öğrenme aktarımı,

öğrenme aktarımı, öğrenilmiş bir etkinliğin
öbür etkinlikleri etkilemesi biçimindeki
psikolojik süreç.
Üç temel öğrenme aktarımından söz edilebilir;
bunlar, pozitif, negatif ve nötrdür
(sıfır). Önceden edinilmiş bir beceri yeni bir
becerinin kazanılmasını ya da uygulanmasını
kolaylaştırıyorsa pozitif aktarım söz konusudur.
Pozitif öğrenme aktarımının bir
örneği, Roman dillerinden birinde yetkinleşmenin
öbür Roman dillerinin öğrenilmesini
kolaylaştırmasıdır. Tersine, önceden
edinilmiş beceri bir yenisinin kazanılmasını
engelleyebilir; bu durum da negatif aktarım
olarak adlandırılır. Nötr aktarım durumunda
ise, bir beceriyi edinmiş olmanın başka
bir beceriyi öğrenmede yok denecek kadar
az etkisi vardır.
Öğrenme aktarımı, iki deney grubu kullanarak
saptanabilir. Bunlardan biri önceden
belirli bir beceriyi kazanmış, öbürü ise
kazanmamıştır. Yeni becerinin edinilmesinde,
uygulamadaki belli bir yetkinlik düzeyi
ölçüt kabul edilir ve her grubun bu düzeye
ulaşmak için gereksinme duyduğu alıştırma
miktarı karşılaştırılır.
Öğrenme aktarımında önem taşıyan bir
etken de, yeni bir beceri edinmek için
önceden öğrenilmiş becerinin içerdiği bir
davranışı unutmanın gerekli olup olmadığıdır.
Sözcük çiftleriyle yapılan deneyler bu
soruya yanıt getirebilir. Deneklerden, belli
bir sözcüğe (uyaran) başka bir sözcükle
(yanıt) karşılık vermeleri (örn. ışık-güneş)
istenir. Bu sözcüğe başka bir yanıtla karşılık
vermeyi, örneğin “ışık” sözcüğünü işitince
“lamba” demeyi öğrenmiş olan deneklerin,
ikinci sözcük çiftini daha güç öğrendiği
görülmüştür. Böylece, önceden öğrenilmiş
yanıtın unutulması gerekiyorsa negatif aktarım
gerçekleşir.
İki beceriyi oluşturan öğeler arasındaki
benzerlik de bir başka önemli etkendir.
Öğeler birbirine benziyor ve yeni ile eski
beceriler için farklı biçimlerde kullanılmaları
gerekiyorsa, aktarım negatif olur. Örneğin
“ışık-güneş” çiftinin ezberlenmesi, sonradan
“aydınlık” sözcüğüne yanıt olarak
“güneş”e benzemeyen bir sözcüğün, sözgelimi
“inanç”m verilmesini engelleyecektir.
Negatif öğrenme aktarımı, deneye konu
olan yetenekten önce ya da sonra kazanılmış
bir becerinin sonucu da olabilir. Yeni
bir işin öğrenilmesi önceden edinilmiş bir
becerinin ortaya çıkmasını olumsuz etkiliyorsa
geriye dönük, öğrenilmiş bir beceri
sonradan öğrenilen bir başkasını olumsuz
etkiliyorsa ileriye dönük ketvurma söz konusudur.