Yunanistan’ın kuzey kesiminde liman kenti. Makedonya’da, Selanik körfezi kıysında yeralan, aynı adlı yönetim bölgesinin merkezi, Yunanistan’ın ikinci büyük limanı ve en yüksek nüfuslu kentlerinden biri olan Sela- nik’in (Yunanca Thessaloniki)> nüfusu 377 951’dir(çev- re belediyelerle 700 000’in üstünde). Önemli liman işlevinin (tarım ürünleri,ipek, tütün ve manganez dışsatımı) yanı sıra, ülkenin ikinci büyük sanayi merkezi olan kentte, başlıca sanayi kolları arasında deri eşya yapımı, dokuma sanayisi, sabun fabrikaları, bira fabrikaları, şarap fabrikaları, yapı gereçleri yapımı, vb. sayılabilir. Aynı zamanda da, pek çok tarihsel anıtıyla, çok sayıda turist çekmektedir: III. yy’dan kalma sur kalıntıları ve ak- ropolis; VI. yy’a kadar saray olarak kullanılan yapının yıkıntıları; saray ile yuvarlak bir yapıyı (sonradan kiliseye ve camiye dönüştürülmüş bir anıt mezardır; V. yy.) birbirine bağlayan Galerius takı; Bizans ve Osmanlı dönemlerinden kalma kaleler; Bizans döneminden kalma birçok kilise (Akheiropoietos bazilikası, 431 ‘den sonra; freskler ve ilgi çekici mozaiklerle süslü Aghios Demetri- os bazilikası; Aghia Sophia kilisesi, VIII. yy.; vb.); OsmanlI döneminden kalma pek çok cami, mescit, çeşme, tekke, hamam, vb.; Atatürk’ün doğduğu ev (10 Kasım 1953’ten bu yana Atatürk müzesidir); vb.
TARİH
İ.Ö. 315’te Makedonya kralı Kassandros’un buyruğuyla kurulan ve eşi Thessaloniki’nin adı verilen kent, Roma ve Bizans dönemlerinde büyük bir refah içinde yaşadı. Latin Krallığı’nın ve Epeiros despotluğunun (1224- 1246) merkezi olup, yeniden BizanslIlara geçtikten (1246) sonra, Çandarlı Hayrettin Halil Paşa tarafından fethedildi (1374). Birkaç kez Türkler ile Bizanslılar arasında el değiştirdikten sonra, Murat II döneminde kesin olarak Osmanlı topraklarına katıldı (1430) ve adı Sela- nik’e dönüştürülerek Rumeli eyaletine bağlandı. 1913’te Balkan Savaşı’na son veren Bükreş Antlaşma- sı’yla Yunanistan’a bırakılıp, 1916-1918 arasında Müttefiklerin Doğu ordularının harekât üssü olarak kullanıldı.
Selanikli Ahmet Efendi: Bk. ahmet EFENDİ, SELANİKLİ.
Selanikli Mustafa Efendi: Bk. Mustafa EFENDİ, SELANİKLİ.
Selanikli Tevfik: Bk. tevfîk, SELANİKLİ.
Selanik olayı
Berlin memorandumana neden olan uluslararası sorun (1876). Müslüman olmak istediğini bildirerek İslâm kadınları gibi giyinen ve Avrathisarı’ndan Selanik istasyonuna gelen bir Bulgar kızının, Selanik’teki ABD konsolosu ile 150 kadar Bulgar ve Rum tarafından, hükümet konağına götürmekte olan 3 zaptiyenin elinden zorla alınmak istenmesiyle başlayan olayda, yardıma koşan birkaç müslüman yaralandı ve Bulgar kızı konsolosluk arabasıyla ABD konsolosluğuna götürüldü. Ertesi gün 5 000’e yakın müslüman Selimpaşa camisinde toplanarak, kızın hükümete teslimini istedi ve kendilerini yatıştırmaya gelen Selanik valisi Baytar Mehmet Refet Paşa iie viiayet görevlilerini caminin medrese odalarına kapatarak, ABD konsolosluğunu basmalarına engel olmaya çalışan Fransız ve Alman konsoloslarını linç etti. İngiliz konsolosunun işe karışmasıyla Bulgar kızının Türk yetkililerine teslimi sonucunda olaylar yatıştıysa da, Rus elçisi İgnatiev başkanlığında İstanbul’da toplanan büyük devletlerin elçilerinin aldıkları karar uyarınca, büyük devletler gerekirse karaya asker çıkarmaları için Se- ¿~”<re birer filo gönderdiler. İstanbul hükümetinin,
* :~îo]osları öldürenlerden 6 kişiyi idam ettirip, olaya Nişanlardan çoğuna ağır cezalar vermesi ve valiyi gö- =™}erı almasıyla, gemilerin asker çıkarması önlenmiş dIîu.
Seiasiye, Haile: Bk. haİle selasîye. Selçuk, Ilhan_
Terk gazetecisi ve yazarı (Aydın 1925). Turhan Sel- zuVun kardeşi olan İlhan Selçuk, İstanbul Hukuk Fakül- “îsrrtf bitîrîp (1950), bir süre avukatlık yaptıktan sonra, ağabeyiyle mizah dergileri çıkardı; çeşitli gazetelerde oşe yazarlığı yaptı. 1962’den başlayarak köşe yazarlığını Cumhuriyet gazetesinde sürdürüp, yazılarından ötürü birçok kez kovuşturuldu ve tutuklandı. Yazılarını
* e gezi notlarını derlediği kitapların (Uzak Komşu Rusya’dan, 1966; Mustafa Kemal’in Saati, 1968, Atatürkçülüğün Alfabesi, 1981; Ziverbey Köşkü, 1983; Düşünüyorum Öyleyse Vurun, 1984; Japon Gülü, 1989; vb.) yanı sıra, Selahattin Yurtoğlu’nun anılarından yararlanarak Yüzbaşı Selahattin’in Romanı (1973- 1975, 2 cilt) adlı bir roman yayınladı.
Selçuk, Münir Nurettin
Türk bestecisi (İstanbul 1899-ay.y. 1981). İlkokuldayken sesinin güzelliğiyle dikkati çeken Münir Nurettin Selçuk, daha on bir yaşındayken Rauf Yekta Bey’in aracılığıyla dönemin ünlü müzikçilerinden ders aldı. Kadıköy Darüttalimi Musiki Cemiyeti’ne girip, 1917’de Da- rülelhan’a geçerek, Zekâi Dedezade Ahmet Efendi’nin öğrencisi oldu. Şark Musiki Cemiyeti’nin kurucuları arasında yeralıp (1918), Mütareke yıllarında Muzikayı Hü- mayun’da çalıştı. Cumhuriyet’in ilanından sonra Riya- seticumhur Musiki Heyeti’ne katılıp (1925-1929), Paris’te şan öğrenimi gördü (1929-1930). İlk önemli konserini İstanbul’daki Fransız tiyatrosunda verip (1930), İstanbul Belediye Konservatuvarı İcra Heyeti şefliği yaptı (1952-1976). 15 plak doldurup, üç filmde (Allah’ın Cenneti; Çoban Kızı; Sadullah Ağa) oynadı.
İlk bestesini 1922’de yapan Münir Nurettin Selçuk 150’yi aşkın bestesiyle klasik ve çağdaş Türk müziğinin başarılı örneklerini vermiştir (aralarında Fuzuli, Nedim, Yahya Kemal gibi şairlerin şiirlerinin besteleri de yera- lır). Solo konserleriyle de, Batı’nın şan resitali geleneğini uygulayarak, solo ve soloculuk akımını başlatmıştır.
Başlıca besteleri: Endülüs’te raks (güfte: Yahya Kemal Beyatlı), Âşıka Bağdat sorulmaz (güfte: Behçet Kemal Çağlar), Dönülmez akşamın ufkundayız (güfte: Yahya Kemal Beyatlı),Az/z/sfan6u/(güfte;Yahya Kemal Beyatlı), vb.
