Nitrik Oksit ve Karbon Monoksit: Hücresel Yeni Haberciler

Gözümüzün önüne kalabalık bir şehrin en işlek caddesinin, en yoğun saatini getirelim. Caddede, herkes ulaşacağı yere bir an önce varmak için telaş içinde koşturmakta. Kimisi gideceği yere yürüyerek, kimisi de, minibüs, otobüs ya da tren ile ulaşmak için sıraya girmiş. Tam bir karmaşa ortamı. Yeni bir düzene ulaşmak için her gün yaşanan bir düzensizlik. Birkaç saat sonra bu karmaşanın yerini alan hoş bir sessizlik ve yaşamın bu şekilde devamı.

Yukarıda genel olarak tanımlanmak istenen ve bir düzene ulaşmak için süregelen bu mücadele hücrelerimizde her saniye daha da yoğun olarak yaşanmaktadır. Hücrelerimizde, saniye ile ifade edilen sürelerde gerçekleşen binlerce karmaşık kimyasal reaksiyon, hıicre ho-mecîstazîsî i dengeyi) sağlamakta ve bu sayede \aşarr_ devam edebil-mek:edîr.

H •%.%> j ~ ~ e 7 > ■’ saSian-

. .”■*.* ‘ ~ j’rLiv-

hîzh h:r «ekı.je yer.üre :..et:~: ¿eıekmek:ed:T. ¿¿a:

b:le anlamakta ¿”zUndıp, o k kompleks ve mükemmel bu yolla çerçekleşmekredir.

Bugünkü bilgilerimiz ışığında, canlıların haberleşmesinin;

a) Organizma tarafından üretilen kimyasal maddelerle,

b) Hücre yüzeylerinde bulunan, geçit bölgeleri “Gap junetion” aracılığıyla sağlandığı bilinmektedir.

Kimyasal maddeler aracılığı ile olan iletimde, hormonlar (iç salgı
kan dolaşımına verilerek tüm organizmada düzenleyici roi oynayan nvMckuücr). norotransmittcricr ısı-

n:r hiUTckn :nrs^n vr

daha kısa mesafede etkili olan moleküller) ve büyüme faktörleri, rol almaktadır. Gerek hormon gerekse de transmitterler ve buvume fak-
mıW’i’iır…..Ririnn I . hı hr*rrı Irrın . erli ir

kilerini gösterebilmeleri için hücrelerin yüzeyinde, sitoplazmasında veya çekirdeğinde bulunan ve reseptör adını verdiğimiz, yapılarla birleşmeleri gerekmektedir. Hücrelerimizdeki reseptörler genellikle protein yapısındadır ve en önemli özellikleri, sadece kendilerine özgü birincil habercilere duyarlı olmala-r:d:r.

Birincil haberci-reseptör, etkile-^rr_:r_den sonraki olay, sin\alin ara-
protein) olarak adlandırılan yapıdır. Bu molekül aracılığı ile inaktif durumdaki bir enzim (enzimler, hücresel seviyede kendilerine özgü reaksiyonları çok kısa sürede ve en ekonomik şekilde geçekleştiren protein yapısında moleküllerdir) aktif hale getirilir. Aktif hale geçen bu enzim de, iletimde ikincil haberciler olarak adlandırdığımız aktif moleküllerin sentezlenmesini sağlar.