Modern savaş gemileri 

Günümüzde de deniz yollarını korumak, saldırıları püskürtmek ve karada cereyan eden askeri harekatı desteklemek amacıyla deniz kuvvetlerinden geniş ölçüde yararlanılır. Ancak son 30 yıl içinde savaş gemilerinin yapısı köklü değişikliklere uğramıştır. II. Dünya Savaşma değin, büyük toplarla donatılmış ve kalın zırhlarla korunan savaş gemileri bir filonun en önemli birimiydi. Gerçekte savaş gemileri 1906 yılının gemisi HMS Dreadnou-ght’tan (1) fazla farklı değillerdir. Zaten çoğu diğer tip savaş gemileri, özellikle de kruvazörler, destroyerler ve denizaltılar esas olarak 30 yıl önceki benzerlerinden çok az farklılık gösterirler.
Ucak Gemilerinin Ortaya Çıkışı

II. Dünya Savaşı sırasında deniz kuvvetleri köklü değişikliklere uğradı. Avcı bombardıman uçaklarıyla, torpido yüklü bombardıman uçakları taşıyan uçak gemileri 32 km menzilli toplara karşılık, 500 km uzaklıktaki düşman hedeflerini vurabiliyorlardı artık. Uçak gemileri, 1912’den bu yana gelişmeye başladı, hareket yeteneği ve vurucu gücünün üstünlüğü anlaşılınca
da, 1939 ve 1945 arasında yetkinleştirildi. Bugün büyük uçak gemileri (5). taşıdığı 80’e yakın bombardıman ve avcı uçağı ile hâlâ en güçlü suüstü savaş gemileridir.

Modern donanma uçakları kısa bir güverteden havalanmak için fazla ağırdırlar, bu yüzden buharla çalışan güçlü mancınıklarla fırlatılırlar. İnişe geçen uçak, uçuş güvertesi üzerindeki bir telin, uçağın kuyruğundaki çengele takılmasıyla durdurulur. Bu özel teknikler, uçakların, kara pistlerindeki uzunluğa gerek olmadan uçak gemisine inip kalkabil meleri olanağını sağlar. Donanma uçakları kara uçaklarının taşıdığı bütün silah ve malzeme yanında güdümlü roketler, bombalar ve elektronik karşı-önlem araçları da taşırlar.

Dikey kısa kalkış ve inişli (V/ STOL) ve kısa kalkış ve inişli (STOL) uçaklar, yeni karma tip bir uçak gemisinin yapılmasına yolaç-tı. Bunun ana işlevi, denizaltılara karşı savunma yapabilmeleri için, gemi ve helikopterlere havadan koruma sağlamaktır. Helikopterler, artık denizaltılara karşı etkin silahlar durumuna gelmişlerdir; çünkü denizaltının yerini bulma araçları ile etkin silahlar taşımaktadırlar.
Su üstü savaş gemileri için en büyük tehlikelerden biri de hava saldırılarıdır; bu nedenle modern donanmalarda güdümlü savaş silahları bulunur. Yüzeyden havaya ve yüzeyden-yüzeye atılan füzeler çok büyük olduğu için onları taşıyan destroyerler II. Dünya Savaşının hafif kruvazörleri kadar büyüktür; çoğu büyükçe tipleri de kruvazör sınıfına girerler. Uzun menzilli, yüzeyden-yüzeye füzelerle donatılan ilk gemiler Amerikan savaş gemileri oldu; bu silahlar bugün Sovyet gemilerinde de bulunmaktadır.
Denizaltıların Gelişmesi

Denizaltılar nükleer enerjinin kullanılmağa başlamasıyla tanınmayacak biçimde değişti. Nükleer enerji, dizel motorlarındaki yakıtı tu-tuşturabilmek için oksijen kullanımını gereksiz kıldığından, denizal-tılara sadece su altında büyük hız yapma olanağı sağlamakla kalmamış, aynı zamanda bu araçların dayanıklılığını da sınırsız biçimde artırmıştır. Nükleer enerjinin taktik yeteneklerini artırması ile nükleer füzelerin korkunç yıkıcı gücü birleşince, denizaltılar tarihin en öldürücü silahları haline geldiler
menzilli yaylım ateşinde zorunluydu; aynı zamanda diğerlerinden de 3 mil daha hızlıydı. I. Dünya Savaşında fazla kullanılmadı ama, yeni bir gemi türünün yapımına model oldu ve adını verdi. Taşıdığı dört-şaftlı
Parsons türbini ilk olarak büyük bir gemiye takılmıştı. Bunların önceki dikey üç-genişlemeli buhar makinelerinden daha ekonomik ve güvenilir oldukları anlaşıldı. Gemi nin toplam uzunluğu 160, eni de 25metreydi.
2) İngiliz Motorlu

pido gemisi (torp bot) ilkin I. Düny( vaşında kullanıldı kat asıl II. Dünya vaşında çok dahc kili bir silah halir getirildi. Almanla aynı tipteki gemil Schnellboot, Ame lılar tarafından P olarak tsimlendiri ti. Torpido kovan ve hafif 6ilahlar i donanmış torpido lar 40 deniz mili I ulaşabiliyorlardı
3) Çıkarma hareketlerinden önce sahilleri ve kıyı hedeflerini bombalamakta kullanılan büyük deniz topları hâlâ etkinliğini korumaktadır Ağır, patlayıcı gülleler topun namlusunda arkadan doldurulmuş patlayıcı maddenin pat-latılmasıyla ateşlenir. Gülle ve patlayıcı madde ambardaki cephanelikten bir konve-yör bant ve asansör sistemi ile taşınır. İlk asansörün tepesindeki, bir aktarma düzeni, tareti top siperliği içinde döndürür. Top, geminin radarından sağlanan verileri kullanan bilgisayarla otomatik olarak hedefe yöneltilir. Radar ve toplar geminin alçalma, yükselme ve yalpalama sını karşılamak üzere cayrçskoplarla dengeye kavuşturulurlar.
Yükseltme

mekanızmas
Top doldurma asansörü
Top siperi
Mmi d*po»u
Mermi asansörü
Cephanelik
Aktarma bolumu
4) Denizaltılar! avlayan bir uçak çeşitli aygıtlar kullanır. Radar [1] su yüzündeki tüm hedefleri saptar Değişik tip saptayıcılar denizaltının çıkardığı dumanları [2} ok-
yanustaki ısı değişimlerini [4] denizaltıların yarattığı manyetik alanları [5] bulup haber verirler. Sualtı sonar şamandıraları sesleri kayıt ederler [61 yada yoğun ses
dalgaları göndererek yansımaları saptarlar [7], Uçakta taşınan bir bilgisayar yada «taktik ekranı» [3] yapılan araştırmanın detaylı şemasını gösterir.
1) Dünyanın en etkili savaş gemisi olan HMS Dreadnought, 1906 yılında tamamlanmıştı. On tane 12 inçlik topu vardı ve Parsons buhar türbinleriyle 21 mil yapıyordu. Bu gemi kendinden önceki bütün
savaş gemilerini göl- i gede bıraktı ve başlattığı silahlanma yarışı. 1914’te savaşın patlak vermesine yol-açtı. Bütün büyük topları eşit kalibrede olan ilk savaş gemisiydi ve bu özellik ateşleme ayarında ve uzun
Ans odası
Namlu arkası
Zırhlı taret

6) Polaris Denizaltı-

sında hedefin «özel belleğe» yerleştirildiği güdümlü mermiler ti], 16 füze kovanı \2\. basınç kontrolü

[3], kontrol paneli

[4], güdümlü mermilerin işleyiş kontrolü

[5] ve yangın kontrol bilgisayarı [6] bulunur.
7) Nükleer enerjiyle

çalışan ve balistik füzeler taşıyan denizaltılar dünyanın en ölümcül silahlarıdırlar.
Yüzeye çıkmadan ve ya-kilometre yol alabilir-kıt yenilemeden, bir ta- ler. Her Polaris roketi zeleme sisteminden H. Dünya Savaşında sağlanan sürekli hava atılan tüm boçnbaların dolaşımı ile binlerce toplam gücüne eşit
miktarda patlayıcı madde taşır ve otomatik olarak hedefi bulacak şekilde programlanabilir.
,7). Polaris füzesi ve daha sonra-ler, Poseidon ile Trident, sualtının ateşlenmekte ve rampa olarak sniz yüzeyini kullanmaktadırlar, iliştik füze taşıyan denizaltılar eşleme anma değin yerlerini bel-etmezler; bu yüzden de karşı-ön-m ve tahrip etme olanağı yoktur, slen füzeleri imha olanağı da, 14 iğişik hedefe yönelik savaş baş-;ı taşıyan Trident füzeleri ile or-dan kalkmıştır. Bütün bunlar, ba->tik füze taşıyan denizaltılan nük-er bir güç olarak eşsiz silahlar ırumuna getirmiştir.

Denizaltılar uçak gemileriyle rlikte, bir filonun en önemli par-ılarını oluştururlar. Bununla bir-kte bir denizaltıdan, özellikle de jkleer denizaltılardan en fazla ya-ırı sağlayabilmek için, bunları jzey gemilerine karşı kullanma-ıak gerekir. Denizaltı, filonun ay-lmaz bir parçası olmasına karşın, ağımsız çalışır.

Son on yıl içinde, hafif fakat ıhrip gücü yüksek sesaltı, yüzey-sn-yüzeye fırlatılan füzelerin ya-ılmasıya hızlı devriye botları bü-ük güç kazandılar. Bu füze yük-i botlar küçük, çok hızlı ve vu-ıılması güç hedeflerdir. Yapımları ldukça ucuzdur ve özellikle kıyı orumada etkindirler. 1967’de Mısır-
NUkleer enerjiyle ve bir kez yakıt yeni- kulesi, diğer ılışan USS Enterprise leme ile 640.000 km gemilerde kullanılalı m. uzunluğu İle yapar. Nükleer enerji- mıyan daha etkin ra-jnyanm en uzun sa- nin dumansız oluşu. dar tarayıcılarının kul-]Ş gemilerinden bi- uçakların inişinde sal- lanılmasına olanak dir Aynı zamanda lantıları önlemesi ve sağlar Enterprise, uhar türbinleri aracı- mancınıklar için ge- savunma için kısa ğıyla 280.000 şaft rekli ihtiyaç fazlası menzilli, sesten hızlı eygir gücü üreten buharı sağlaması, bu uçaksavar füzeleri de nükleer reaktörüyle enerji türünün ucak taşır. Hangarlara iniş n güçlü itme sistemine gemileri için önemini dört asansörle yapılır, ahiptir. 1961’de ta- artırmıştır. İniş pisti- Birleşik Devletler ay-ıamlanan Enterprise nin kenarında bulunan nı tipte 3 ucak gemisi 00 kadar ucak taşır kontrol daha yapmaktadır.
Yüzey Gemilerinde İtici Güç
Nükleer enerji bazı savaş gemilerinde kullanıldı; ancak bu gemilerin maliyetinin yüksekliği ve hacimlerinin büyük oluşu, nükleer enerji kullanımının sağlıyabileceği yararları önledi. Yalnızca Amerikan donanması geleneksel enerji kaynaklarını nükleer enerjiye çevirme eğilimi gösterdi. Diğer donanmalar, örneğin İngiliz donanması, hafifliği ve güçlü oluşu nedeniyle türbinli motorları yeğledi; fakat çoğu zaman ekonomik olması için bunu dizel motoru yada buhar türbinli ile birlikte kullandılar.

Denizaltı ve uçak saldırısı olasılığına karşın su üstü savaş gemileri, kullanım kolaylıkları ile donanmanın temel üniteleri olarak kaldılar. Elektronik karşı-önlemler ve bilgisayarlı silah sistemleri, öncekinin çok üstünde bir savunma gücü sağlamakla birlikte en etkin deniz kuvveti, hava araçlarıyla desteklenen yüzey gemileri olmağa devam etmektedir.
®

Jiü
Savaş gemilerinin

biçimleri çeşitli dizayn gereksinimlerini yansıtır. Uçak gemisi [1] büyüklüğü ve uzun, sancak tarafındaki kontrol kulesi ve düz güvertesi ile belli olur. Güdümlü füze taşıyan destroyer
[3], çevikliği ve hızı ile üstündür ve radar kulelerinin ardında füze rampası bulunur. Hafif firkateyn [2] koruma görevleri için kullanılmaktadır artık. Mayın tarama gemilerinin inşası ise [4] bunların
manyetik

alanlarını önemsiz duruma getirmiştir. Küçük. yüksek hızlı araçlar [5] bugün roket taşımada kullanılırlar. Nükleer denizaltılar [6] ise sualtı gemilerinin tipik gövde hatlarına sahiptirler.
lıların bir İsrail destroyerine karşı kullandıkları Sovyet yapısı bir devriye botu, daha büyük gemilerde de devriye botlarındaki silahlara benzer silahların konulmasına yolaçtı.
ayrıca bak:
Savaş gemileri: denizcilik çağı 102 Denizaltılar ve sualtı araçları 220 Radar ve sonar
Modern ağır silahlar 100 Kayaklı gemi ve Hoverkraft 164 Nükleer, kimyasal ve biyolojik savaş