İstanbul’da Ramazan Topları Nerelerden Atılırdı?

Günümüzde de hâlâ eskilerden bir âdet olarak yaşayan Ramazan topunun atılmasını beklemek her oruçlu için ayrı bir heyecandır. En büyük terbiyelerden olan açlığın teneffüs zilidir o. Küçük yerlerde topun nerede patladığı herkesçe bilinir. Ya İstanbul’da nerelerden atılırdı Ramazan topları?…

Ramazan-ı Şerif ayı eskiden kalma birçok âdeti günümüze kadar ulaştırmıştır. Zengin iftar ziyafetleri, Ramazan davulu, minarelere asılan mahyalar ile iftar ve imsak vakitlerinde atılan toplar bunların başında gelir. Ancak bilindiği üzere günümüzde imsak vaktinde top atılmamaktadır.

Osmanlı Devleti’nde imsak ve iftar vaktinin habercisi toplar, ilk defa 1821 yılında Anadolu Hisarında atılmaya başladı.

Daha sonra bu uygulama İstanbul’un çeşitli alanlarına dağılarak, Rumeli Hisarı ve Yedikule Surlarında da başlamış, ardından da birçok noktaya dağılmıştı. Bu usulün Anadolu ve diğer eyaletlere yayılması ise pek uzun sürmeyip kısa süre sonra toplar Ankara, Maraş, İşkodra ve Akka gibi yerlerde de atılmaya başlamıştır. Bu işte, askeriyeye ait dayanaklı toplar kullanılarak ve tecrübeli askerler görevlendirilerek muhtemel kazaların önüne geçilmeye çalışılmıştır.

Sultan İkinci Abdülhamid Han dönemine ait bu vesika, İstanbul’un hangi noktalarında top atılmasına izin verildiğini bizlere bildirmektedir.

Günümüz Türkçesiyle

TOPHANELİ ÂMİRE MÜŞİRLİĞİ

Af ve mağfiret ayı olan Ramazan-ı Şerif’in yaklaşması üzerine imsak ve iftar vakitlerinin ilanı için atılan toplar geçen senelerde olduğu gibi, Tophaneli Âmire’ye mensup Numune Topçu Alayı tarafından İstanbul içinde:

‘Dolmabahçe Sarayı önünde ‘Seraskerlik Dairesinde Tophaneli Âmire Talimhanesi’nde ‘Beyoğlu’nda

‘Humbarahane Kışlası meydanlarında;

Karadeniz Boğazı Topçu Alayı tarafından ise: ‘Boğaziçi’nde bulunan Rumeli Hisarı ile Nakkaş Tabyasında ‘Boğaz’m Anadolu tarafındaki; Macar,Poyraz, Riva ve Şile’de Rumeli tarafında; Kilyos ve Papaz Burnu mevkilerinde

top atışlarının, âdet olduğu üzere bu sene de tekrar edilmesi hususu padişah hazretlerine bildirilmek üzere arz ve takdim kılındı. Bu hususta emir ve ferman padişah hazretlerinindir.Tophaneli Âmire Müşiri, Ali Saib8 Mayıs 1888.

Humbarahâne Kışlak Hümâyûnları meydânlarında ve Bahpi Siyâh Boğazı Topçu Alayı ma rifetiyle dahi

Metnin Transkripsiyonu

TOPHÂNE’İ ÂMİRE MÜŞÎRİYETİ

Osmaniı İstanbul’unda bir ramazan gecesi (P. Blanchard, Gravürlerle Türkiye – İstanbul 1)

Hususiye Şeref-hulûlü tekarrüb eden Ramazâna mağfiretaıişânda i‘lân-ı iftâr ve imsak içün sinîn4 sabıkada olduğu gibi Tophâne-i Âmire’ye mensûb Numûne Topçu Alayı marifetiyle Dersaâdet dâhilinde Dolmabahçe Saraya Hümâyûnu pîşgâhıyla Bâbı Ser askerî ve Tophâne^i Âmire Ta^،limhânesi ve Beyoğlu Boğaziçi’nde kâ’in Rumeli Hisarı ile Nakkaş Tabyasında ve Boğaz’m Anadolu cihetinin Macar ve Poyraz, trva ve Şile ve Rumeli tarafının Kilyos ve Papaz Burnu mevâki‘inde ber-mutâd top endâhtı mukarrer bulunmağla rehîn-i ilnvi âlenvşumûk cenâb’i padişâhî buyurulmak üzere arz ve beyândı keyfiyete ibtidâr kılındı. Ol bâbda emr u ferman hazretti men4ehüTemrindir.

Tophâne Müşiri bende Ali Sâib Fi 26 Nisan 1304 II