Batı Anadolu’da Eskiçağ kenti. İzmir’in 80 km doğusunda yeralan, Lidya (Lydia) Krallığı’nın başkenti olan Sardeis, Karun döneminde büyük ölçüde gelişip, İ.Ö. 546’da Pers kralı Keyhüsrev I tarafından alınarak, bir satraplık merkezi oldu. Daha sonra sırasıyla Büyük İskender, Selefkiler, Romalılar ve Bizans’a geçti. Anadolu’nun Türkler tarafından fethinden sonra, boşaltıldı. İlk olarak ABD’li arkeologların başlattıkları (1910) kazılardan sonra, 1958’den başlayarak yeniden girişilen kazıların ve onarım çalışmalarının günümüze (1995) kadar sürdürüldüğü kentte, oldukça iyi korunmuş bir Artemis tapınağı, yüzlerce kaya mezarı, İ.S. III. yy’dan kalma bir sinagog, çok sayıda ev ve pişirilmiş topraktan insan ve hayvan figürleri ile bitki motifleriyle süslü duvar kaplaması levhaları ortaya çıkarıldı.
