ÖZİNKİT i. (fr. eusynchite).

ÖZİNKİT i. (fr. eusynchite). Miner. Tabiî kurşun ve çinko vanadat. (Bir deseloizit çeşididir.) [L] ÖZ1Ş (Sadi), türk heykeltıraşı (İstanbul 1923). İstanbul Erkek lisesini, Güzel Sa-
natlar Akademisi Dekorasyon bölümünü bitirdi (1947). Paris’te Grand Chaumier akademisine devam etti. André Lhote ve L’Art Abstrait atelyelerinde resim, Paul Colin atelyesinde tiyatro dekoru ve kostümü öğrenimi gördü. Türkiye’ye dönünce Güzel Sanatlar akademisi öğretim üyesi oldu. Heykel alanında da çalışan öziş, heykelcilikte genellikle madenî malzeme kullanarak soyut biçim araştırmalarıyle modem plastik anlatıma yöneldi. 1962-1963 Devlet Resim ve Heykel sergisinde ikincilik ödülünü kazandı. Dolmabahçe Resim ve Heykel müzesinde eserleri vardır. (M) öZtTME blş. i. Mekan. Otomatik olarak çalışan ve pilot gerektirmeyen bir düzenin ittiği cihazları niteleyen eylem. Bk. ANSİKL,
— Sil. Yarı özitme, yarı özitmeli bir merminin manevrasını belirten eylem. Bk. AN-S1KL.
— ANSİKL. Mekan. Kelime kökü bakımından Özitme, İçine yerleştirilen özitmeli bir düzenek yardımıyle yer değiştiren bir aracın yeteneğini belirtir. Bu bakımdan otomobiller ve uçaklar özitmelidir. Fakat söz konusu araçlar için yalnız «çekiş» terimi kullanılır; «özitme» terimi ise, bugün, hem bağımsız hem de otomatik iticilerle hareket eden, yani çalışmasını ayarlayacak bir insanı gerektirmeyen araçlar için kullanılır. Bu terim özelleşmesi, yolunun hiç olmazsa bir kısmında itişini sağlayan, genellikle tepkili bir motris düzene sahip mermilerde de görülür.
— Sil. Yarı özitme’nin başlangıcı, klasik mermiyi (bir top tarafından atılan) tapayla birleştirmek üzere roket mühendisleri tarafından XIX. yy.da yapılan ilk denemelere kadar uzanabilir. Sivastopol kuşatmasındaki denemelerden sonra tapa, gerek emniyetsizliği, gerek atılışındaki sıhhatsiz-lik sebebiyle bir kenara bırakıldı, buna karşılık yivli topla istenilen sonuç kolaylıkla alınabiliyordu. Tapa ile top mermisini birleştirmek İçin yapılan incelemeler 1930-1935’e doğru yeniden ele alındı ve Ver-non’da bir Brandt havamyle yapılan ilk yarı özitmeli atışla sonuçlandı. Bu prensibin uçaktan atılan rokete uygulanması (bu durumda uçak top yerine geçer) Fransa’da C. Fougeron tarafından 1937’de incelendi, daha sonra Sovyet Rusya’da yeniden ele alındı. Bu ülke 1941’de «Stormvoİks» av uçaklarını roketlerle donattı, sonra 1942’de hizmete giren topçu roketatarlarını veya Stalin orglarını ortaya koydu, İkinci Dünya savaşının sonundan beri özitme, havan gibi bazı klasik silâhlara uygulandı. Gerçekten de yarı özitme, ilk hız sabit kalmak şartıyle silâhın ağırlığının büyük ölçüde azaltılması imkânını sağlar ve dolayısıyle hareket kabiliyetini arttırır, öte yandan yan özitme toptan ve roketten beklenen hız orantısı üstünde oynayarak aynı kalibredeki silâhtara uygulanabilecek mermi sayısını çoğaltır. Son olarak yarı özitme yapımcıyı, atış sıhhati sınırlarını mermilerin (özellikle atom mermilerinin) direnciyle bağdaştırma işinden de kurtanr. Meselâ Sovyet Rusya atom topu olarak, 280 mm’lik yarı özitmeli bir havanı kabul etmiştir. Bu şartlar içinde kullanılan mermilere «ek itişti» adı verilir. (ML)