KARIN AĞRISI

KARIN AĞRISI: Karın ağrıları da sık rastlanan belirtilerdendir. Ancak karın ağrıları yalnız karın içi organlarının hastalıklarında ortaya çıkmazlar. Başlıca üç çeşit karın ağrısı vardır. Bunlar “Viseral ağrı”, “Somatik ağrı” ve “Yansıyan ağn”dır. Viseral ağrı, karın içi organlarındaki hastalıklardan kaynaklanmaktadır. Karın içi organlarının peritonla örtülü olan yüzleri, ağrı uyanlarına karşı duy arlıdırlar. Bu organların duvarlarındaki gerilimin artması, peritonu gererek ağrıya yol açar. Organlarda gelişen iskemi, infarkt ve bazı kimsayal maddeler ağrıyı uyarmaktadırlar. Organlarda gelişen iltihabi ve iskemik olaylar organların ağrıya olan duyarlık eşiklerini düşürmektedirler, böyle- ce en küçük uyaranlar bile bazen şiddetli ağrıya yol açmaktadırlar. Somatik ağrılar karın duvarından kaynaklanmaktadırlar. Özellikle peritonun karın duvarı iç yüzünü örten “Parietal periton” denilen yarığın uyarüması, diyafragma kası ve bağırsakları karın arka duvarına bağlayan “Mezenter” adlı periton kıvrımının uyarılmaları somatik ağrı denilen ağrı türünün kaynağını oluştururlar. Yansıyan ağrı ise iç organdan kaynaklanan bir ağrının vücudun daha yüzeysel ve asıl kaynaktan oldukça uzak bir bölgesinde hissedilmesi durumuna verilen addır. Burada çeşitli iç organlardan kaynaklanan ağrıların nerelere yansıyabileceklerini belirtmeden önce, karın ön duvarını ağrı bakımından dört bölgeye ayıran bir haritayı verelim. Karın ön duvarı, göbek çukuru merkez alınarak biri dikey biri de yatay olarak iki tasarımsal çizgiyle dörde bölünür. Her bir 1/4’lük alana “Kadran” denilmektedir. Böylece karın ön duvarında “Sağ üst kadran”, “Sol üst kadran”, “Sağ alt kadran” ve “Sol alt kadran” olmak üzere dört bölge ortaya çıkmaktadır. Özofagus ağrısı, sırta; mide ve duodenum ağrısı, sırta ve/veyakarnın sağ üstü 1/4’lük bölgesine (sağ üst kadran) incebağırsak ağrısı, sırt ve/veya karın ön duvarının sağ alt 1/4’lük bölümüne (sağ alt kadran); safra kesesi ve yollarının ağrısı, sağ omuz, sağ kürek kemiği bölgesi ve/veya sağ üst kadrana yansır. Pankreas ağrısı ise sırt ve/veya sol üst kadran ve/veya sırta yansır. Kolonlardaki ağrılar ise sırta ve/veya sağ ve/veya sol alt kadrana yansırlar. Diyafragmadaki ağrılar ise genellikle sağ omuza yansımaktadırlar. Karın ağrılarını yaratan etkenleri başlıca iki gruba ayırarak inceleyebiliriz. Bunlardan ilki periton içi nedenlerden kaynaklanan karın ağrıları, İkincisi ise periton dışı etkenlerden kaynaklanan ağrılardır. Aşağıda karın ağrüarım yaratan etkenler sınıflandırılmıştır. Periton içi nedenlere bağlı karın ağnları: 1) İltihap kökenli ağrılar: A) Periton: 1) Bakteriyel peritonit a) Mide, safra kesesi ve bağırsak delinmeleri, b) Peritonun kan yolu ya da diğer bazı yollarla taşman tüberküloz, streptokok, pnömokok ve diğer bazı mikroorganizmaların etkisiyle iltihaplanması. 2) Kimyasal ya da nonbakteriyel peritonit: Yumurtalık kistlerinin patlaması, mide ülserinin delinmesi, safra kesesinin delinmesi. B) Karın içindeki içi dolu organlar: 1) Karaciğer iltihabı (hepatitj 2) Karaciğer apsesi 3) Pankreas iltihabı (pankreatit) 4) Dalak apsesi C) Karın içindeki içi boş organlar: 1) Peptik ülserler 2) Apandisit 3) Kolesistit 4) Kolon iltihabı (kolit) 5) Crohn hastalığı (Regional enteritis) 6) Kolitis ülseroza 7) Gastroenterit (mide ve bağırsakların iltihabı) D) Pelvis organları: 1) Endometrit (endometrium iltihabı) 2) Tuboovarien apseler 3) Over (yumurtalık) apseleri 4) Pelvis iltihabı B) Mezenter: 1) Mezenter lenf bezlerinin iltihaplanması II.) Damarsal kökenli ağrılar: A) îskemiler: 1) Dalak infarktüsü 2) Karaciğer infarktüsü 3) Mezenter damarlarının tıkanması 4) Omentum damarlarının tıkanması
Sol üst: Sol alt ve üst kadranda ağrı nedenleri Sol alt: Sağ üst ve alt kadranda ağrı nedenleri Sağ üst: Yaygın karın ağrısı nedenleri Hiyatus hernileri
B) Periton içi kanamalar: 1) Dalak yırtılması 2) Karaciğer yırtılması 3) Dış gebeliklerde damar yırtılmaları 4) Karın içi anevrizmalarının yırtılması 5) Mezenter damarlarının yırtılması III) Mekanik tıkanma ya da gerilmelerden kaynaklanan ağrılar: A) Bağırsakların tıkanması ve gerilmesi: 1) Tümör 2) Fıtık 3) Bağırsakların dönmesi 4) Bağırsaklarda yapışıklıklar B) Safra kesesi ve/veya yolları: 1) Taş 2) Tümör 3) Nedbe darlığı 4) Kist C) Dalak ve karaciğer: 1) Karaciğerin kalp yetmezliği ya da Budd-Chiari sendromuna bağlı olarak, bazı kan hastalıklarınabesinleri mideye iletir. Peristaltik hareketler sinir sisteminin denetimi altındadır. “Akalazia” hastalığında (bu hastalığın diğer adları “Aperis- taltizm” ve “Kardiospazm”dır) özofagustaki peristaltik hareketleri düzenleyen sinir sistemi bölümündeki (kesin olarak bilinmeyen) bazı bozukluklar nedeniyle peristaltik hareketler bozulmakta ve özofagusun alt ucundaki büzgenin gevşemesi zorlaşmakta, hatta kasılması artıp spazma geçmektedir. Kardiospazm terimi bu spazmı, aperistalzis terimi ise özofagusun bozulmuş ve ilerki dönemlerde ise ortadan kalkmış olan peristaltik hareketlerini tanımlamaktadır. Durum şöyle özetlenebüir: Peristaltik hareketleri güçsüzleşmiş, düzensizleşmiş olan özofagus, alt ucundaki büzgenin de gevşemesiyle, yutulan besinleri mideye gönderememektedir. Bu durumda kendisini yutma güçlüğü (disfaji) olarak ortaya koymaktadır. Hastalığın altında yatan nedenler incelendiğinde; B vitamini yetmezliği, tripanasoma kruzi adlı bir parazit infeksiyonu (Şagas hastalığı), asit fazlalığı, psikolojik bir bunalım, vagus sinirinin merkezi sinir sistemindeki başlangıç bölgesindeki sinir hücrelerinde ileti bozukluklarına, özofagusun kasılmasını düzenleyen sinir hücrelerinde sayıca azalma ve dejenerasyon gibi etkenlere, bozukluklara rastlanmaktadır. Peristaltik hareketleri bozulmuş olan özofagus, zamanla gevşeyip genişlemeye başlar. Başlangıçta iğ biçiminde olan özofagusun çapı 4 cm ’ye
çıkar. Olay ilerledikçe çapı 4 cm ’nin üstüne çıkar ve şişe biçimi kazanır. Daha ilerlemiş vakalarda ise özofagus huni biçimini alır ve çapı 6 cm ’ye yaklaşır, çok ilerlemiş vakalarda ise özofagus kalınbağırsağın “Sigmoid” bölümüne benzeyen bir “S” biçimi kazanır. Bu sırada çapı 6 cm ’nin üstüne çıkmıştır. Hastalığın belirtileri ve yol açtığı yakınmalar şöyle özetlenebilir: Yutma güçlüğü, regürjitasyon göğüs kemiği arkasıda dolgunluk hissi, ağrı, zayıflama ve kanamadır. Akalaziadaki yutma güçlüğü aniden başlar, şiddeti değişkendir, aralıklarla ortaya çıkar, katı besinler yutulabilir, fakat sıvıların özellikle gazoz gibi gazlı sıvıların yutulması hemen hemen olanaksızdır. Regürjitasyonda ağıza geri gelen besinler, mideye ulaşmamış olduklarından, sindi- rilmemişlerdir, alkali pH’dadırlar. Tedavide bol B vitamini, antikolinerjik üaçlar ve sakinleştirici ilaçlardan yararlanılmaktadır. Bazı aygıtlarla özofagusun alt ucundaki büzgenin genişletilmesi, %80 vakada olumlu sonuç vermektedir. Bunların hiç birinin etkili olmadığı vakalarda ise cerrahi tedaviden yararlanılmaktadır.