Heidegger, Martin

Alman filozofu (Messkirch, Baden 1889-ay.y. 1976). Die Kategorien und Bedeutungslehre des Duns Scotus (Duns Scotus’un Kategori Öğretisi) adlı teziyle doktora­sını (1916) veren Martin Heidegger, Freiburg im Breis­gau Üniversitesi’nde ders vermeye (1928) başlayıp, 1933’te rektörlüğe getirildi. Nazilere yakınlığından ötü­rü görevden uzaklaştırıcıysa (1945) da, 1952’de yeni­den ders vermeye başladı. Belli bir durumdaki insan üs­tüne varoluşsa! çözümlemeleri gerçekleştirdiği başya­pıtı Sein und Zeit in (Varlık ve Zaman, 1927) önsözün­de açıkladığı düşünceleri daha sonra yeniden ele alarak pekiştirdi.

Heidegger, Sein undZeitın önsözünde, kendisini il- gilendiren temel hrunun insan değil varlık sorunu olduğunu öne sürmüştür. Ona göre, insana ilişkin ؟özüm- lemelerin amacı, varlık üstüne bilgi edinmeyi sağlayan somut yöntemi, insanın bütün davranışlarıyla dile getir- diği “burada varoluş”u (Dasein) ortaya koymak ve be- lirlemektı’r. Görüngübilimin yöntemini varlıkbilim SO- runlarına uygulaması Heidegger’in en özgün yanıdır.

1947’den sonra yayınladığı yapıtlarda, Heidegger’in, varlık sorununu, görüngübilimden ve varoluştan soyutlayarak değerlendirmeye çalıştığı görülür. Ne var ki, varlığı dile getiren yaşantı ve deneylerin çokluğu, Heidegger felsefesinin güç kavranır bir niteliğe bürün- meşine yolaçar. Heidegger’in felsefesi, Alman idealiz- minin genel çerçevesi içinde yeralır: Varlığın bütünselli- ğini ortaya koyarak içgüdüsel düşünceyi sona erdiren Hegel’den sonra, felsefe yapma olanaklarını araştırır; varlığı sonsuz belirlemeler içinde ortaya koymaktansa, kendi içinde ele alarak “kavrama”yı yeğler. Bunun SO- nucu olarak, Heidegger’e göre görüngübilim yöntemi, bulunuş olgusunu dural bir açıdan temellendirmekte, böylece de, bulunuş biçimlerini belirleyen her çeşit diyalektik felsefeden daha derinlere inmeyi amaç almaktadır.

Öbür yapıtları: Kant und das Problem der Metapby- sik (Kant ve Metafizik Sorunu, 1929). ٧٥٢٨ Wesen der Wahrheit (Gerçeğin özü, 1947), über den Humanismus (Hümanizm Üstüne, 1947), Sutz vom Grund (Temel Söz, 1956), Nietzche{^96^), Kants Theseüberdas Sein (Kant’ın Varlığa ilişkin Savı, 1963).

Heidegger’in en ozgun yanı, görüngübilim yöntemini varlıkbilim sorunlarına uygulamasıdır. Sein und Zeit (Varlık ve Zaman, 1927) adlı yapıtında varlık ve zaman sorununa yeni bir açıdan yaklaşmıştır.