NÂNE (Mentha)

NÂNE (Mentha); Alm. Minze, Fr. Menthe, İng. Mint, Pennroyal. Familyası: Ballıbabagiller (Labiatae), Türkiye’de yetiştiği yerler: Anadolu’nun her yerinde yetişir. 0,5-1 m boylarında, hoş kokulu, otsu çok yıllık bitkiler. Gövdeleri dört köşeli, yeşilimsi veya kırmızımtrak renkli, tüylü veya tüysüzdür. Yaprakları saplı, almaşlı olarak dizilmiş, oval şekilli, kenarları dişli, hafif tüylüdür. Çiçekler genellikle temmuz-ağustos aylan arasında açmakta olup mor, pembe, beyaz veya leylak rengindedir. Nâne, tohum veya kök sürgünleriyle yetiştirilir. Tohumlar ilkbaharda bir metre kareye 0,5 gr hesabıyla serpilir. Tohumlar derine ekilmez, biraz bastırmak yeterlidir. Kök sürgünleriyle yetiştirmede, sürgünler şubat-nisan aylarında dikilir. Nâne tavaları sık sulanmalıdır. İki ayda nâne gelişir ve yaprakları koparılabilir. Kışın nâne tavalarına bol yanmış ahır gübresi verilebilir. Türkiye’de tabiî olarak yetişen nâne türü bulunmaktadır. Bunlardan İngiliz nânesi (M. piperita), su nânesi (M. aquatica), tüylü nâne (M. tomentosa) ve yarpuz (M. pulegium) önemli nâne türledir. Kullanıldığı yerler: Kullanılan kısımları yaprakları, çiçekli dallan ile yapraklarından elde edilen uçucu yağdır. Yapraklar veya çiçekli dallar bitki çiçek açmaya başladığında toplanır ve demetler hâlinde gölgede kurutulur. Yapraklarda şe
kerler,reçineli maddeler, tanen ve uçucu yağ vardır. Uçucu yağda menthol, sineo, menthol esterleri, bâzı organik asitler bulunur. Yapraklan çay hâlinde yatıştırıcı, mîdevî, gaz söktürücü, bulantıyı giderici olarak kullanılır. Bunun yanında çeşitli ilâçlann terkibinde kullanıldığı gibi, yapraklan çiğ veya kurutulmuş olarak yemeklere konur. Nâne esansı, çok miktarda zehir etkili olmasına karşılık az miktarı mîde ağrılarına ve bulantılara karşı kullanılabilir. Nâne uçucu yağı da oldukça fazla kullanılan bir yağdır.