Salgın Hastalıklara Karşı Gerekli Tedbirler Alınsın!

102 sene önce, İstanbul’a gelen muhacirler ve askerlerin şehre taşıdıkları kolera salgınını önlemek maksadıyla tedbirler alınmıştı…

Günümüzde olduğu gibi salgın hastalıklar tarihte de büyük bir tehdit unsuru olmuştur. Bundan yaklaşık 102 sene önce Sultan Mehmed Reşad devrinde, İstanbul’a gelen muhacirler ve askerler şehirde koleranın yayılmasına sebep olduğundan, salgını önlemek maksadıyla birtakım tedbirler alınmıştır. Bu tedbirleri buyrun belgenin aslından okuyalım.

Günümüz Türkçesiyle

UmÛH Tıbbiyeli Mülkiye ve Sıhhiyeci Umumiye Bakanlığı, Yazı Kalemi

Dahiliye Nezâretine:

Devletli efendim hazretleri,İstanbul’da koleranın hüküm sürdüğü ve hastalığa yakalananların sayısının günden güne arttığı anlaşılmaktadır. Kolera illetinin bu suretle yavaş yavaş artmakta olmasına nazaran zikredilen hastalığın az bir zaman zarfında pek müthiş bir surette her bir mahalleye yayılması, maâzallâh binlerce kişinin bu musibete yakalanmasına sebebiyet verecektir. Bu sebeple hastalığın dağılmasını önlemek için koleraya karşı lazım gelen tedbirlerin her türlü fedakârlığı göze alarak noktası noktasına tatbik edilmesi şiddetle gereklidir.

1″ Hastalığın muhacirler ve askerler vasıtasıyla İstanbul’a getirildiği şüphesiyle evvela onların İstanbul’a girmeden sıkı bir sağlık kontrolünden geçirilmeleri suretiyle (bunların İstanbul haricinde münasip bir mahalde sıkı kordon ve ciddi bir dezenfeksiyona tâbi tutulduktan sonra) İstanbul’a gelmelerine müsaade edilmesi.

2-Şimdiye kadar gelen askerler arasında koleraya tutulanlar muhtelif hastanelere ve hususî evlere yatırıldıkları için onlarla dışarıdan bir kimsenin görüşmemesi lâzım geleceğinden koleralı hastaların bulundukları hastanelerde uygulanan bu kanunlara askerlerin de tâbi tutulması lâzımdır.

3’Şu an İstanbul’da bulunan muhacirler ile ahali arasında görüşmenin kat^،i surette men edilmesi için ciddi tedbirler alınması şarttır.

4’İstanbul ahalisi arasında henüz ehemmiyetli bir nispette kolera yayılmadığmdan İstanbul halkı arasında koleralı vakalara tesadüf edilir edilmez hastalığın yayılmasına en önemli sebep olan temasın yasaklanması ve hastalığa yakalananların bulundukları yerlerde kordon oluşturulmak suretiyle tek başına bırakılmaları zarurîdir. Kordonların bu suretle çoğalması durumunda şimdiden gerekli mahallerde kordon oluşturulması için uygun yerler oluşturmak gerekmektedir. Gerek kordonlardan, gerekse karantina bölgelerinden beklenilen faydanın temini için meydana gelen hastalıkların zamanında bilinmesi lazım olduğu için uygun bir beyanname ile İstanbul halkı ikaz edilerek hastalık görülen evleri mümkün mertebe mahalle belediyelerine ihbar etmeleri. Ve bu gibi hastaları saklayacak olanların cezalandırılması bu beyannameye ilave edilmelidir.

5’Kolera meydana gelip de kordon altında bulunan evlerde ve kolera hastanelerinde bulunacak hastaların güzel bir şekilde tedavilerine dikkat edilmelidir. Bunun yanında, hastalarla temasta bulunacakların da mikroplu olup olmadıklarının anlaşıldıktan sonra serbest bırakılıp bırakılmamaları lâzım gelir.

6’Kolera salgınının bulunduğu mahallerin dezenfeksiyonuna fevkalâde itina edilmesi ve onlara ait bütün eşyanın mutlaka etüvden geçirilmesi elzemdir.

7’Sular daima incelenmeli, kirli olanlar kullandırılmamalıdır.

8″Koleranm fakirlik ve sefalet içerisinde yaşayanlar ile bekâr olup han ve kahve köşelerinde yatanlar arasında daha ziyade yayılması sebebiyle hamal, kayıkçı ve kahveci gibi esnafın daha sıkı bir tıbbi gözlem altında bulundurularak her türlü izdihamın engellenmesi lâzımdır،

9-Mide ve bağırsakları bozan çürümüş meyve ve sebze ve etin satışının yasak olduğu unutulmamalıdır.

10’Koleraya karşı uyulması lâzım gelen tedbirlerin halkça bilinmesi faydalı olduğundan on beş maddeden ibaret olan beyannamenin gazetelerle halka ilânı lazımdır.

ll’Zabıta memurları ve bütün doktorların yardımda bulunmaları için İstanbul Polis Müdürlüğü tebligat yayınlamalıdır.

12’Kolera zuhur eden evlerin üzerlerine halkça bilinmek ve ona göre sakınılmak üzere sarı birer yaftanın konulması gerekmektedir.

Yukarıdaki kararların Şehremâneti ve Harbiye Nezâretine tebliğ edilmesi meclis ifadesiyle arz ve istirham olunur. Bu konuda emir ve ferman emir sahibinindir.

14 Kasım 1912

Metnin Transkripsiyonu

Umûr-ı Tıbbiyeli Mülkiye ve Sıhhiyeci Umumiye Nezâreti, Tahrirât Kalemi

Dahiliye Nezâretti Celîlesi ne:

Devletlü efendim hazretleri,

Dersaâdet’de koleranın hüküm-fermâ olduğu ve musâbîn adedinin gün be-gün tezâyüd etmekde bulunduğu alınan cedvellerden müstebân olmakdadır. Kolera musâbîninin bu suretle tedricî olarak artmakda olmasına nazaran maraz-ı mezkûrun az bir zaman zarfında pek müdhiş bir suretde her bir mahalleye intişâr ile maâzallâh binlerce musâbînin vukuuna sebebiyet verecekdir. Buna binâen hastalığın hâli hâzırda bulunduğu yerlerde itfâ etmek ve mümkün mertebe saha-i intişâr ve sirayetini tahdid eylemek için koleraya karşı ittihâzı lâzım gelen ber-vech’i âtî bilcümle tedâbîrin her türlü fedakârlığı göze alarak noktası noktasına tatbik edilmesi eşedd-i lüzum tahtındadır.
b Hastalığın muhacirler ve efrâd’i askeriye vasıtasıyla Dersaâdete getirildiği şüpheden vâreste olduğundan evvelce de arz edildiği veçhile onların ancak bazı kuyûd ve şerâit-i sıhhiyeye tâbi tutulmak suretiyle (bunların İstanbul haricinde münasib bir mahalde sıkı kordon ve ciddi bir dezenfeksiyona tâbi tutuldukdan sonra) Dersaâdete gelmelerine müsaade edilmesi.
2’$imdiye kadar gelen efrâd-ı askeriye miyânında koleraya tutulanlar muhtelif hastahânelere ve hususî hânelere yatırıldıkları cihetle onlarla haricden kimsenin ihtilât etmemesi lâzım geleceğinin ve binâenaleyh koleralı hastaların bulundukları hastahâne ve hânelerde ittihâz olunan bilcümle kavânînd sıhhiyeye askerlerin dahi tâbi tutulması lâzımdır.
3’Hâli hâzırda Dersaâdet’de bulunan muhacirler ile ahali miyânında ihtilâtın suret’i kafiyede men edilmesi için tedâbîr-i ciddiye ve şedîdeye tevessül edilmek şartdır.
4-Nefsd Dersaâdet ahalisi arasında henüz ehemmiyetli bir nisbetde kolera münteşir olmadığından ahali’i mezkûre miyânında koleralı vakalara tesadüf edilir edilmez maraz-ı mezkûrun men-i tevessü ve intişârına yegâne âmil olan temasın meni tecrid ve tefrîdin temini için bulundukları yerlerde kordon vazı suretiyle tatbik edilmesi zarurîdir.
Kordonların bu suretle taaddüd ve tekessürü hâlinde bu kaideye riâyet edilmesi müşkil olacağı tabiî bulunmakla şimdiden her bir daire dâhilinde münasib mahaller tefrik ve muvâfık hâneler istîcâr edilerek kâfi mikdarda tecridhâneler te’sisi kat(iyyen elzemdir. Gerek kordonlardan ve gerekse tecridhânelerden intizâr olunan fâidenin temin ve istihsâli için zuhur eden vakaların vakt u zamanıyla bilinmesi lâzım olduğu cihetle münasib bir beyannâme ile İstanbul ahalisi ikaz edilerek kolera zuhur eden hâneleri mümkün mertebe süratle mahallî belediyelerine ihbar edilmesi lüzumu ifhâm edilmeli ve bu gibi hastaları saklayacak
olanların şedîden dûçâr-ı mücâzât olacaklarının işbu beyânnameye ilâve edilmesi lâ-büddür.
5’Kolera zuhur edip de kordon tahtında bulunan hâneler ile tecridhânelerde ve kolera hastahânelerinde bulunacak hastagânın muntazaman tedavilerine dikkat edilmekle beraber işbu hânelerde ve tecridhânelerde hastalarla beraber temasda bulunacakların dahi hâmili mikrob olup olmadıklarının tedkikiyle ona göre serbest bırakılıp bırakılmamaları lâzım gelir
6- Kolera musâbîni bulunduğu mahallerin dezenfeksiyonuna fevkalâde itina edilmesi ve onlara aid bilcümle eşyanın behemehâl etüvden geçirilmesi elzemdir.
7- Sular hakkında daimî tedkikat icrasıyla mülevves olanlarının gayr-ı kâbili isti(mâl bir hâle ifrâğı vâcibdir.
8’Koleranın fakr u zaruret içerisinde yaşayanlar ile bekâr olup han ve kahve köşelerinde yatanlar arasında daha ziyade intişâr etdiği sâbit olduğundan hamal, kayıkçı ve kahveci gibi esnafın daha sıkı bir nezâretti tıbbiye tahtında bulundurularak her türlü izdihamın men edilmesi lâzımdır.
9’Mide ve emayı bozan bilcümle çürümüş meyve ve sebze ve etin men-i fürûhtu unutulmamalıdır.
10’Koleraya karşı ittihâzı lâzım gelen tedâbîrin halkça bilinmesi fâideli olduğundan on beş maddeden ibaret olan beyânnâmenin evrak-ı havâdisle ilânı muktezîdir.
11- Memurîn-i zâbitânın bi’lcümle memurîn-i sıhhiyeye muâvenet-i lâzımede bulunmaları için İstanbul Polis Müdüriyet-i Aliyyesıne teblîgât icra edilmesi lâzımdır.
12- Kolera zuhur eden hânelerin üzerlerine halkça bilinmek ve ona göre tevakki edilmek üzere sarı birer yaftanın talîki lâzımedendir.
Ber-vech-i bâlâ mukarrerâtın Şehremânet ve Harbiye Nezâretti Celîlesine emr u tebliği meclis ifadesiyle arz ve istirhâm olunur. Ol bâbda emr u fermân hazretti men lehulemrindir.
4 Zilhicce [1]330 / 1 Teşrîn4 Sânî [1]328