PERTEV PAŞA

PERTEV PAŞA; tanzimat devri devlet adamı,
şâir ve yazarlarından. 1824 senesinde Erzurum’da
doğan Ethem Pertev Paşa, Kiğılı Söylemezoğlu
Fennî Efendi adlı bir memurun oğludur.
İlk öğrenimini babasının vazifeli olarak bulunduğu
Gümüşhane, Samsun ve Şebinkarahisar gibi
yerlerde gördü. Babasının ölümünden sonra kendisi
de devlet hizmetine girdi. Trabzon, İzmir, Rodos,
Bursa mektupçuluklarında bulundu. Berlin
elçiliğinde başkâtiplik yaptı. Almanca ve Fransızca
öğrendi. Avrupa’da bulunduğu sırada, Avrupa
kültürünün ve yaşayışının etkisinde kalarak
orada gördüklerini Türkiye’ye aktarmak gayretine
düştü. Fransızcadan şiir çevirisi yapanların başında
yer aldı. Şakacı ve hoşsohbet bir kişi olarak
bilinen Pertev Paşa, bu özelliğini hemen hemen bütün
yazılarında hissettirdi. Bu sebeple onu ilk Türk
mizahçıları arasında saymak da mümkündür.
Berlin’den sonra İstanbul’da Bâbıâlîde çalıştı,
Yanya, Serez ve Drama kaymakamlıklarında bulundu.
1864’te Dîvan-ı Muharebâtı Mâliye Âzalığına
getirildi. Paşa rütbesiyle Halep Merkez ve
Kandiye mutasarrıflıklarında bulundu. İstanbul’da
Rüsûmat Meclisi Başkanlığına ve daha sonra Hâriciye
Nezâreti Mektupçuluğuna tâyin edildi.
1871’de bâlâ rütbesiyle Serasker Müsteşarı,
1872’de Kastamonu Vâlisi oldu. Kastamonu Vâlisiyken
1872’de öldü. Mezarı oradadır.
Pertev Paşanın İslâmiyette evlenme hayâtına,
masonluğa, târihe dâir telif ve tercüme risâleleri
vardır. Kırmızı Bayrak adlı bir seri makâlesiyle
Türkiye’de Komünizme karşı ilk tepkiyi başlattı.
Jean Jacques Rousseau’dan, Volter’den ve Victor
Hugo’dan şiir tercümeleri bulunan Pertev Paşanın;
Itlâkü’l-Efkâr fî Akdi’l-Ebkâr, Emrü’l-
Acîb fî Târih-i Ehl-i Salîb, Habnâme ve Lâhikası
adlı eserleri vardır.