LENGÜİSTİK

LENGÜİSTİK; Aim. Linguistik, Sprachwissenschaft
(f), Fr. Linguistique (f), İng. Linguistics.
İnsan dilinin İlmî araştırması. Hususiyet arz eden
lisanların da İlmî incelenmesi olan lengüistik, lisanların
gelişmesini, aralarındaki bağları ve dünyâ
üzerinde dağılımını araştırır. Bu araştırmayı
yürütene “lengüist” denir. Bu mânâda lengüist,
“birçok dil bilen birisi” değildir. Lengüistiğin
başlıca hedefi, insanın kendisi ve dünyâsı hakkında
bilgi edinmek, depolamak ve ulaştırmaktır.
İnsanın içindeki bu arzuyu tatmin etmek için de
lengüistin esas âleti olan, lisan kullanılmaktadır.
İnsanı insan yapan ve birbirine bağlı üç husûsiyetin
var olduğu kabul ediliyor: Rûhu, öğrenme arzusu
ve lisana hâkim olması. Lengüistik, lisanla ilgili çalışmalan
içine alan bir sistem olarak filolojiden daha
özeldir. Filolojinin içine edebiyat, kritik, sanat,
arkeoloji ve din de girer. Uzun seneler, lengüistik
tâbiri yerine filoloji kullanılmıştır.
Lengüistik, konulanna göre isim alır. Edebiyat
konusunda lengüistik teknikleri olduğu gibi psikoloji,
matematik, kompüter konularının da kendine has lengüistikleri vardır. Kompüter lengüistiği
bir bakıma elektronik cihazların anlıyabileceği
bir lisan sistemidir.
Bu bilim dalını üç ayrı kolda incelemek mümkündür:
Bunlardan birincisi “genel lengüistik”,
yeryüzünde konuşulan bütün lisanları ve bunların
birbirleriyle olan münâsebetlerini inceler. Genel
lengüistiğin bir diğer çalışma alanı da konuşulan
dil ile cemiyet arasındaki karşılıklı münâsebetlerdir.
Lengüistiğin diğer bir kolu olan “târihî lengüistik”
lisanların târih içinde geçirdiği devreleri
ortaya koyarken, “tasvirî lengüistik” lisanların
kendilerine has husûsiyetlerini inceler.