OKULLAR VE BİREŞİM
Lao-dzı (gerçekte Li Eul), Tao’ya, “Taocu” olarak ilk yaklaşan felsefeciydi ve bu görüşün en eski temsilcisi olarak kabul edildi. Tao-dı Cing’de ya dâ Erdemin ve Hikmetin Kutsal Ki-fafaj’nda açıklanan Lao dzı’nın görüşü, çok genişti. Ve “on bin varlığın” kaynağı olan evrensel bir ilkeyi açıklıyordu. Siyasal düzeyde de uygulanabilir olan (ideal hükümdar, Tao’ya benzer olarak, eylemde bulunmayacak, ama taşıdığı ilkenin gücüyle [te] hüküm sürecekti) Lao-dzı öğretisi, kişisel düzeyde, alçakgönüllülüğü
yüce gerçekliktir; çark değil, poyradır. Tao yavandır: “Tadı bilinmez”. Taocu da biçimsiz gibi görünür, ama bunun nedeni birliği gerçekleştirmesidir; duyarsız (yansız bir varlıktır) gibi görünür; dış görünümü bir budalaya benzer, ama aslında bütünsel bir kavrayışı vardır (çoğunlukla rol yapar gibi benimsenen “delilik” bilgeliğin bir göstergesi olarak kabul edilir her zaman). Lao-dzı, öğretisinin çekici bir yanı olmadığını kabul eder. Tao’nun ilgisizliğine dönmek gerektiğini öğretir (dağ alçaktır, uçurum çukur değildir, iyi ile kötüyü birbirinden ayırt edemeyiz, insanlar Tao’dan uzaklaştığı zaman düşünceler doğar). Tao’ya ulaşmak için “küçük bir çocuk” olmaîk gerekir. “Çukur”da/ol-mak gerekir (çukur, etkililik taşır; vazo, çukuru dolayısıyla, ev, kapısı dolayısıyla, tekerlekse poyrası dolayı-
salık veriyordu: İyiliklerin yüce kaj nağı su, en gizli ve en alçak yerleı aramıyor muydu? İ.Ö. IH. yy’da TaJ culuk, Çuang-dzı ve Li-dzı (bunlai adlarını taşıyan kitaplar yazmışlar dır) sayesinde tamamlandı. Bunla dan birincisi, Taoculuğun kurucusı olarak, Lao-dizı’dan daha fazla önel taşır. Çünkü Lao-dzı’nm biraz zoi anlaşılır düşüncelerini örnekleri« açıklar ve bunlara, Yang-cu’nuru rahatlığını amaç edinen görüşleri^ ekler; ona göre, her kötülük yara| (faydalı) olmaktan gelir: Eşya yal mmda kullanılan ağaçlar, bu niteli lerinden ötürü genç yaşta ölüm mahkûmdur. Konfuçius gibi yaral olmayı isteyen kişi, en büyük tehlilo] ye atılmaktadır. Bundan ötürü çj ang-dzı, yaşamım tehlikeye koyacs ğmı bildiği için yüksek görevler | maktan kaçınmıştı. M
Büyük bir felsefe değeri taşımasın! yanı sıra Çuang-dzı’nm kitabı, ra sursuz yazılışı ve kolay anlaşılırlığı| la (böylece Taoculuğu herkesin an1 ması sağlanmıştır) dikkati çeker. î
DÜŞÜNSEL TAOCULUK VE BÜYÜSEL TAOCULUK |
Aynı çağda, dışarıdan alınan bal öğeler, ilk efendilerin felsefesine el lendi. Bunlar, yin, yang ve beş öğew ilişkin düzenli küramlar, sağlık koru! ma (yaşam ilkesini solukla besi emil ölümsüzlüğün araştırılması™ (“ölümsüzler adaları”na deniz sera
sıyla değerlidir). Alçakgönülü ö kazanır: “Hiçbir şey yapmadl bilge her amaca ulaşır; hiçbir şev temediği için de her şeyi elde ede Bilgenin temel ideali “eylemsizlik! (wu-wei). Efendi, konuşmadan öğ tir (konuşma, bilgisizliğin gösterge dir; susma, bilgiyi gösterir). Niteİ hükümdar da buyurmadan yönetra ve kımıl tısız ilke Tao’ya benzeme! Tao kımıl tısız dır, ama “on bin varl onun etkisiyle hareket eder. Bırnd ötürü bilgenin, enerjisini hamama ve yaşamsal ilkesini eskitmeme dikkat etmesi gerekir (yanlış yora lanan bu sonuncu özellik, Taocuİ ğun simya bilimi yönünün kayn| dır). Tao terimi, birçok tanımlama] rişimine yol açmıştır. Halk Taocuİ ğuna göre Tao, gerçek bir tannsaili tır. Felsefeciler için, özü gereği, di getirilmez olandır.
leri, ölümsüzlük zincifresi ve mantarı üstüne deneyler). Bu kaynaşma olayının temelinde bir yanlış anlama yatmaktadır. Gerçekten de, Lao-dzı, Çuang-dzı ve Li-dzı ölümsüzlükten söz ediyorlardı, ama bunu yaparken alegoriler kullanıyorlardı. Çünkü bilgenin, ölümü doğal kabul etmesi, ona “hiçbir direnç göstermemesi gerekiyordu. Ama ölümü, Tao’nun kayıtsızlığı içinde ele alarak aşması da gerekiyordu.
Ne var ki, yanlış yorum ağır bastı ve daha sonraki Taoculuğa büyüsel bir özellik kazandırdı. Ölümsüzlük isteği, hükümdarların “Taocu efendi-ler”e başvurmasına yol açtı: böylece, ölümsüzlük iksiri, büyülü mantar, ölümsüz ermişler ve gizli bilimlerin uygulamaları, Taoculuğun bir bölümü haline geldi.
