ODALIK

ODALIK i. (oda’dan odalık). Eskiden bir erkeğin nikâhsız olarak aldığı kadın, cariye: Birinci zevcesinin vefatından sonra tuttuğu genç bir odalık da Nezahat hanımla Vahip beyi dünyaya getirmişti (H. R. Gürpınar). Sarayda kızlar onun güzelliğinden dolayı padişaha odalık olması ihtimalinden bahsetnıişUrdi (H. E. Adıvar).
— Teşk. tar. Padişah ve şehzadelerin Saraya alınan catiyeler arasından seçtiği gözde kadın. ,
— ANS1KL. Teşk. tar. Odaltk’lar, carıye*le-rin en güzelleri ve pahalılarıydı. Güzellikle-
rini korudukları, efendilerini avutabildikleri sürece gözden düşmezlerdi. Bazıları kendilerine nikâh kıydırmayı bile başarmışlardı (msl. Sultan İbrahim geleneğe aykırı olarak cariyelerinden birini nikâhla almıştı). Odalık ve catiyeler, esircilerden alındıktan sonra bazen birkaç el değiştirir, konaktan konağa satılırdı. Bazıları da ölünceye kadar aynı köşkte, aynı evde kalır ve ihtiyarlıklarında genç odalıkların hizmetine girerdi. Bunlardan ağır işlerde kullanılanları da olurdu. Padişahların, odalıklarından doğan çocuklarına da «şehzade» denirdi. Sonradan padişahın takdirini kazanan odalık, ikbal adını alırdı. KafkasyalI odalıklar daha değerli sayılırdı. İktisadî gücün gittikçe zayıflaması sonucu, XIX. yy.da odalıkların sayısı azaldı. İkinci Meşrutiyetin ilânıyle de odalık kurumu ortadan kalktı. OsmanlIlarda, haseki*ler de bir çeşit odalıktır.
— İkonogr. Yatağa uzanmış çıplak bir kadın olarak gösterilen odalık, bu geleneksel temanın doğu zevkine uygun bir yorumunu temsil eder, ingres, Yıkanan Bonnat (1807) ve Yıkanan Valpinçon’u (1808) yaptıktan sonra, 1814’te Napoli kraliçesi Carolina ona Yalan Odalığı ısmarlamıştır. Büyük Odalık denilen bu tablo 1899’da Louvre müzesine girmiştir (0,91 m X 1,62 m). Tablodaki kadının sırtı ve boynunun yılan-sı kıvrımları, anatomi ölçülerine uymamakla beraber, ayrıca ünlüdür. Ingres 1840’ta bir de Köle ile Odalık resmi yapmıştır. (Fogg Art müzesi, Cambridge, A.B.D.). Delacroix’nm da bir Odalığı vardır (Louvre). Armand Cambon (Montauban), Thomas Couture (Cleveland), Louis Boulanger, Court, A. Colin, Ernest Hébert aynı konuyu işlemişlerdir. Matisse’in de odalık teması üstüne çeşitli eserleri vardır. Heykeltıraşlık alanında Pradier’nin adını verebiliriz (Odalık, Lyon). [M]
Odamda Seyahat (Voyage Autour de ma Chambre), Xavier de Maistre’in eseri (1795). Yazar bu kitabı yirmi yedi yaşındayken bir düello yüzünden oda hapsine çarptırıldığı sırada yazdı. Eseri birçok defa yeniden ele alarak tamamladı ve sıraya konulup yayımlanmak üzere kardeşi Jo-seph’e verdi. Bu eserde yazar odasında gözüne ilişen her canlı ve yeni eşyayı bahane ederek kendi hakkında açıklamalarda bulunur. Xavier de Maistre bu eserin devamı olarak Expédition Nocturne Autour de ma Chambre (Odamda Gece Seferi) 11825] yazdı.