Spontini, Gaspare

Spontini, Gaspare

İtalyan bestecisi (Maiolati, Ancona 1774-ay.y. 1851). Ailesi rahip olmasını istediği için, evden kaçarak bir ak­rabasının yanına sığınan ve ondan ilk müzik derslerini alan Gaspare Spontini, birkaç yıl Napoli Konservatuva- rı’nda okuduktan sonra, Roma’ya giderek ilk operasını sahneye koydurmayı başardı. Palermo, Roma, Vene­dik ve Marsilya’da birçok fars besteledikten sonra, Pa­ris’e yerleşip, ilk yapıtları ilgi görmeyince, imparatoriçe Josephine’in müzik yönetmenliğini yaptı. 1807’de, Vesfa Rahibesi adlı operasıyla, Napolyon’un her on yıl­da bir verdiği büyük beste ödülünü alıp, sonra, Ferdi- nand Cortez( 1809) adlı operasını sahneletti ve Paris’te İtalyan Operası’nın yöneticiliğini yaptı (1810-1812). Louis XVIII’in saray besteciliğinde, Berlin’de Friedrich- VVilhelm lli’ün besteciliğinde bulunup, ömrünün son yıllarını doğduğu yere çekilerek geçirdi. PrusyalIlarla anlaşamadığı için Paris’e döndü. Sonra İtalya’ya çekil­di.

Öbür operaları: Pelagius ya da Barış Kralı, Rakip Tan­rılar, Alcidor( 1825), Agnes von Hohenstaufen (1829), vb.

spor______________________________________

Bedenin dayanıklılığını, güçlülüğünü artırmayı amaç alan ve genellikle oyun, yarışma anlayışıyla yapılan be­densel etkinlik. Daha Mısırlılar döneminde başlayan (İ.Ö. 2500), çeşitli yüzyıllarda farklı biçimlere bürünen spor, çağdaş biçimiyle XIX.Wda doğmuş, XX. yy’da gün geçtikçe, yalnızca yarışma^indirgenme eğilimi ta­şıyan bir uygarlık olgusuna dönüşerek, başlangıçta içer­diği amatörlük anlayışını büyük ölçüde yitirmiştir. Uzak kentler arasında ilişkiyi kolaylaştıran ulaşım araçlarının ve kitle iletişim araçlarının (özellikle de televizyon) ge­lişmesi, sporun uluslararası bir nitelik kazanmasına kat­kıda bulunmuş, çeşitli dallarda olimpiyat oyunları ve dünya şampiyonaları gibi büyük yarışmalara ilgiyi artı­rırken, bu uluslararası olma niteliği bir yandan da dün­yanın her yerinde ve her dalda, açık ya da gizli bir pro­fesyonelleşmeye yol açmıştır. (Ayrıca Bk. Çeşitli spor dallarının maddeleri;CİMNASTİK;OLİMPİYATOYUN­LARI.)

sporlar

Çiçeksiz bitkilerdeki ve bazı mikroskopik organizma­lardaki, yeni bitkiler üretebilen çok küçük üreme or­ganlarını topluca belirten bitkibilim terimi. Eğreltiler, ci- ğeryosunları, suyosunları, mantarlar, bakteriler, vb. or­ganizmalar tarafından üretilen sporlar, mikroskopsuz görülemeyecek ya da çıplak gözle güçlükle görülebile­cek kadar küçük, eşeysiz üreme araçlarıdırlar ve ço­ğunlukla küçük birer hücre halindedirler. Tohumlar gibi embriyo içermeyip, yalnızca az sayıda hücreden oluş­makla birlikte, her biri yeni bir bitki olarak büyüyebilir. Genellikle havada uçabilir ve hava akımlarıyla çok bü­yük uzaklıkları aşabilirler. Suyosunlarının çoğunun ve bazı mantarların sporlarıysa, kamçılarından yararlana­rak suda yüzebilirler. Ayrıca bazı sporlar, üretildikleri yerde kalıp “uykuya yatarlar”. Bakterilerin “uykudaki” sporları, bilinen en uzun yaşayan canlı maddelerdir ve aşırı sıcaklık değişikliklerine, kuraklığa dirençlidirler.