SİVAS

SİVAS

Cumhuriyet döneminin başlarında Sivas kentinin 30 000’i bulmayan nüfusu (1927 sayımında 29 700 nüfus), kentin demiryoluyla Ankara’ya (1930) ve Karadeniz kı­yısındaki Samsun’a (1932) bağlanmasından sonra arta­rak, 1950’de 50 000’i (52 000), 1965’te 100 000’i (108 000), 1990’da 200 000’i aştı (221 512).

Günümüzde Sivas kentinin eski çekirdeği, Tavra su­yunun iki kıyısında yeralır. Vilayet konağı önündeki meydan ve bu meydana kavuşan İstasyon, Atatürk, Ke­penek ve İsmetpaşa caddeleri, en canlı kesimleridir. Son yıllarda daha çok batıya ve güneye doğru genişle­mesi sürmektedir.

SİvaS (il)

Büyük bölümü İç Anadolu Bölgesi sınırları içinde, ku­zeydoğuda kalan kesimleri (Suşehri, Akıncılar, Doğan- şar, Gölova, Koyulhisar ilçeleri) Karadeniz Bölgesi’nde, doğu ve güneydoğu kesimleri (Divriği ve Gürün ilçeleri) de Doğu Anadolu Bölgesi’nde il.

Yüzölçümü 28 488 km² (bu bakımdan, Konya’dan sonra Türkiye’nin ikinci ilidir), nüfusu 1990 sayımına göre 767 481, merkezi Sivas kenti olan Sivas ili, 17 ilçe­ye bölünmüştür: Merkez, Akıncılar, Altınyayla, Divriği, Doğanşar, Gemerek, Gölova, Gürün, Hafik, İmranlı, Kangal, Koyulhisar, Şuşehri, Şarkışla, Ulaş, Yıldızeli, Za­ra.

Doğuda Erzincan, güneydoğuda Malatya, güneyde Kahramanmaraş, güneybatıda Kayseri, batıda Yozgat, kuzeyde Tokat ve Ordu, kuzeydoğuda Giresun illeriyle sınırlı olan Sivas ili, İç Anadolu’nun Doğu Anadolu’ya yakın kesiminde yeraldığından, İç Anadolu’nun en yük­sek ve en engebeli yöresini oluşturur. Yörenin başlıca düzlükleri Kızılırmak vadisi boyunda, ilin en önemli dağları da bu vadinin kuzeyinde sıralanır. Söz konusu dağların başlıcaları, doğudan batıya doğru şunlardır: Kı- zıldağ (3 025 m); Kösedağı (2 812 m); Tekelidağ (2 643 m); Asmalıdağ(2 416m); Dumanlıdağ(2 447 m); Yıldız dağı (2 552m). Kızılırmağın güneyinde kalan dağlarsa kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanırlar: . Gür- levikdağı (2 688 m), Tecer dağı (2 262 m), vb.

Sivas ili, iklim bakımından, İç Anadolu’nun kışları en soğuk ve en sürekli, yazlan en serin kesimidir. Sivas kentinde, en soğuk ayın sıcaklık ortalaması, -3,6 °C, en sıcak ayın ortalaması 19,7 °C, günümüze kadar kay­dedilen en düşük sıcaklık -34,4 °C (3.2.1947 ve

1. 2.1950), en yüksek sıcaklık 38,3 “C’tır. (19.7.1962). İl merkezinde, yıllık ortalama yağış tutarı 411 mm’dir. Bu yağışın büyük bölümü ilkbahar mevsiminde düşer. Si­vas’ta ortalama olarak 31 gün kar yağar ve yağan kar 62 gün yerde kalır.

Sivas ilinde orman örtüsü seyrektir. Daha çok, Kızılır­mak vadisinin kuzey ve batısındaki dağların üstünde or­man kalıntılarına raslanır. Geri kalan kesimlerde kurak bozkır görünüşü egemendir. İlin en önemli ormanları Zara’nın kuzeyindeki Şerefiye çevresinde, ayrıca Hafik ve Yıldızeli çevrelerindedir.

İl sularının büyük bölümü, Kızılırmak aracılığıyla Ka­radeniz’e akar. İlin kuzey kesiminin sularını Yeşilır- mak’ın en büyük kolu olan Kelkit ırmağı toplar. Yeşilır- mak’ın ana kolu olan Tozanlı çayının kaynakları da, Si­vas ilinin kuzey kesimindedir. İlin güney ve güneydoğu kesimlerinin suları, Tohma ve Çaltı suları aracılığıyla Fı­rat ırmağına karışarak Basra körfezine ulaşır. Seyhan ırmağının ana kolu olan Samantı suyunun kaynakları da, Sivas ili sınırları içindedir.

Sivas ili sınırları içinde dışarı akışı bulunmayan bazı küçük göller vardır. Alçıtaşlı (jips) arazi içindeki erime çukurlarında biriken sularla oluşmuş bu göllerin başlı- caları arasında Zara ile Hafik arasındaki Tödürge (De- miryurt) gölü, Hafik gölü, ona yakın olan Lota gölü ve Sivas-Çetinkaya demiryolu kenarındaki Karagöl sayıla­bilir.

EKONOMİ

Sivas ilinin ekonomisi, tahıl tarımı ile küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine dayanır. Tahıllardan, en çok buğday eki­lir (ama verim, yıldan yıla önemli değişiklikler gösterir). Baklagillerden, hayvan yemi olarak kullanılan fiğ, sana­yi bitkilerindense en çok şekerpancarı (toplam şeker­pancarı üretiminin aşağı yukarı yarısı, Suşehri ilçesinde) ekilir. Meyvecilik pek gelişmemiştir; yalnızca, Kelkit va­disi gibi kışları ılık geçen kesimlerde çeşitlilik gösterir.

Hayvancılıkta, en çok koyun beslenir; keçi sayısı çok geriden gelir. Büyükbaş hayvan sayısıysa gerilemekte­dir. Buna karşılık arıcılık önemlidir.

Yeraltı gelir kaynakları bakımından zengin olan ilde, Divriği’deki demir yatakları, 1938’den bu yana işletil­mektedir (en önemli yataklar, Divriği yakınındaki Çürek ve Demirdağ yatakları). Gemerek ilçesindeki linyit ya­takları da, önemli bir gelir kaynağıdır.

Büyük sanayi kuruluşları il merkezinde cumhuriyetin ilk dönemlerinde açılmaya başlamış (1939’da kurulan DDY’ye bağlı demiryolları fabrikası; 1943’te kurulan çimento fabrikası), sonradan et ve süt ürünleri fabrika­ları, un ve un ürünleri fabrikaları, vb. kurulmuştur. Halı ve kilim dokumacılığı, geleneksel bir sanayi kolu olarak önemini günümüzde de sürdürmektedir.

ULAŞIM

Sivas, önemli karayolları ve demiryolları üstünde ye- ralır. Yozgat’tan gelerek Erzincan üstünden doğuya gi­den (İran’a) devlet yolu, Yıldızeli-Sivas-Hafik-Zara-İm- ranlı’dan geçer. Ayrıca Eskiçağ’dan bu yana önem ta­şıyan ve Mezopotamya’yı Karadeniz kıyısında Sam­sun’a bağlayan diyagonal yol (Eskiçağ’ın Ninova-A- misos yolu; Ortaçağ’ın ünlü Diyarbakır-Harput-Sivas- Samsun yolu) da Sivas’tan geçer.

1930’dan bu yana demiryolu ulaşımından da yararla­nan il merkezinde, bir havaalanı da vardır.