PORSUK (Meles meles)

PORSUK (Meles meles); Aim.Dachs (m),
Fr. Blaireau (m), İng. Badger. Familyası: Sansargiller
(Mustelidae). Yaşadığı yerler: Avrasya ve
Amerika’da. Özellikleri: Tıknaz gövdeli, keskin
tırnaklı, tilki iriliğinde bir memeli. Başı siyah-beyaz
çizgilidir. Köstebek gibi yeraltı inlerinde barınır.
Gece ininden çıkarak avlanır. Ömrü: 15 yıl
kadar. Çeşitleri: Avrupa porsuğu, Amerikan porsuğu,
Borneo porsuğu meşhurlarıdır.
Sansargiller âilesinden, Avrupa, Asya ve Amerika’da
yeraltı dehlizlerinde yaşayan tilki büyüklüğünde
bir memeli. Tombul gövdeli, kısa bacaklıdır.
Postu uzun ve sert kıllarla örtülüdür. Uzun tırnakları
sâyesinde usta bir kazıcıdır. Birkaç çıkışı
olan inler kazarak burada barınır. Çok odalı, karmaşrk
tünelli yuvalarına havalandırma delikleri
açmayı ihmâl etmez. Yuvasını kuru yaprak ve otlarla
döşeyerek gündüzleri uyur. Gece yuvasından
çıkarak avlanır. Ürkek ve tedbirlidir. Koku
alma duyusu çok hassastır. Yavaş ve sessiz yürür.
Engerek yılanlarının baş düşmanıdır.Genel olarak bitki kökü, tahıl, küçük memeliler,
bal, yumuşakçalar, solucanlar, ağaç kurdu, böcek
ve palamut dâhil her şeyi yer. Kötü kokmasına
rağmen son derece temiz bir hayvandır. Yuvasında
kullandığı ot ve yapraklan her gece dışarı çıkararak
havalandırır. Sabah olmadan tekrar yuvaya
taşır. Dışkılarını özel çukurlara yaparlar. Âile
fertlerinden biri ölünce onu gömerek örterler.
Avrupa porsukları toplu hâlde yaşamayı severler.
Birkaç grup bir arada bulunabilir. Emniyetli
zamanlarda eşler ve yavrular birbirinin üzerinden
atlayarak şakalaşırlar. Anüs çevresindeki bezlerden
salgılanan pis kokulu sıvı ile avlanma alanlarını
işaretlerler ve yerdeki bu kokuyu tâkip ederek rahatça
yuvalarına dönerler. Koku ayrıca yabancı
cinsler için ikâz işâretidir. Üreme devrelerinde de
karşı cinsleri etkileyici özelliği vardır. Kuzeydeki
porsuklar kış uykusuna yatarlar. Ilıman bölgelerde
yaşayanlar yağlı vücutlarıyla kışın sâkin bir
hayat geçirirler.
Porsuk zararlı bir hayvan olarak tanındığından
acımasızca avlanır. Köpeklerle tâkip edilerek ininde
kıstırılır. Yuvasına duman gönderilerek çıkmaya
mecbur edilir. Oysa porsuğun kimseye zarar
vermeden hayâtını devam ettirmesi en büyük özelliğidir.
Kemiricileri ve zararlı birçok böcekleri
avladığından, bahçıvan ve çiftçilere zarardan çok
faydası vardır. Buğday tarlalarına bâzan ziyan
verdiğinden kötü yönde şöhret olmuştur. Kılından
elbise fırçaları yapılır. Kuyruklu tüylerinden
kaliteli traş fırçaları îmâl edilir. Kolaylıkla ehlileştirilebilir.
Amerikan porsuğunun çok ilgi çekici bir kâbiliyeti
vardır. Toprak üzerinde gezerken yer sincaplarının
veya solucan gibi canlıların toprak altında bulundukları
kısmı tespit edebilirler. Tam üzerlerinden
bir kuyu kazarak onları yuvalarında avlar. Hesâbmda
hata yaptığı pek enderdir. Dört ayağını birden kullanarak
birkaç sâniye içinde toprak altına girerek
kaybolur. Köşeye kıstırıldığında kaçmaz. Keskin tırnakları
ile kendini hırsla savunur.
Malaya porsuğunun bütün vücudu kahverengi
veya siyahtır. Sumatra, Cava ve Bomeo’da bol
rastlanır. Gelincik porsuk (veya Borneo porsuğu)
en küçük porsuk türüdür. Tünel kazabildiği gibi
ağaçlara da ustalıkla tırmanır. Hint porsuğunun
sırtı beyaz, karın ve ayakları siyahtır. Bala çok
düşkündür. Kılavuz kuşu daldan dala atlayarak
onu yabânî arı kovanlarına götürür. Hint porsuğu
balla kamını doyurduktan sonra, kılavuz kuşu kalanları
ve balmumunu yer.
Porsuklar genellikle ilkbahar ve yaz aylarında
eşleşir. Dişi 5-6 ay sonra yeraltı ininde 3-5 yavru
dünyâya getirir. Yavrular ancak 2 ay sonra toprak
yüzeyine çıkarak anneleriyle dolaşır. Yurdumuzda
en çok Antalya bölgesinde porsuk avlanmaktadır.