ÖZÜMLEME i. (özümlemek’ten özümleme). Yeni. [Canlılar için] Canlı bir organizmaya dışarıdan çeşitli maddeler katılması; bu katılma, biyoşimik sentez o-
– «.enerji tüketimiyle birlikte olur.
|| Besinlerin, değişikliğe uğrayarak yeniden sentczlenmek suretiyle organizmaya has maddelere dönüşmesi.
— Bot. özümleme dokusu, havlıdaki karbon dioksiti, karbonhidrat haline getiren ve bitki yapraklarında bulunan doku.
Etnogr. Aynı toprak üzerinde yaşayan, ama etnik bakımdan, dili ve genel olarak dini ve yaşama düzeyi farklı iki insan topluluğu arasında): 1 kaynaşma süreci. (İki topluluk üyelerini aynı haklara ve ödevlere bağlayan siyasî *e İdarî tedbirler bunu . kolaylaştırır. Fakat özümleme, törelerde kaynaşma gerçekleşmedikçe bUtün bütün
tamamlanmış olmaz; tüm gençliğe aynı biçimde ifade veren ortak eğilim ve özellikle karma evlilikler bu özümlemenin bel-libaşlı iki şartıdır; çünkü bunlar kafa ve biyolojik bakımından çifte kaynaşmayı sağlar.)
— Jeol. iç kayanın, içinden geçtiği kayaları kendi cismine katması ve benzetmesi olayı.
— Mam. Farklı olandan benzere giden akılyürütme. Zt. ayrimlasma-fabklilas-MA.
— Psikol. Anıların, hatıraların «ben»de, kişilikte sindirilip bütünlenmesi, (özümleme, anıların sabitleşmesinin önemli bir devresidir. Bu sabitleşme, kendi kiplerine göre, yerleşik yahut değişken olur; hafızanın öteki fonksiyonları [saklama, hafızada tekrar canlandırma, hatıraların tekrar tanınması gibi] bu devreden etkilenir. Zihin hastalıklarının birçoğu, hatıraların özümlenmesi bozukluklarıyle birlikte ortaya çıkar.) II Zihinsel özümleme, Piaget tarafından kullanılan ve kişinin sahip bulunduğu şemalar aracılığıyle, organizmanın kendi çevresi üstünde gerçekleştirdiği etkiyi belirten kavram. (Dış dünyanın böy-leee değiştirilmesi, hareketlilik, algılama, etkin veya kuvve halindeki eylemler, yani zihinsel işlemler aracılığıyle gerçekleşir, özümleme, uymaya bağlaşık olan, bir İntibak faktörüdür, intibak sağlayıcı olan zekâ, özümleyici ve uyma sağlayıcı süreçler arasında bir dengedir; ama oyun’-da, özümleyici süreçler, uyma sağlayıcı süreçlerden daha ağır basar.)
— ANSIKL. Biyol. özümleme, canlı mad* denin temel ve karakteristik özelliğidir. Hücreler büyüyebilir, kendi kendini onarabilir, çoğalabilir. Canlı madde kendi kendine oluşabilir ve yok olabilir, yabancı molekülleri kendine bağlayarak bünyesine katabilir. Bu suretle canlı varlık, plastik ve enerjetik malzemesini yapar veya onarır ve yedek madde de biriktirir. Senteze varan bu kendi kendini yapma süreçleri anabolizma’yı meydana getirir, özümleme gücü bakımından, canlı varlıklar, iki kategoriye ayrılır: bazıları (bazı bakteriler, yeşil bitkiler) kendibeslek’tir-, bunlar madenî ortamda yaşayabilir, çünkü basit elementleri (azot, madenî maddeler, karbon, hidrojen, kUkürt, karbon gazı) sentezlemek suretiyle muhtaç olduğu bileşikleri yapma yeteneğine sahiptir; dışbeslek olan başka canlı varlıklar (hayvanlar, çok sayıda bakteri, mantarlar), ancak kendibeslekler tarafından sentezi yapılmış, genellikle basit organik maddeleri sentezlemeyi başarabilir, Karmaşık besinler sindirim yoluyle parçalanır, sonra canlı madde şeklinde sen-tezlenmek üzere yeniden birleştirilir. Hücreler Özümleme oram bakımından birbirinden farklıdır; bu oran az veya çok büyük olabilir. Kendibeslekler, dışbesleklere kıyasla, gerekli besleyici maddelerin hazırlayıcıları olarak görünür. Gerçekten de bun-
lar suyu ve madenî maddeleri kökleriyle emer, karbon gazını ise özellikle yaprakları vasıtasıyle alır; bu çeşitli elementler bitki tarafından sentezlenir; bunu yapmak için de, klorofil sayesinde yeşil organları içerisine aldığı ışık enerjisini kullanır. Bitki dokularında karmaşık yapılı organik maddelerin oluşumunu sağlayan bazı ara tepkimeler henüz tamamen bilinmiyor. Karbonlu ürünlerin sentezini yapamayan dış-beslekler, bu cisimleri tabiatta oluşmuş, hazır durumda bulmak ve onları doğrudan doğruya soğurmak zorunlulundadır. Dış-be&leklerde özümleme, çok basit besinlerden tam bir sentez yapmak değil, molekülleri sadece elden geçirerek yeni bir biçimde birleştirmekten ibarettir. (İM) ÖZÜMLEMEK geçi. f. (öl’den öz-ü-m-le-mek). Biyol. Yeni. Besinleri, bireşimlerini bozarak yeni bir bireşimle organizmanın özgül maddeleri durumuna getirmek. Eşanl. temsil etmek.
f özümlenmek geçz, f. özümlemek eylemine konu olmak. Esk. Temessül etmek.
(M)
