tan so n ra yeniden b ac ak ları üzerinde d o ğ ru larak yükü kaldırm ası ve bu sıra d a yükü olabildiğince vücu d u n a yakın tu tm ası gerekir. Bu d u ru m d a bele binen yük azalm ak tad ır. Bel a ğ rıların a n ed en olan b ir b aşk a kötü alışkanlık d a kişinin k asların ı ısıtm ad an ani bel h are k etle ri yap m asıd ır. Bel ağ rısın d an y akm an kişilerin en büyük so ru n ların d an b iri de y atak tan kalkm adır. K işinin en az bel ağrısıyla y atak ta n kalkabilm esi için, önce b ac ak ların ı dizden büküp gövdesine yak laştırm ası, d ah a so n ra d a b acak ların ı y atak ta n ineceği ta ra fa devirm esi gerekir. B undan so n ra kollarınd an güç a la ra k y atak ta doğrulm alıdır. Bunu da y ap tık tan so n ra y ere b asıp ay ağ a kalkabilir. Şiddetli bel ağ rıları geliştiğinde, h astan ın kesinlikle y atağ a yatırılıp b ir doktorun çağrılm ası g erekir. H astan ın h are k et ettirilm em esine çalışılm alıdır. A ğrı dindirm ek için asp irin ya d a b ir b aşk a ağrı kesici ilaç verilebilir. Bel ve k arın bölgesindeki k asların güçlendirüm esi için çeşitli kültürfizik h are k etle ri v ard ır. B u rad a b ir seri h are k et an latılacak tır. H arek etler kolaydan zora doğru gitm ektedir. Bu h arek etleri uygulam ak istey en lerin kolaydan b aşlay ıp , ona alıştıktan so n ra zor o la n lara geçm esi d a h a uygun olur. H areket 1: Düz b ir zem in ü zerinde, sırtü stü uzanın. Diz ve b acak ların ızı bitiştirin. D aha so n ra dizlerinizi büküp b acak ların ızı k arn ın ıza doğru toplayın. Bu sıra d a kollarınızı b aşınızın altın a toplam ış olun. H arek et 2: Y ukarıdaki biçim de b acak ların ızı k arn ın ıza doğru topladıktan so n ra, ellerinizi dizlerinizin ü stü n d e kenetleyin ve om uzlarınız y erd en k ald ırm ad an kollarınızla, dizlerinizi k a rnınıza doğru b astırın

Vücudunu doğru kullanmayan bir kişi, vücut yüitünü yanlış doğrultuda taşımış olur. Bu da omurganın normal biçimini bozup, bel ağrılarına yol açar.Vücut ağırlığı, göğüs ve karındaki iki havalı bölge aracılığıyla pelvise taşınTrnktadır. Vücudunu doğru kullanan bir kişi, bu yükü uygun bir biçimde bacaklarına iletir ve omurgası anormal yüklerden korunur.

Omurlar arası diskin fıtıklaşması.

Yanlış biçimde yük kaldıran bir kimsede omurlar arası diskin fıtıklaşması

H areket 3: Y ukarıdaki harek eti, yapın, fakat bu kez başınızı dizlerinize doğru kaldırın. H areket 4 : Y ukarıdaki h arek eti yapıp, yerden o tu ru r durum a geçm eye çalışın. H areket 5 : S ert bir zem in üzerinde sırtü stü uzan d ık tan so n ra, bacaklarınızı yerd en kaldırm adan o tu ru r d urum a geçin. Bu h arek eti y ap ark en ayaklarınızı b ir yere takabilirsiniz ya d a b ir yardım cı ayaklarınıza elleriyle b astırab ilir. Bu du ru m d a h arek et d ah a kolay yapılır. H areket 6: S ırtüstü uzandıktan so n ra kollarınızı gövdenize p ara lel uzatın. D alıa so n ra yalnız bacaklarınızı bitişik ve düz olarak y erden yukarı kaldırın i ■, Y ukarıda anlattığım ız bu h arek etleri önce az sayıda yineleyerek gerçekleştirin. A lıştıkça sayıyı çoğaltın ve d ah a zor olan h arek etlere geçin. İyice alıştıktan so n ra, yalnız son iki h arek eti yapm anız yeterlidir. H arek etleri uygun dinlenm e aralık larıyla yineleyin. Ö rneğin herh an g i b ir h arek eti önce beç kez ark a ark ay a te k ra rlad ık tan sonra, b ir sü re dinlenip, yeniden beş kez tek rarlay ın . Bu te k ra rların sayısını alıştıkça artırab ilirsin iz.
 GUT HASTALIĞI:

Ellerdeki gut tofuslan

Kulak sayvanındaki gut tofvs

Gut, eklem lerde ve b u n ların çevresinde “M onosodyum ü r a t” k ristallerinin birikm esi sonucu gelişen ve % 95 v ak ad a kan d a ürik asit fazlalığıyla sey red en tek rarlay ıcı özellikte eklem iltih ap ların a n ed en olan b ir m etabolizm a bozukluğu hastalığ ıd ır. Gut h a sta la rının yaklaşık olarak % 95’i erkektir. Gut h astalığına y ak alan an k ad ın ların büyük çoğunluğu m enopoz so n rası dönem e girm iştir. A vrupa ülkelerinde gut hastalığının görülm e sıklığı % 0,3 olarak bildirilm ektedir. Savaş yıllarında proteinli b esinlerin d ah a az tüketilm esi nedeniyle gut hastalığının görülm e sıklığı o y ıllard a düşm üştür. A m erika Birleşik D evletleri’nde, erkekler a ra sın da gut hastalığına % 10 o ran ın d a rastlan m ak – tad ır. N orm alde 100 mİ. k an d a 3-7 mg. ürik asit b ulunm aktadır. Gut h astaların ın % 95’inden fazlasında kandaki ürik asit m iktarı norm alin ü stündedir. K anda fazla m iktarda b u lu n an ürik asit, sodyum la birleşip “M onosodyum ü r a t” oluşturm aktadır. M onosodyum ü ra t ise k ristaller biçim inde, eklem lere, kem iklere, d erialtm a, böbreklere ve eklem çevresindeki dokulara birikm ektedir. M onosodyum ü ra t k ristalleri biriktikleri y erlerd e y ab an cı m adde gibi etki göstererek, kendilerine k arşı b ir iltihabın doğm asına neden olurlar. Bu k ristallerin biriktiği bölgelerde özel b ir reaksiyon d a doğar. Bu reaksiyon sonucu o rtay a çıkan y ap ılara “T ofus” denilm ektedir. T ofuslar eklem bölgelerinde, şişlikler biçim inde kendilerini belli ed erler. Gut h astaların ın yaklaşık % 10-% 20’sinde b ö b reklerde “Ürik asit ta ş la n ” gelişir. Bazı h a sta la rd a , böbreklerde gelişen tofuslar, “ Gut n efriti” denilen, böbrek iltihaplanm ası olayına ned en olur. Gut h astalığ ın d a gelişen eklem iltihabı çoğunlukla tek b ir eklem i tu ta r. Y aklaşık o larak % 50 v ak ad a ise ayak b aşp arm ağ ın d a eklem iltihabı gelişm ektedir. G utta eklem iltihabı ani atak la r biçim inde kendisini gösterm ektedir. H astalık tedavi edilm ediğinde atak la r sıklaşm akta ve eklem lerdeki kalıcı bozukluklar gelişerek m üzm in b ir gut h astalığı o rtay a çıkm aktadır. Ani gut atağı genellikle b ir ön b elirti oluşturm aksızm o rtay a çıkm aktadır. Ani gut atağ ı genellikle b ir ön belirti oluşturm aksızm o rtay a çıkar. A ğır bir yem ek, fazla içki, yorgunluk, c e rra h i girişim ler, infeksiy onlar, penisilin, insülin ani b ir gut atağ ın a neden olabilir. G uttaki eklem ağrısı, genellikle geceleyin b a şla r. A ğrı zonklayıcı, sızlayıcı ve şiddetlidir. Eklem bölgesi kızarık, şiş, p arlak ve sıcaktır. Ç arpıntı, ateş, halsizlik, titrem e gibi b elirtiler gelişebilir. H astalığın ilk dönem lerinde atak la r b irk aç günde iyileşir. Fakat h astalık önem senm ediğinde, atak la r b irk aç h afta süreceği gibi d ah a sık o rtay a çıkm aya b aşlar. H astalığın m üzm inleşm esiyle eklem lerde gelişen bozukluklar, onların h arek et yeteneklerini de bozar. G ünüm üzde ted av i olanakları, gut h astalık ların ın hiçbir kısıtlam ayla karşılaşm aksızm norm al bir yaşam sürm elerini sağlam aktadır. H astalığın tedavisinde üç h edef v ard ır. İlk h edef ani gut atağının tedavi edilm esidir. İkinci h edef ani gut atak ların o rtay a çıkm asının önlenm esidir. Ü çüncü h ed ef ise kanın ürik asit düzeyinin norm ale indirilm esi ve özellikle b ö b reklerde gelişm iş olan to fu slarm iyileştirilm esidir. Bu sonuncusu çok ö ıem lidir. Çünkü b ö b reklerde gelişen tofuslar zam anla h a s ta d a böbrek yetm ezliğine yol açarak , ölüm e neden olabilm ektedir. Ani gut atağının tedavisinde “K olşisin” adlı ilaç çok iyi sonuç verm ektedir. Kolşisin eklem de guta bağlı o larak gelişen iltihabı o rtad a n kaldırm aktadır. İlacın alınm asından 12 sa a t so n ra ağrı azalm aya b a ş la r ve yaklaşık 36-48 sa a t so n ra tam am en geçer. Fenilbütazon, oksifenbütazon, indom e tasin ani gut atak ları sırasın d a kullanılan diğer ilaçlard ır. Ani atak la r sırasın d a h astan ın y atak istirah atin e alınm ası gerekm ektedir. Bu dönem de h a sta la rın günde 3 litre k ad ar su içm elerinde y a ra r v ard ır. İçilen bol su, böbreklerd e id ra r yapım ını a rttıra ra k , m onosodyum ü ra t kristallerin in böbreğe çökm esini güçleştirir. Ani gut atak ların ın önlenm esi için h astaların h er gün 0.5-1.5 mg. kolşisin alm aları çok etkilidir. Bunun dışında h a sta la rın fazla kilolarını atm aları, bol su içm eleri gerekir. Ü çüncü hedef olan, kanın ürik asit m iktarının norm al düzeye indirilm esinde b aşlıc a üç ilaç kullanılm aktadır. B unlar “P ro b en esid ” , “ Sülfin- p irazo n ” ve “A llopürinol” dür. P robenesid ve sülfinpirazon id ra r yoluyla ü ra t atılım ım a rttırm akta ve böylece kandaki ürik asit m iktarını düşürm ektedirler. Bu ilaçların yardım ıyla özellikle böbreklerde, yeni to fu slarm oluşm ası önlendiği gibi, eskilerinin de kaybolduğu görülm ektedir. Bu ise böbreklerin korunm ası açısın d an çok önem lidir. Sözünü ettiğim iz bu iki ilaca “Ü rikozürik” ilaçlar denilm ektedir. Bu adı alm alarının nedeni, id ra r yoluyla ü ra t atılm asını sağ lam alarıd ır. A llopürinol ise v ü cu tta ürik asit yapım ını azaltıcı etkiye sah ip tir. Bu kanın ürik asit m iktarında azalm aya neden olur. B öbreklerinde ürik asit taşı olan h a sta la r, sözünü ettiğim iz bu son ilacı kullandıklarında böbreklerindeki ürik asit ta ş la n kaybolabilm ektedir. B u rad a son olarak şu noktaya değinm ek istiyoruz. Ü rikozürik ila çlan kullanan h a sta la rın asp irin ve benzeri iltihap karşıtı (A ntiinflam atuar salisilatlar) ila ç la n kullanm aları gerekir. Çünkü aspirin ve benzerleri, ürikozüriklerin etkisini yok etm ektedir.
rı