SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI

SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI

Sindirim sistemiyle ilgili rahatsızlıklar ve belirtiler hasta­ların en yaygın şikâyetleri arasında yer alır. Çoğunlukla tıbbi açıdan ciddi bir önem taşımazlarsa da, bazı du­rumlarda ciddi hastalıkların ilk belirtileri olabilirler. Sin­dirim sistemi hastalıkları (mide-bağırsak hastalıkları), sindirim sisteminin her noktasında ortaya çıkabilir­ler. Enfeksiyonlardan, bağışıklık hastalıklarından, kan­serden ya da incebağırsakların düzenli kas kasılmala­rındaki bozukluklardan kaynaklanırlar ve kabızlık ya da ishal gibi belirtileri de içerebilirler (Ayrıca Bk. İSHAL; KABIZLIK).

Yemek borusu. Yemek borusu insanda yaklaşık 20 cm uzunluğunda düz bir borudur; kas kasılmaları aracılı­ğıyla besinleri ağızdan mideye doğru iter. Diyafram dü­zeyindeki yemek borusu alt büzücü kası, midenin için­deki maddelerin geri gelmesini engelleyen yemek bo­rusu kas kasılmalarına neden olur. Mide ekşimeleri ya da mide yanmaları, bu kasın gevşemesi ya da zayıf ol­ması sonucunda, mide asidinin yemek borusuna geç­mesi durumunda ortaya çıkar. Ekşimeler ve yanmalar, midenin üst yanında, diyaframdaki deliğin genişleme­sinden kaynaklanan bir mide fıtığı durumunda da görü­lebilir. Ayrıca, mide asidinin yemek borusuna geçmesi ya da yemek borusu spazmı,göğüsağrısına yol açabilir, ve bazen bu ağrıyı kalp krizi (kalp enfarktüsü) sancısın­dan ayırt etmek güç olabilir. Yutma zorluğu (disfaji) ya da ağrılı yutma (odinofaji), yemek borusunun urlarla ya da mide asidinin yemek borusuna sık sık geri gelmesi­nin yolaçtığı nedbelerle daralmasından kaynalanabilir. Mide. Mide hem bir “depo”, hem de sindirim sürecini başlatan hidroklorik asidi salgılayan sindirim organıdır. Salgıladığı asidin kendisine zarar vermesini önleyen do­ğal bir engelle örtülüdür. Bu koruyucu engelin yıkılma­sı, iltihaba (mide iltihabı ya da gastrit) ya da ülserlere (yaralaşmalara) yol açabilir (Bk. GASTRİT). Mide hasta­lıklarının belirtileri karnın ortasının üst bölümünde san­cı, şişkinlik duygusu, bulantı ya da kusmadır. Ama, bun­lar aynı zamanda da, mide kanserinin belirtileridir: Mi­de kanseri, dünyada en çok ölüme yol açan hastalıklar­dan biridir. Erken farkedilmesi durumunda, tedavide (midenin kanserli bölümünün ameliyatla çıkarılması), genellikle çok başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Mide aynı zamanda, B₁₂ vitaminin emilmesi için gerekli bir protein olan özetkeni (ya da entrensek faktör) üretir. Pernisiyöz kansızlıkta, mide mukozasının yozlaşması, özetkenin yitimine neden olur; bu da B,₂ vitamini eksik­liğiyle sonuçlanır (Ayrıca Bk. MİDE), incebağırsak. Yaklaşık 3,6 m boyunda olan incebağır- sak (ya da incebağırsaklar) onikiparmakbağırsağı, baş- bağırsak (jejunum) ve kıvrımbağırsak (ileum) bölümle­rinden oluşur. Besin sindiriminin ve emiliminin gerçek­leştiği yer olan incebağırsaklar, boylu boyunca, “villüs” adı verilen mikroskopik büyüklükte, parmağa benze­yen uzantılarla örtülüdür; incebağırsaklardaki birçok kıvrımın ve incebağırsakların uzun olmasının yanı sıra, villüsler de, besinlerin emilme alanını genişletirler. “Kı­sa bağırsak sendromu” adı verilen, herhangi bir neden­le bağırsağın ameliyatla çıkarılması sonucu emici yüze­yin azalması ya da villüslerin kansere karşı ilaç tedavisi, ışınım tedavisi gibi işlemlerden zarar görmesi, emilme bozukluğuna yolaçabilir.

İncebağırsakların ilk 26,4 cm’sini onikiparmakbağır- sağı(duodenum) oluşturur. Pankreas sıvısı ile karaciğer tarafından salgılanan safra, incebağırsaklara girerek be-