PİK

PİK; Aim. Roheisen (n), Fr. Fonte (f) brute, fonte
d’affinage, İng. Pig iron. Bir dökme demir cinsi.
Malzeme mühendisliğinde pik yerine kır dökme
demir veya lamel (lif) grafitli dökme demir tâbiri
kullanılır.
Dökme demir çeşitleri:
a) Küresel (nadirler: bilya) grafitli dökme demir.
(Spero döküm), b) Lamel grafitli dökme demir.
c) Siyah temper dökme demir, d) Beyaz temper
dökme demir.
Halk arasında vasıfsız dökme demire de pik
denmektedir. Kır dökme demirin bünyesindeki karbon
(kömür= grafit) oranı % 2’den fazladır. Karbonu
lamel grafit hâlinde bulunan kırılmış kesiti gri-esmer
renkte olan bir dökümdür. En çok kullanılan bir
dökme demir çeşididir. Bunun sebepleri şunlardır:
1. Aşınma mukâvemeti yüksektir.
2. Ucuzdur.
3. Mukâvemet ve sertlik arzu edilen seviyede
tutulabilir.
4. Basmaya karşı mukâvemeti yüksektir.
5. Akma kâbiliyeti çok iyi olduğu için çok
kolay dökülür.
6. Titreşimlere karşı nispeten yüksek bir sönümleme
özelliği gösterir.
Pik dökümün en kötü tarafı çekme mukâvemeti
(dayanımı) nin düşük ve kırılgan bir malzeme oluşudur.
Daha ziyâde pikin yapısı perlit, ferrit ve grafitten
meydana gelir. Fakat bâzı hallerde, perlit,grafit ve ferrite ayrışabilir. Bu şekilde tamâmen ferrit
ve grafitten meydana gelen bir yapı elde edilir.
Bu yapıda ince lameller hâlinde bulunan grafit,
homojen bir şekilde dağıtılmıştır. Yapıya kurşûnî
bir renk kazandırır. Kır dökme demir adını buradan
alır. Pikin kaynak edilme kâbiliyeti çok düşüktür.
Ancak özel metodlarla meselâ malzeme
önce ısıtılarak ve sonra çok yavaş soğutularak
kaynak yapılabilir.
Ferritik kır dökme demir makina gövdeleri, yatak
gövdeleri, krank, piyano plakaları, silindir
blokları, dişliler, takım tezgâhlarında konsollar
için kullanılır. Vasıfsız dökme demir veya pik ise
mühendislik mukâvemeti özelliği istenmeyen bir
yerde kullanılır. (Bkz. Demir)