Spontini, Gaspare
İtalyan bestecisi (Maiolati, Ancona 1774-ay.y. 1851). Ailesi rahip olmasını istediği için, evden kaçarak bir akrabasının yanına sığınan ve ondan ilk müzik derslerini alan Gaspare Spontini, birkaç yıl Napoli Konservatuva- rı’nda okuduktan sonra, Roma’ya giderek ilk operasını sahneye koydurmayı başardı. Palermo, Roma, Venedik ve Marsilya’da birçok fars besteledikten sonra, Paris’e yerleşip, ilk yapıtları ilgi görmeyince, imparatoriçe Josephine’in müzik yönetmenliğini yaptı. 1807’de, Vesfa Rahibesi adlı operasıyla, Napolyon’un her on yılda bir verdiği büyük beste ödülünü alıp, sonra, Ferdi- nand Cortez( 1809) adlı operasını sahneletti ve Paris’te İtalyan Operası’nın yöneticiliğini yaptı (1810-1812). Louis XVIII’in saray besteciliğinde, Berlin’de Friedrich- VVilhelm lli’ün besteciliğinde bulunup, ömrünün son yıllarını doğduğu yere çekilerek geçirdi. PrusyalIlarla anlaşamadığı için Paris’e döndü. Sonra İtalya’ya çekildi.
Öbür operaları: Pelagius ya da Barış Kralı, Rakip Tanrılar, Alcidor( 1825), Agnes von Hohenstaufen (1829), vb.
spor______________________________________
Bedenin dayanıklılığını, güçlülüğünü artırmayı amaç alan ve genellikle oyun, yarışma anlayışıyla yapılan bedensel etkinlik. Daha Mısırlılar döneminde başlayan (İ.Ö. 2500), çeşitli yüzyıllarda farklı biçimlere bürünen spor, çağdaş biçimiyle XIX.Wda doğmuş, XX. yy’da gün geçtikçe, yalnızca yarışma^indirgenme eğilimi taşıyan bir uygarlık olgusuna dönüşerek, başlangıçta içerdiği amatörlük anlayışını büyük ölçüde yitirmiştir. Uzak kentler arasında ilişkiyi kolaylaştıran ulaşım araçlarının ve kitle iletişim araçlarının (özellikle de televizyon) gelişmesi, sporun uluslararası bir nitelik kazanmasına katkıda bulunmuş, çeşitli dallarda olimpiyat oyunları ve dünya şampiyonaları gibi büyük yarışmalara ilgiyi artırırken, bu uluslararası olma niteliği bir yandan da dünyanın her yerinde ve her dalda, açık ya da gizli bir profesyonelleşmeye yol açmıştır. (Ayrıca Bk. Çeşitli spor dallarının maddeleri;CİMNASTİK;OLİMPİYATOYUNLARI.)
sporlar
Çiçeksiz bitkilerdeki ve bazı mikroskopik organizmalardaki, yeni bitkiler üretebilen çok küçük üreme organlarını topluca belirten bitkibilim terimi. Eğreltiler, ci- ğeryosunları, suyosunları, mantarlar, bakteriler, vb. organizmalar tarafından üretilen sporlar, mikroskopsuz görülemeyecek ya da çıplak gözle güçlükle görülebilecek kadar küçük, eşeysiz üreme araçlarıdırlar ve çoğunlukla küçük birer hücre halindedirler. Tohumlar gibi embriyo içermeyip, yalnızca az sayıda hücreden oluşmakla birlikte, her biri yeni bir bitki olarak büyüyebilir. Genellikle havada uçabilir ve hava akımlarıyla çok büyük uzaklıkları aşabilirler. Suyosunlarının çoğunun ve bazı mantarların sporlarıysa, kamçılarından yararlanarak suda yüzebilirler. Ayrıca bazı sporlar, üretildikleri yerde kalıp “uykuya yatarlar”. Bakterilerin “uykudaki” sporları, bilinen en uzun yaşayan canlı maddelerdir ve aşırı sıcaklık değişikliklerine, kuraklığa dirençlidirler.