kompresör

kompresör

Hava, vb. bir akışkanı istenen basınca kadar sıkıştıran makine. Kompresörlerin en yalın örneği bisiklet pom­pasıdır. Pompanın içindeki ileri geri hareket eden köse­leden piston elle çalıştırılır ve gövdeyi çalıştıran silindi­rin içinde hareket eder. Piston geri çekilince normal ba­sınçta hava silindirin içine dolar. Piston kolu itilince, si­lindirdeki havanın direnci, kösele pistonu gerer ve hava sıkışır. Gövdenin içindeki basınç yeterli düzeye ulaşın­ca, gövdenin ucundaki tek yönlü supap açılır ve hava şi- şirilecek lastiğe dolar. Genellikle bir makineyle ya da elektrik motoruyla çalıştılan kompresörlerin iki temel biçimi vardır: Pistonlu kompresör; dönel kompresör. Pistonlu komprösörler, elektrik motoruyla çalıştırılır ve bisiklet pompalarındaki mekanizmayla, otomobil, vb. araçların lastiklerinin şişirilmesinde yararlanılır. Dönel kompresörler içiçe geçmiş durumda, birbirine dokun­madan dönen ve havayı bir yandan alıp, sarmalların dönmesiyle sıkıştıran iki sarmal çiftinden oluşur (burgu ­lu kompresörler); bir başka çeşidiyse, bir silindir içinde, merkezden kaçık biçimde yerleştirilen ve üstünde çap yönünde hareket edebilen paletler bulunan bir rotor içerir (paletli kompresörler); rotor dönünce, paletler merkezkaç gücünün etkisiyle dışarı doğru kayarak, si­lindir ile paletler arasından hava sızmasını engeller. Si­lindir çeperi ile motor arasındaki uzaklığın en yüksek ol­duğu bölgede, paletlerin arasına giren hava, dönme sı­rasında sıkışarak silindirin basınç bölümüne geçer. Kompresörler lastik şişiren aygıtlar, havalı matkaplar, otomobil boyama sistemlerinde ve beton kırmakta, ka­ya delmede kullanılan hava tabancaları, vb. sistemler­de yaygın biçimde kullanılır.