PENİSİLİN; Aim. Penicillin (n), Fr. Penicilline
(f), İng. Penicillin. 1929 yılında Londra’da Sir
Alexander Flemming tarafından Penicillum Notatum
adlı küfte keşfedilen antibiyotik. Bu madde,
ilk olarak 1911 yılında bir İskandinavyalI tarafından
tanımlanmış olmakla beraber o yıllarda iyileştirici
gücü bilinmemekteydi. 1945 yılında Flemming’le
birlikte Nobel ödülünü kazanan Oxfordlu
Florey ve Chain, penisilinin kitle hâlinde elde edilebilmesini
temin etmişlerdir.
Bütün penisilinlerde temel yapı ” 6 amino penisilanik
asit”tir. Antibakteriyel yapı için bu yapının
bozulmamış olması gerekir. 6 aminopenisilanik
asit fabrika laboratuvarlarında yapılmaya
başlandıktan sonra, bu aside değişik yan zincirlerin
eklenmesiyle penisiline benzer yapıda birçok
bileşik elde edilmiştir. Bu yarı sentetik penisilinlerin
yapımında gözetilen özellikler, bunların bakterilerce
yapılan ve etkiyi yok eden “penisilinaz”
fermentine dirençli olmaları ve daha çok bakteri türüne
etkili olmalarıdır.
Penisilinler kuru toz hâlinde bozulmadan uzun
süre saklanabilirler. Buna karşılık sudaki solüsyonları
oda sıcaklığında tesirlerini 24 saat içinde
kaybederler. Bu sebeple zerke mahsus penisilin
müstahzarları kuru toz hâlinde bulunurlar. Zerk
edilecekleri zaman sulandırılarak bekletilmeden
kullanılırlar.
Bütün penisilinler, bakterilerin duvarının yapımını
önlemek sûretiyle onların ölümüne sebep
olurlar. Özellikle gram pozitif bakterilere (stafi-lokoklar, streptokoklar, pnömonokoklar, difteri
mikrobu, frengi mikrobu, gonokok ve meningokoklara)
tesirlidir. Buna karşılık, verem basiliyle
gram negatif basillere tesirli değildirler. Bakterilerin
toksinlerini yok edemediklerinden dolayı bu
çeşit bakteri toksinleriyle meydana gelen hastalıklara
karşı da tesirli değildirler (tetanos, şarbon,
difteri gibi). Ayrıca bâzı bakteri cinsleri zamanla
penisiline alıştığı için, bunlara karşı ilâcın tesiri
azalmakta ve ilk zamanlarda kullanılan dozlardan
çok daha yüksek dozlar kullanılmak durumunda
kalınmaktadır (Direnç teşekkülü).
Penisilinlerin zerke mahsus şekilleri, genellikle
kas içine zerk edilirler. Ancak tahriş yapmaları
sebebiyle prokainpenisilin hâriç penisilinlerin kas
içine injeksiyonu ağrıya sebep olur. Penisilinlerin
çoğu, büyük oranda böbreklerden atılır.
Penisilin Grupları:
A- Tabiî Penisilinler:
Penisilin G ve Penisilin V
B- Sentetik Penisilinler:
I.Amino Penisilinler: Ampicillin, Amoxicillin,
Bocampicillin, Cyclacillin, Epicillin, Hetacillin,
Divampicillin.
II. Carboxy P: Carbenicillin, Ticarcillin.
III. Penisilinase dayanıklı penicilline: Methicillin,
Nofcillin, Oxacillin, Doxocillin, Dicloxacillin,
Flucloxacillin.
Penisilinase dayanıklı penisilinler esas olarak
Penisilin G’ye dirençli olan stafilokok türü
mikroorganizmaların yaptığı enfeksiyonların tedâvisinde
kullanılır.
Penisilinlerin çok hastalıklarda ve dozlarına
dikkat edilmeden kullanılması çeşitli mikroorganizmalarda
bu ilâca karşı direnç meydana getirmiştir.
Aynı hastalık eskisine oranla çok daha yüksek
doz penisilin verilerek tedâvi edilebilmektedir.
Antibiyotikler için “iki kenarı keskin kılıç”
tâbiri kullanılır. Bu özellikleri aynı zamanda oldukça
çeşitli olan yan etkilerinden ileri gelmektedir.
Penisilinlerin Yan Etkileri: /
Allerjik reaksiyonlar hariç tutulacak olursa, yine
de penisilinler antibiyotik ilâçların en az zararlı
olanlarıdır. Yan etkilerinin çoğu allerjik reaksiyonlara
bağlıdır. Allerjik reaksiyon meydana getirme
özelliği bütün penisilin türevlerinde mevcuttur.
Allerjik reaksiyon kullanılan dozun yüksekliği
ve kişinin aşırı duyarlılığına bağlıdır.
Akut sistemik anafilaksi (anafilaktik şok), penisilinlerin
on binde beş oranında görülen en ciddi
yan etkisidir. % 1 0 vak’ada ölümle bitecek olan
şiddetli bir reaksiyon husûle gelir. Penisilin tedavisine
başlamadan önce hastaya daha önce penisilinverilip verilmediği öğrenilmeli, çocuksa yakınlarına
sorulmalıdır.
Penisilinin ilk olarak uygulanacağı şahıslara
“penisilin deri testi” yapmakta fayda vardır. Bir
mililitresinde 1 0 . 0 0 0 ünite olacak şekilde sulandırılmış
olan kristalize penisilinden bir diziem
(0,1 mİ) ön kola deri içine zerk edilir. Diğer kola
da bir diziem serum fizyolojik kontrol maksadıyla
verilir. Yarım saat sonra herhangi bir cilt reaksiyonu
görülmezse ilâç uygulanır. Bu test de tam
güvenilecek bir ölçü değildir. Bâzı allerjik bünyeli
şahıslar test dozu penisilinle bile ölüme gidebilmektedirler.
Bu testi yapmak hukûkî açıdan gereklidir.
Penisilinlerin kullanıldığı başlıca hastalıklar:
Anjin bakteriyel zatürreler, akciğer absesi,
mesane ve böbrek iltihaplarının bir kısmı, prostat
iltihabı, iltihaplı cilt yanıkları, farenjit, göziçi iltihabı,
kemik iltihapları, orta kulak iltihapları,
meme iltihabı, beyin absesi, menenjit, kan zehirlenmeleri
(sepsisler).
Son yıllarda Beta Loctamase enzim üreten
bakterilerin penisilinlere karşı oluşturduğu direnci
kırmak için yapılan çalışmalar başarıya ulaşmıştır.
Hâlen bu problem Ampicillin ile bunun
yarısı oranında Sulbactam maddesi kombine edilerek
ve Amoxicillin ile bunun dörtte biri oranında
Clavulanic acit tozu olan potasyum Clavulanate
kombine edilerek çözülmüştür.
PENİSİLİN
21
Eki