SPORUN TIBBİ YONU
Prof. Dr. Cihad Abaoğlu
Ufak tefek hareketlerden sistemli
spora kadar, yapılan butun egzersizlerde
ana hedef vucudu sağlıklı tutmak veya
Sporun Tıbbi Yonu
Sporcunun goz muayenesi
SPOR
Sporcunun solunum testi
sağlığın bozulmasını mumkun olduğu
kadar onlemektir. Bugun butun dunyada
yapılan karşılaştırmalı araştırmalar
gostermiştir ki, spor ve egzersiz hem
hastalıkları onlemede, hem de hastalıkların
iyileşmesinde onemli bir rol oynamaktadır.
Egzersiz mumkun olduğu kadar kişi
tarafından yapılmalıdır, puna aktif egzersiz
denir. Hasta kendi kendine bunu
yapacak durumda değilse, başkası vucudunu
hareket ettirir ki buna da pasif
egzersiz denir. ‘ ^
KASLARDAKt DEĞİŞİKLİKLER:
Kaslarda miyozin ve aktin denen
proteinler vardır ki, bunlara kasılma
proteini ismi de verilir. Kasılan her
adalede bu milyonlarca kasılma proteini
gorev yapar. Bunlara bu enerjiyi
everen, esas gıda maddelerinin yardımıyla
meydana gelen adenozin trifosfat
(ATP) dir. Bunun y an ınd a kalsiyum,
magnezyum ve potasyumun da mevcut
olması gerekir. Kasılma kararı veren
beyin, emri sinirler vasıtasiyla kaslara
gonderir. Beynin on tarafında, frontal
lop denen yerde bu kasılmayı idare
eden merkez vardır. Kasa bu emir gelir
gelmez kasılma başlar. Bu esnada, kasılanlara
karşı olan diğer kasların gevvazodilatasyon
yaratılarak arttığı halde,
egzersize İştirak etmiyen bolgelerde vazokonstruksiyon
olmaktadır.
Solunum sistemi de egzersize hazırlanırken
hızlanmakta ve alveol vantilasyonu
artmaktadır. Egzersiz suresince bu
vantilasyon artmasına devam etmekte ve
dokuların oksijen ihtiyacını karşılamaya
calışmaktadır.
Butun bunlara rağmen ağır egzersizde
dokular gerekli oksijeni s a ğ la madıkları
zaman anaerobik gllkolizle
enerji elde edip faaliyete devam etmekte
ve bu anaerobik glikoliz egzersiz bittikten
sonra da solunumun bir. sure suratli
devamına sebep olmaktadır. Egzersiz
sırasında birikmiş olan laktik
asidin oksidasyonu egzersiz sonlandık- ;
tan . sonra bir sure devam eder. Diğer
bir deyimle kaslar aşın faaliyetleri orasında
oksijen borclanırlar. Bundan şid- .. ≪rı
detil egzersizler sırasında dolaşım ve
solunıun reakslyonlannm oksijen İhtiyacını
tam karşılayamadığı anlaşurf.
Egzersiz sırasında bunun sonucuna kaslarda
biriken laktik asld ve kas metabolizmasının
diğer urunleri birikir. Laktik
asid kanda H iyon konsantrasyonunu
yukseltmesiyle egzersizden sonra akciğer
vantllasyonu 30 dakika kadar yuksele
tutar. Egzersizden sonra akciğer vanttlasyonunun
yuksek seviyede kalması eg-
■r.O
porcu Saflığı SPOR
Guneş, deniz ve spor. Ne guzel
uc şey!
tirilmesine, diğer taraftan da aralannda
yaşadığı diğer insarilarla icinde bulunduğu
cevrenin etkilerine , bağlıdır.
Sportif calışmaları vucudu yıpratmayacak,
kuvvet ve dayanıklılığını arttıracak
her turlu fizyolojik gorevlerinin gelişmesini
sağlayacak surette ve rasyonel tarzda
duzenlemek gerekir ki, bu iş icin yapılan
hareketlerin tumune ≪Kultur Fizik≫
veya başka bir deyimle ≪Beden Eğitimi≫
adı verilir. Ayakta durmak, yurumek,
koşmak, sıcramak, yuzmek gibi yapıla
gelmekte olan tabii ekzersizlerden aletli
ve aletsiz İsvec jimnastik hareketlerine
ve futbol, basketbol gibi toplu yapılan #
spor oyunlarına kadar, hepsi bu goruş
altında mutalaa edilmelidir.
Fizik ekzersizlerin vucutta olumlu
etkiler yapması, ancak, ilmi metodlaıla
uygulanacak kultur fizik tatbikatı ile
gercekleşebilir. Şahsın yaşma ve kabiliyetlerine
gore secilmiş ekzersizler, orneğin
6-9 yaşlarında hafif ve şarkılı yuruyuşler,
9-11 yaşlarında eğitici ve ritmik
hareketler, yuruyuş ve kısa koşmalar,
11-16 yaşlarında jimnastik, hafif
koşmalar, ritmik hareketler tavsiye edilir.
Sportif musabakalar daha cok 18-
19 yaşlarından sonra yapılmalıdır. Yaş
kadar sporcunun beslenme ve giyimi de
sağlık ve başarısını etkiler.
Sporcunun, fizyolojik nisbetler bozulmansak
şartı ile, enerj etik maddelerle
zenginleştirilmiş, Bl, B2 – PP vitaminleri
\ ile iyi ekilibre edilmiş gıdalarla beslenmesi,
uygundur.
Şahsa ait faktorlerin yanında, ceşitli
cevresel faktorler de sporcuların
sağlık ve başarısı ile yakından ilişkilidir.
Bu faktorlerin bir kısmı fizik ve
şimik cevreden gelen sıcak, soğuk, rutubet,
basınc değişiklikleri, gurultu, aerasyon
bozuklukları gibi dış etkenlerdir.
Bilhassa ozel dallar icin bu konu olduk*≫
ca onemlidir. Yuzme havuzlarında suyun
ısısı kadar, suları daimi olarak, değişmediği
ve temizlenmediği hallerde, havuz
sularının mikrobik kirlilikleri, yuzu-
Gunumuzde
fazla kiloları
atmak ya da
formu
koruyabilmek
icin ￡eden
hareketlerinin
yanı sıra
vibratorle
sarsılmakta
vardır.
DUNYASI Sporcu Sağlığ
şemesi otomatik olarak meydana gelir.
Egzersizlerde ilk elde Adilen onemli sonuc,
beyiıv sinir ve kas arasında boyle
bir dengenin sağlanmasıdır.
KALPTEKİ DEĞİŞİKLİKLER:
. Egzersizle beraber kalbin atım sayir
sı ve attığı kan miktan artar. Bazen
nabız sayısının ikiyuze kadar cıktığı da
gorulur. Kaslara fşzla kan gonderebilmek
icin damarlar genişler. Aynı zamanda,
calışan kalbe kan goturen koroner
damarlarda da bir genişleme olur. Tan?
siyon 10-20 mm Hg kadar yukselir.
SOLUNUM:
Egzersiz esnasında solunum, ileri
derecede artar, hatta ağır egzersizlerde
dakikada 100 litrelik bir havanın akciğere
girip cıktığı gorulur. Ancak bu şekilde
bol oksijen alımı ve karbondioksit
atımı mumkun olur.
ISI AYARLAMASI:
Bu ağır egzersizler sonucu husule
gelen enerji buyuk miktarda ısı artmaEv
icinde pedalla zayıflamak icin
bisiklet idmanı
sıyla beraber olur. Bunun vucuda zarar
vermemesi icin damarlar genişleyerek
ısı kaybını mumkun kılar.
Egzersiz esnasında kaslar genellikle
oksijen kullanarak gorev yaparlar. Buna
aerobik metabolizma denir. Fakat
ihtiyacın cok fazla olduğu zamanlarda,
bu yetersiz kalabilir ve kas anaerobik
metabolizmayla calışma zorunda kalır.
Bu anaerobik metabolizmanın urunu,
laktik asittir. Laktik asit, egzersizden
sonra meydana gelen kas ağrılarının nedenidir