Daha sonraki Mezolitik dö-lemde (Orta Taş devri) ortaya çı-<an Aziliyen halkının (Güneybatı “ransa’nın Ariege yöresinde) ise ;akıl taşlarını boyadıkları bilmedir (2B).
M.Ö. 10000’den Yakın Doğuda fOOO’e ve Avrupa’da daha sonraya tadar süren Mezolitik dönem, bü-^ük değişmeler dönemiydi. Buzul ievrinin sona ermesiyle insanlar iaha uzak yerlere gidebildiler, yala av hayvanlarının yöreden uzak-aşmasıyle avlanmaları güçleştiği çin, gerçekte buna zorlandılar. Avrupa’nın ılımlı ikliminde ormanlar ortaya çıktı. Bu ormanlarla ilişkili Maglemosiyen uygarlığı (Danimarka’nın Maglemose bölgesinde) insanları, tümüyle süs niteliğinde tahta oymalar (2C) yapmışlardı.
yerleşik ve Göçebe İnsan
M.Ö. 7000 ile 5000 arası, Türkiye ve Mezopotamya’nın ılıman iklimlerinde göçebe kabileler ilk köyleri kurarak yerleşmeye ve beslenmek için hayvan ve ekin yetiştirmeye başladılar. Bu, Neolitiğin yada Ci-lalıtaş devrinin başlangıcıdır. Dicle ve Fırat ırmakları arasındaki verimli ovada köy yaşamı, yerini ilk büyük kent uygarlığı olan Sümer’e bıraktı.
Yakın Doğuda Taş devri, yalnızca M.Ö. 3500’e kadar sürdü ve bundan sonra, insanların maden işlemeye başlamalarıyla yerini Tunç devrine bıraktı. Daha geri olan kuzey Avrupa’da Neolitik dönem, yaklaşık M.Ö. 2000’e kadar sürdü. Romanya’daki Habasesti gibi köy uygarlıkları, ara-dönemin ürünleridir (5).
Neolitik çağ, aynı zamanda insanların özellikle güneybatı Rusya’dan doğuya ve batıya büyük çapta göç ettikleri bir dönem oldu. Bu insanlar birçok Doğu ve hemen hemen tüm Avrupa dillerinin kaynağı olan bir dil konuşmaktaydılar.
Batıda, Neolitik dönemin gezgincileri, taştan ve kemikten birçok araç ve silahla (2D,E,F) birlikte toprak kaplar ve oyuncaklar bıraktılar. Akdeniz’den kuzey Avrupa’ya kadar bıraktıkları yapıtların en etkileyicisi gökbilimsel, yada belki dinsel amaçlarla diktikleri, düz çizgiler ve daireler biçiminde yerleştirilmiş büyük taş bloklardı. Bu taşlar (megalitler), Taş devrinin son ve en büyük kalıntılarıydı ve bir olasılıkla yılın çeşitli mevsimlerinde güneşin doğuş ve batış zamanının hesaplanmasına yarıyorlardı. Bunların en büyüğü, İngiltere’deki Stonehenge’dir.
ayrıca bak:
4 İlkel teknoloji
10 Ates ve tunç
Eski insanın ilk araçları. bazıları (doğu Afrika’dan) [Al, yaklaşık 2 milyon yıl öncesinden kalma, kaba tastan el baltalarıdır. Cok daha sonraları. 50.000 yıl kadar önce Neandertal devri insanı tastan, daha iyi yontulmuş baltalar yapmaya başladı [B]. Bunlar, başka taslarla dikkatle vurularak biçimlendiriliyordu. M.Ö. 18.000’de Yont-matas devrinin sonlarına doğru. Solut-rean avcıları, çok zarif bıçaklar ve ok uçları yapıyorlardı fCl. M.Ö. 15.000 dolaylarında Homo sapiens, kemikten zıpkın yapan usta bir balıkçı olmuştu İDİ.
5) Romanya’da bir yöre olan Habasesti’de M.Ö. 3.000’den kalma tas balta ve çapalarla keskin vanı çakmak tasından oraklar qibi kesici araçlar yapılıyordu. Burada görülen yerleşme yeri, Cilalıtas devrine aitti. Ancak, bakırdan yapılma süs eşyaları ve
araçlar da ortaya çıkarıldı. Bunlar belki de. o dönemde Tunç devrine girmiş olan Anadolu’dan ithal edilen eşyalardı. İpe geçirmek için ortası delinmiş deniz kabuklarından yapılma Habasesti süs eşyaları da. bir olasılıkla, bölgeye gelen Akdenizli
insanlardan taklit edilmişti. Avrupa’nın orman ve step bölgesindeki Neolitik köyler, 4000 yıl sonraki İngiliz köylerinden çoğu kez daha büyüktü. Ha-basesti’de her biri 500 kişiyi barındırabilecek 44 evin kalıntısı bulunmuştur. Ama bunlar belki daha az
savıda insan tarafından uzun sürede insa edilmiş ve kullanılmışlardı. Uzun evler, ağaç iskeletler ve çamur duvarlarla yapılmış, çatıları saz ve samanlarla örtülmüştü. Bu köylerdeki ev eşyaları şaşılacak kadar gelişmiştir. Habases-ti’deki toprak kaplar-
da S biçiminde süsler göze çarpar. Bu süsler kırmızı ve bevaz fon üzerine toprak ovularak ve bevaz. kırmızı ve sivahla çerçevelenerek yapılmış tır. Toprak kaplar, insan ve hayvan heykelcikleriyle birlikte üstten hava akımlı ocaklarda fırınlanı-
yordu. Habasesti’de yerleşenler tarımla uğraşıyor buğday gibi tahıllar ve baklagiller ekiyor; inek, keçi, domuz ve köpek besliyorlardı. Bulunan karaca ve yaban domuzu kalıntıları, bu insanların, beslenmek için avlandıklarını da gösterir.
Yerleşik yaşamları. fazla besin, silah ve süs eşyaları biriktirmelerini sağlıyordu. Habasesti’de yasamın kötü yönleri de vardı: yerleşme yerlerinin çevresine kazılmış savunma çukurları buralara saldırılar yapıldığının belirtileridir.