Sultan Dördüncü Murad’ın HATT-I HUMAYUNLARI
Suver-i Hutût-ı Hümâyûn.
HatM Hümâyûn; umumiyetle padişahların el yazılarına verilen isim olup, padişahların yazılı emirleri manasında kullanılmaktadır. HatM hümâyûnlar sadrazamların tahrirî olarak ve kısaca arz ettikleri meseleler dolayısıyla telhis denilen kâğıdın üzerine yazıldığı gibi, doğrudan doğruya da sâdır olurdu. Bu İkincisine beyaz üzerine hatM hümâyûn denirdi.
Yayma hazırlanan “Suver4 Hutût-ı Hümâyûn” isimli bu eser, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar kısmı 6110 numarada kayıtlıdır. Dördüncü Murad Han’ın emirlerinin yer aldığı hatM hümâyûn suretlerinin toplanmasıyla hazırlanmış ve 216 varaktan müteşekkil bu mecmuada 319 adet hatM hümâyûn yer almaktadır.
Mecmuada yer alan hatM hümayunlar, Osmanlı Devleti’nin o zamanki siyasi ve içtimai yapısını göstermesi bakımından oldukça ehemmiyetlidir. Devleti meşgul eden hemen her siyasi mevzuda hatM hümâyûn bulunmaktadır. Bu hatlar, muhteviyatına göre bir araya getirilmiş; bunlar da kendi içinde kronolojik sıraya konmuştur.
KIRIM VE KAFKAS GÖÇLERİ (1856-1876)
Türk Tarih Kurumu Yayınları, 235 Sayfa
- yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti’ni en fazla uğraştıran hadiseler arasında, kaybedilen topraklardan merkezi bölgelere doğru yapılan kitle göçleri önemli bir yer tutuyor. Bu maksatla 18564876 yılları arasındaki “Kırım ve Kafkas Göçleri” hazırlanırken, öncelikle “Göç” kavramının genel anlamı, göçlerin sebep ve sonuçları tespit edilmeye çalışılmış. L Bölümde Kırım ve Kafkasya’dan yapılan göçlere zemin hazırlayan siyasi gelişmeler ile bu bölgelerin coğrafi ve etnik özellikleri; II. Bölümde söz konusu tarihler arasında meydana gelen göç hareketlerinin sebepleri ve yapılışı; III. Bölümde de Osmanlı Devleti’nin göçmenlere nasıl davrandığı, yapılan yardımlar, iskân politikasının esasları, karşılaşılan güçlükler ele alınmış.
Eserin hazırlanmasında başvurulan asıl kaynakları, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki belgeler ve defterlerle devrin gazeteleri oluşturmuş, kısmen de olsa yabancı belge ve kaynaklara da müracaat edilmiş.