NUH
NUH
NUH, Tevrat’taki peygamberlerden biri, Âdem peygamberden sonra Kur’an’da adı geçen üçüncü peygamber. Bir hadise göre
do ilk resul’dür. Nuh peygamber hakkında-ki bilgilerin çoğu Kur’an’da geçer, özellikle Araf, Müminun, Şuara, Kamer ve Nuh surelerinde, Nuh peygamberden ve tufandan söz edilir. Kur’an’a göre, Nuh peygamberin kavmi, sapıklığa düşerek putlara tapıyordu (Nuh suresi, 23). Nuh’un onları doğru yola getirmek için yaptığı uyarmalar olumlu bir sonuç vermedi: «Ben, senin kendilerini uyarman için, onları ne zaman çağırdımsa parmaklarını kulaklarına tıkadılar, elbiselerine büründüler, ayak dirediler, büyüklük tasladılar da tasladılar. Sonra ben onları hakikaten en yüksek sesimle çağırdım, sonra da onları hem açıkça davet ettim, hem kendilerine gizli gizli söyledim» (Nuh suresi, 7-9). Kavmi ona, kendisinin de halktan herhangi bir kimse olduğunu, Allah’ın onları uyarmak için bir melek göndermesi gerektiğini ileri sürdü (Müminun suresi, 24). Nuh, kavminin iman etmesinden ümidini kesince «Ey Rabbim yeryüzünde kâfirlerden yurt tutan hiç kimse bırakma. Çünkü sen onları bırakırsan kullarını yoldan çıkarırlar» (Nuh suresi,
26-27) diyerek Allah’a dua etti. Allah dileğini kabul etiğini, kendisinin ve ona i-nananlann kurtulması iç.rn yapılması gerekli işler olduğunu bildiral* «Bizim nezaretimiz ve vahyimiz ile gemi yap. Zulmedenler hakkında bana bir şey söyleme. Çünkü onlar suda boğulacaklardır» (Hud suresi, 37). [Bk. NUH’UN GEMİSİ.j Nuh, gemiyi yapmağa başlayınca önce kaiminin alaylarıyle, sonra da engellemeleriyle karşılaştı: «Nuh gemiyi yapıyordu. Kav-minden herhangi bir topluluk yanından geçtikçe onunla eğleniyorlardı. Dedi ki: Eğer bizimle eğlenirseniz biz de sizinle bu eğlendiğiniz gibi eğleneceğiz» (Hud suresi, 38). Allah Nuh’a gemisine, her canlı varlıktan birer çift almasını ve Allah’a iman edenleri ve ailesini bu gemiye bindirmesini bildirdi. Büyük bir tufan sonucu her yer su altında kaldı. Allah’a iman etmeyenler (bunların içinde Nuh’un bir oğlu da vardı) tufan sularında boğuldular (Hud suresi, 40-43; Müminun suresi, 27). Bir süre sonra Allah’ın emriyle Tufan sona erdi, sular çekildi ve Nuh’un gemisi Cudi dağının üzerine oturdu. «Denildi ki ey Arz, suyunu yut, ey gök sen de tut. Su kesildi, iş olup bitirildi (gemi de) Cudi (dağının) üzerinde durdu» (Hud suresi, 44). Nuh’a gemiden selâmetle inmesi bildirildi. Tufandan kurtulan kimselerden yeni bir nesil yaratıldı (Ad kavmi) [Müminun suresi, 31]. Kur’an’da Nuh peygamber hakkında verilen bilgiler, İslâm tarihçileri tarafından, Tevrat’m verdiği bilgiler de eklenerek zenginleştirildi. Kur’an, Nuh peygamberin Cudi dağından (Tevrat’ta Ararat şeklinde geçer) sonraki hayatından söz etmez. Yalnız 950 yıl yaşadığını bildirir (Ankebut suresi, 14). .
— ÇEŞ. DEY. Nuh der, peygamber demez Bk. DEMEK. || Nuh nebiden kalma. Bk. NEBİ.
—Esk. ömr-i Nuh, çok uzun ömür. || Se-fine-i Nuh, Nuh’un gemisi.
— İkonogr. Nuh hikâyesinin tamamı, Palermo’da Palatina kilisesinin mozaiklerinde, Saint-Savin’in fresklerinde, Gozzoli’nin Pisa’da Campo-Santo’daki resimlerinde, Chartres ve Auxerre’in vitraylarında, Bourges, Lyon, Wells ve Salisbury katedrallerinin kabartmalarındadır. Bu hikâyeden bölümler gösteren eserlerin başlıcaları şunlardır: Raffaello’nun Nuh’un Gemisinin Yapımı (Loggia, Vatikan); lacopo Bassa-no’nun Nuh’un Gemisine Biniş (Dijon, Madrid) adlı tabloları, ayrıca Tempesta (Cenevre) ve Castiglione’nin (Viyana, Dresden, Cenevre) tabloları. Nuh, Karga ile Güvercini Salarken Domitilla’nın yeraltı mezarlarında (Roma) temsil edilmiştir. Gemiden Çıkış, Della Quercia’nin heykelinde (Bologna’da San Petronio’nun cephesi), Bassano I’in (Madrid), Hieronymus Bosch’-un (Rotterdam), Raffaello’nun (Loggia) resimlerinde canlandırıldı. Nuh’un Adağı’m P. Uccello (Floransa), Michelangelo (Sis-tina kilisesi), Raffaello (Loggia), Poussin (Madrid), S. Bourdon (Louvre) işledi. Nuh’un Sarhoşluğu konusunu işleyenler P. Uccello (Floransa), Giovanni Bellini (Besançon), Luini (Milano), G. Ferrari (Parma), Michelangelo (Sistina), Schiavone (Verona), Molinari (Dresden) ve A. Sacc-hi’dir (Viyana); aynı konuyu heykeltıraşlardan Ghiberti (Floransa vaftizhanesinin kapısı), Della Quercia (Bologne) ve Ban-dinelli (Floransa) ele aldılar.
+ Nuhî sıf. Esk. Nuh ile ilgili. || Mec. Çok eski. (LM)
NTIH, iki samanî hükümdarının ortak adı: NUH I (Ebu Muhammed bin Nasr) [öl. 954]. Harizm’de isyan eden Abdullah ile savaştı. Horasan valisi Ebu Ali ile anlaşarak onu, Pey hükümdarı Rüknüddevle üstüne gönderdi. Ebu Ali, ikinci seferde Rey şehrini ele geçirdi (941). Ertesi yıl amcası İbrahim tarafından tahttan indirilen Nuh bir süre Semerkand’da yaşadı. Sonra İbrahim’i yenerek Buhara’yı aldı ve yeniden başa geçti (947). İbrahim’in gözlerine mil çektirdi. Aleyhine dönen Ebu Ali ile savaştı. Harcang’da onu yendi (947). Ertesi yıl Ebu Ali, Nuh’u barış yapmağa zorladı. İki devlet adamı barıştılar. Ebu Ali, Nuh tarafından Horasan’a gönderilerek güvenliği sağlamakla görevlendirildi. Fakat bazı hareketleri yüzünden azledildi (952). Nuh’un ölümünden sonra oğlu Abdülmelik başa geçti. — NUH II (Ebül Kasım bin Mansur) [964-997]. On üç yaşında tahta çıktı. Devlet yönetimi annesi ve Ebül Hüseyin Abdullah’ın elinde bulunuyordu. Bu sırada Sama-nîlere bağlı olan Horasan valisi Simcûr devlete karşı geldiği için görevinden alındı. Nuh H’nin Büveyhîlerle sürekli çekişmesinden yararlanan Simcûr, valiliği elde etmek için yeniden mücadeleye girişti, fakat başaramadı. Simcûr’un ölümünden sonra yerine geçen oğlu Ebu Ali de karahanlı Buğra Han ile anlaşarak Nuh’un üstüne yürüdü (992). Nuh’un ordusu yenildi. Bu sırada Bağra han da öldü. Ebu Ali bu defa Nuh’un başka bir düşmanı olan memlûklu Faik ile anlaştı. Bunun üzerine Nuh II.
Foto. LAROUSSE
NUBAR PAŞA
Cabinet des Estampes, Paris
«NUH’un Sarhojiuğu» Giovanni Bellini’nin eseri,
Besançon müzesi, Fransa
NUH
12
Nun un gemısı»nın ¡n$asi, Palatina şapeli mozaiği, Palermo
«Nuh Tufanı ve Nuh’un gemisi» alçak kabartma, Bourges katedrali, Fransa
Gazneli Sebük Tigin’den yardım istedi. Tus yakınlarında yapılan savaşta Ebu Ali yenildi. Sonra Ciircan emîrinin aracılığıyle Nuh
II tarafından affedildi. Bir süre sonra Nuh da öldü, yerine oğlu Ebül Haris Mansur geçti. (M)
NUH (Seyit), türk bestecisi (Diyarbakır, ?
– ?, 1714). Mehmed IV ve Ahmed III zamanlarında büyük bir ün yaptı. Yüzden çok eser besteledi. Bugüne kadar gelen eserleri: Tahir-Ağır Remel; Şehnaz-Ağır Çember; Nühüft-Darb’ı Fetih besteleriyle; Tahir Yürük Semaisi ve Hümayun Sengin Semaisi.