SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI
Sindirim sistemiyle ilgili rahatsızlıklar ve belirtiler hastaların en yaygın şikâyetleri arasında yer alır. Çoğunlukla tıbbi açıdan ciddi bir önem taşımazlarsa da, bazı durumlarda ciddi hastalıkların ilk belirtileri olabilirler. Sindirim sistemi hastalıkları (mide-bağırsak hastalıkları), sindirim sisteminin her noktasında ortaya çıkabilirler. Enfeksiyonlardan, bağışıklık hastalıklarından, kanserden ya da incebağırsakların düzenli kas kasılmalarındaki bozukluklardan kaynaklanırlar ve kabızlık ya da ishal gibi belirtileri de içerebilirler (Ayrıca Bk. İSHAL; KABIZLIK).
Yemek borusu. Yemek borusu insanda yaklaşık 20 cm uzunluğunda düz bir borudur; kas kasılmaları aracılığıyla besinleri ağızdan mideye doğru iter. Diyafram düzeyindeki yemek borusu alt büzücü kası, midenin içindeki maddelerin geri gelmesini engelleyen yemek borusu kas kasılmalarına neden olur. Mide ekşimeleri ya da mide yanmaları, bu kasın gevşemesi ya da zayıf olması sonucunda, mide asidinin yemek borusuna geçmesi durumunda ortaya çıkar. Ekşimeler ve yanmalar, midenin üst yanında, diyaframdaki deliğin genişlemesinden kaynaklanan bir mide fıtığı durumunda da görülebilir. Ayrıca, mide asidinin yemek borusuna geçmesi ya da yemek borusu spazmı,göğüsağrısına yol açabilir, ve bazen bu ağrıyı kalp krizi (kalp enfarktüsü) sancısından ayırt etmek güç olabilir. Yutma zorluğu (disfaji) ya da ağrılı yutma (odinofaji), yemek borusunun urlarla ya da mide asidinin yemek borusuna sık sık geri gelmesinin yolaçtığı nedbelerle daralmasından kaynalanabilir. Mide. Mide hem bir “depo”, hem de sindirim sürecini başlatan hidroklorik asidi salgılayan sindirim organıdır. Salgıladığı asidin kendisine zarar vermesini önleyen doğal bir engelle örtülüdür. Bu koruyucu engelin yıkılması, iltihaba (mide iltihabı ya da gastrit) ya da ülserlere (yaralaşmalara) yol açabilir (Bk. GASTRİT). Mide hastalıklarının belirtileri karnın ortasının üst bölümünde sancı, şişkinlik duygusu, bulantı ya da kusmadır. Ama, bunlar aynı zamanda da, mide kanserinin belirtileridir: Mide kanseri, dünyada en çok ölüme yol açan hastalıklardan biridir. Erken farkedilmesi durumunda, tedavide (midenin kanserli bölümünün ameliyatla çıkarılması), genellikle çok başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Mide aynı zamanda, B12 vitaminin emilmesi için gerekli bir protein olan özetkeni (ya da entrensek faktör) üretir. Pernisiyöz kansızlıkta, mide mukozasının yozlaşması, özetkenin yitimine neden olur; bu da B,2 vitamini eksikliğiyle sonuçlanır (Ayrıca Bk. MİDE), incebağırsak. Yaklaşık 3,6 m boyunda olan incebağır- sak (ya da incebağırsaklar) onikiparmakbağırsağı, baş- bağırsak (jejunum) ve kıvrımbağırsak (ileum) bölümlerinden oluşur. Besin sindiriminin ve emiliminin gerçekleştiği yer olan incebağırsaklar, boylu boyunca, “villüs” adı verilen mikroskopik büyüklükte, parmağa benzeyen uzantılarla örtülüdür; incebağırsaklardaki birçok kıvrımın ve incebağırsakların uzun olmasının yanı sıra, villüsler de, besinlerin emilme alanını genişletirler. “Kısa bağırsak sendromu” adı verilen, herhangi bir nedenle bağırsağın ameliyatla çıkarılması sonucu emici yüzeyin azalması ya da villüslerin kansere karşı ilaç tedavisi, ışınım tedavisi gibi işlemlerden zarar görmesi, emilme bozukluğuna yolaçabilir.
İncebağırsakların ilk 26,4 cm’sini onikiparmakbağır- sağı(duodenum) oluşturur. Pankreas sıvısı ile karaciğer tarafından salgılanan safra, incebağırsaklara girerek be-