LETONYA

LETONYA
DEVLETİN ADI………. …. Letonya Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ…. I……………….. …… Riga
NÜFÛSU…….’…………………………………..,2.750.000
YÜZÖLÇÜMÜ………. ………. …………64.500 km?
RESMÎ DİLİ . . ………………… ……………….. Letonca
DÎNİ………. J…………………………………..Hıristiyanlık
PARA BİRİMİ……………. …………Letonya rublesi
Baltık Denizi kıyısında yer alan bir Avrupa
Devleti. Kuzeyinde Estonya, doğusunda Rusya
Federasyonu, güneyinde Litvanya, batısında Baltık
Denizi ile çevrilidir.
Târihi
Bölgenin yerleşik halkı olan Letonlar M.Ö. 3000
yıllarında Baltık kıyısına gelip yerleştiler. Uzun yıllar
ticâretle uğraşarak geçimlerini temin ettiler. Letonya
diğer Baltık ülkeleri gibi M.S. 9. asırda Vikinglerin
istilâsına uğradı. Germenler 1198-1290
yıllan arasında Letonya topraklarını ele geçirdiler. Bu
arada bölgede Hıristiyanlık yayıldı. Letonya 15. asırda
kurulan Litvanya Federasyonuna katıldı. Rusya ileolan savaşlar neticesinde konfederasyon dağıldı. Letonya
İsveç’in hâkimiyeti altına girdi.
Büyük Kuzey Savaşları neticesinde Çar Birinci
Petro Letonya’yı ele geçirdi (1700-21). Bu târihten
îtibâren Rusya’nın hâkimiyeti altında kaldı. Rusya’daki
1905 işçi ayaklanması Letonya’da büyük
yankılar uyandırdı. Ayaklanma askerî ordu tarafından
bastırıldı ve elebaşılar Sibirya’ya sürüldü.
Birinci Dünyâ Harbi sırasında Letonya topraklarının
^büyük bölümünü Almanlar işgâl etti.
Almanların savaşta mağlup olmasını fırsat bilen
Rusya, Baltık ülkelerine karşı harekâta geçti ise de,
yoğun bir karşı koyma ile geri çekilmek mecburiyetinde
kaldı. Alman ordulan Letonya’dan 15 Aralık
1919’da geri çekildiler. Bir süre sonra Letonya
ve diğer Baltık ülkelerini tanıyan Rusya bir seri
antlaşma imzâladı.
Bağımsızlığını kazanan Letonya’da hükümet
büyük toprak sâhiplerinin topraklarını, topraksız
köylülere dağıtarak Germen soyluların ekonomik
ve siyâsî güçlerini zayıflattılar ve komünist hareketleri
baltalamış oldular.
Almanya’nın 1939’da Polonya’yı yenmesinden
sonra Rusya Baltık ülkeleri ile karşılıklı yardımlaşma
anlaşmaları imzâlandı ve bu ülkelerde askerî
üsler kurmak için izin verilmesini istedi. Diğer Baltık
Ülkeleri gibi Letonya da uluslararası alanda bir
müttefik bulamayınca Ruslâra topraklarında üs kurması
için izin verdi. 14-15 Temmuz 1940’ta yapılan
seçimleri Sovyet yanlısı adaylar kazandı. Seçimler
sonrası kurulan Letonya hükümeti ve parlamentosu
Sovyetler Birliğine katılma kararı aldı. SSCB Yüksek
Sovyeti bu isteği onayladı ve Letonya, Sovyetler
Birliğinin Cumhûriyetleri arasına girmiş oldu.
İkinci Dünyâ Harbi sırasında Almanya’nın işgâline
uğrayan Letonya’da 450.000’e yakın insan öldü.
Savaşın ardından bölgeye hâkim olan Sovyet hükümeti
çok sayıda Letonyalıyı sürgüne gönderdi.
Sosyalist rejim yeniden kurulunca Letonya’da 1951’e
kadar gerilla harbi devam etti. 1951’den sonra iç karışıklıklara kesin olarak son verildi ve Sovyetler
Birliği Letonya’da tamâmen hâkimiyeti ele geçirdi.
Letonya 1991’e kadar Sovyetler Birliğini meydana
getiren 15 cumhûriyetten biri olarak kaldı.
Rusya’da başlayan reform hareketleri neticesinde
1991’de Letonya bağımsızlığını ilân etti. Rusya Federasyonu
dâhil Avrupa devletleri Letonya Cumhûriy
etini tanıdı.
Fizikî Yapı
Letonya’nın büyük bölümü dalgalı düzlüklerden
meydana gelir. Baltık ve Riga Körfezi kıyıları
oldukça düzgündür. En önemli akarsuyu Dvina
Nehridir. Diğer akarsular Baltık Denizine dökülür.
Sovyet sınırı yakınlarında irili ufaklı göller vardır.
İklimi
İklimi ılımandır. Atlas Okyanusundan gelen
hava kütlelerinin etkisi altındadır. Yazlar genelde
serin ve yağışlı geçer.
Tabiî Kaynaklar
Mâdenler: Ülke topraklarında çeşitli mâdenler
bulunur. Başlıca mâdenleri dolomit, kireçtaşı ve
turbadır. Kurland Yarımadasında bulunan petrol rezervleri
henüz işletilmemektedir.
Bitki örtüsü ve hayvanlar: Ülke topraklarının
% 67’si orman, çayır, otlak ve bataklıklarla
kaplıdır. Bu topraklarda çeşitli yabânî hayvan yaşar.
Başlıca av hayvanları tilki, tavşan, vaşak ve
porsuktur. Alman koruma tedbirleri sâyesinde geyik
ve karaca neslinin tükenmesine engel olunmuştur.
Çok sayıda kuş türü yaşar.
Nüfus ve Sosyal Hayat
2.750.000 olan nüfûsun, % 54’ünü Letonyalılar,
% 33 unü Ruslar, % 5’ini Beyaz Ruslar, %
3’ünü UkraynalI, % 3’ünü PolonyalIlar meydana
getirir. Halkın büyük kesimi Letonca konuşur. On
bir senelik ilk ve orta öğretim parasız ve mecbûridir.
Letonya Bilimler Akademisine bağlı 10 yükseköğretim
kurumu ve 10 İlmî kuruluş vardır.
Ekonomi
Ülke ekonomisi sanâyiye dayalıdır. En önemli
sanâyi dalları metal üretimi ve makina yapımıdır.
Diğer sanâyi ürünleri buzdolabı, gemi, demiryolu
araçları, dizel motoru, elektrik jeneratörü,
beyaz eşyâ ve radyodur. Ayrıca dokuma, kereste,
besin, ayakkabı ve giyim sanâyii de gelişmiştir.
Enerji ihtiyâcının yarısından fazlasını kendi
kaynaklarından karşılar.
Ulaşım
Ülkede ulaşım ağı çok gelişmiştir. Ulaşım kara,
demir, deniz ve havayoluyla sağlanır. İç suyollarından
da ulaşımda faydalanılır. Riga ve Ventpils
limanları ticârî açıdan önemlidir. Riga havaalanından
her ülkeye düzenli uçak seferleri yapılır.