PATATES (Solarium tuberosum)

PATATES (Solarium tuberosum); Aim.
Kartoffel (f), Fr. Pomme de terre (f), İng. Potato. Familyası:
Patlıcangiller (Solanaceae). Türkiye’de
yetiştiği yerler: Marmara ve Karadeniz bölgeleri
başta olmak üzere, bütün Türkiye’de yetiştirilir.
Boyu 60-80 cm’ye varan, beyazımsı-pembemsi
çiçekler açan, yumruları hâriç zehirli otsu bitkiler.
Bitkinin toprak altında kalan yumruları “patates”olarak bilinir. Bu yumrular nişasta bakımından
zengin olduğundan önemli bir besin maddesidir.
Bitkinin toprak üstü kısımlarında zehirli alkoloitler
bulunmasına karşılık yumruları zehirli değildir.
Ancak çimlenmiş patateslerde de bu alkoloitler
teşekkül ettiğinden zehirlenmelere sebebiyet vermektedir.
Zehirlenme belirtileri sindirim sistemi
bozuklukları, bol terleme ve halsizlikle kendini
gösterir. Patates yumrularında bulunan nişasta tâneleri
yumurta veya armut şeklinde olup, 70-100
mikron büyüklüğünde tânelerden ibârettir.
Patates, yumrularından yetiştirilir. Ekimi, iklime
göre mart veya nisanda yapılır. Her iklimde
killi, kireçli olmayan her toprakta yetişmekle beraber,
derin sürülmüş gübreli topraklar idealdir.
Patates, dış kabuk rengine göre sarı ile kırmızı,
etine göre beyaz ve sarı olarak ayrılır. Sarı patates
makbuldür. Memleketimizde Adapazarı’nın
patatesi meşhurdur. Bunun yanında Niğde, Kayseri
ve Ege bölgesinde çok yetiştirilmektedir. Yıllık ortalama
2.500.000 ton patates elde edilmektedir.
Başlıca hastalıkları patates kanseri, mozayik hastalığı
ve kurtlardır.
Patates, topraktan çıkarıldıktan sonra, toprak
silolarda veya serin mahzenlerde saklanır.
Kullanıldığı yerler: Patateste nişastadan başka
belli bir oranda protein de vardır. Nişasta % 20,
protein % 2, besin değeri 95 kaloridir. Bundan
dolayı patates, buğdayın az yetiştiği Avrupa memleketlerinde
ekmek yerini tutan önemli bir besin
maddesidir.