OĞUL i. (esk. türk. k.). Erkek evlât: Zavallı kadın, yanlışlık olmasın diye oğluna dikkatli dikkatli baktı (Ömer Seyfeddin). [Zt. KIZ.] || Yaşlı kimseler tarafından bazen kendilerinden küçük erkeklere hitapta kullanılır: Kayıp diyorlar ama, Allah’tan ümit kesilmez ki oğul (Ş. S. Aydemir). Hayri bey, siz ne yaptınız oğlum? (Namık Kemal). || Bazı kelimelerin anlamını pekiştirmek için kullanılır: Kahraman oğlu kahraman. || Hanedan, sülâle isimlerini belirtmek için kullanılır: Osmanoğulları. Aydın-oğulları. || Oğlu olmak, erkek evlâdı dünyaya gelmek: Mübarek olsun, gözünüz aydın olsun, bir oğlunuz oldu (N. Araz).
— ÇE§. DEY. Babasının oğlu, karakter ve yaradılış bakımından babasına çok benzeyen erkek evlât için kullanılır. || El oğlu. Halk dili. Yabancı, el. Evlenme yoluyle aileye girmiş yabancı erkek. || Hin oğlu hin. Bk. HİN. || tu san (veya âdem) oğlu. Bk. İNSANOĞLU.
— Bot. Oğul otu. Bk. OöULOTU.
— Teşk. tar. Kul oğlu. Bk. KUL. (M)
Bir ana arıyle birlikte kovandan ayrılan arı topluluğu. (Kovanda olduğu gibi oğulda da üç çeşit arı bulunur; ana arı, erkek arı ve işçi arı.) || Oğul verme, bir kısım arının bir ana arıyle birlikte kovandan ayrılıp gitmesi. || Oğul balı, oğul anlarının yaptığı ilk bal.
Kış süresince yumurtlamayan ana arı ilkbaharda yumurtlamağa başlar ve kovandaki arı sayısı hızla çoğalır. Kovanın girişinde salkım halinde toplanan arılar arı ailesinin oğul vereceğine işarettir. Kovanda gerçekten ilgi çekici bir olay meydana gelir; peteğin ana memeciğinden yeni bir ana arı doğmak üzeredir; bu olaydan önce eski ana arı bir kısım arılarla (10 000-40 000 kadar) birlikte kovanı terk eder; bu olaya oğul verme, topluluğa da birinci oğul denir. Geride kalan topluluk gene çok kalabalıksa, ikinci, bazen üçüncü defa oğul verebilir; her oğul başka bir ana arı ile kovanı terk eder. Oğul vermeden de yeni ana arılar doğmak üzere olabilir. Bu durumda ana arı müstakbel rakiplerini arar, memeciklerde bulunanları sokarak, doğmuş olanları dövüşerek öldürür. Muzaffer ana an, çevresindeki arılar tarafmdan sevgiyle karşılanırken, rakibinin ölüsü işçi arılar tarafmdan kovan dışına atılır. Oğul, bir ana an, birkaç yüz erkek arı, çok sayıda işçi arıdan kurulmuş yeni bir topluluktur. Kovanı terk eden oğul, yakınlardaki bir ağacın dalına yapışarak kümelenir, ama bazen kilometrelerce uzaklara da gidebilir. Üzerine kum, kül, su atılarak oğulun uzaklaşması durdurulabilir. Oğulu almak için toplandığı dalın altına bir kovan konur ve dal sallanır. Oğul çalılıktaysa tütsü ile yerinden çıkarılır ve kovana yöneltilir. Arıların kolay yerleşmesi için boş kovana bal dolu petekler veya petek parçaları koymalıdır. Yeni yuvasına giren topluluk, başlanmış işi ilkbahara kadar sürdürür ve ilkbaharda kendisi oğul verecek hale gelir. Normal bir kovandan elde edilen birinci oğul 2-4 kg’dır; ikinci oğul 1,5 kg’ı, üçüncü oğul 500 gr’ı pek geçmez.
