TAYVAN

DEVLETİN ADI …. Milliyetçi Çin Cumhuriyeti
(Tayvan Cumhuriyeti)
BAŞŞEHRİ……………………………………….. Taypey
NÜFUSU .*…………………………………… 18.500.000
YÜZÖLÇÜMÜ…………………………….36.182 knr
RESMÎ DİLİ . .Çince, Tayvan Dili, (Hakka Dili)
D ÎN İ………………Budizm, Taoizm, Konfuçyiisizm.
PARA BİRİM İ……………………Yeni Tayvan Doları
Aim. Taiwan, Fr. Taiwan (m), İng. Taiwan. Batı
Pasifik Okyanusunda, doğudan ve güneyden Çin denizi
ile çevrili, Çin Halk Cumhuriyetinin (kıyılarının)güneydoğusuna
düşen bir Çin ada cumhuriyeti.
Tarih:
Tayvan’a onyedinci yüzyıl başlarında büyük
ölçüde Çinli göçü olmuştur. 1620’li yıllarda ada, Felemenklerin
(HollandalIların) kontrolü altında kalmışür.
1895’den 1945 yılına kadar ise 50 yıllık bir süre Japon
idaresi altına girmiştir. İlk olarak Tayvan Devleti kendini
Japon baskısı alünda, 1 Ocak 1912’de göstermiştir.
Mançu sülalesinin idaresine son verilmiş ve cumhuriyet
ilân edilmiştir. Bu aynı zamanda genel mahiyette olmak
üzere Çin devletinin başlangıcı sayılır. Bu devletin asıl
kurulma başlangıç hareketini ise 1911 Wuçang ayaklanması
meydana getirir.
Komünizmin 1949’da Çin’de rejim olarak yerleş­
mesi üzerine Çong Kay-şek liderliğinde komünizme
karşı olanlar birleşip, Milliyetçi Çin olarak devlet kurdular.
Önceleri BM.’lere üye bir ülke olan Tayvan, Kızıl
Çin’in 1972’de BM’e kabul edilmesi üzerine üyelikten
vazgeçti. Bundan sonra iki ülke arasındaki gerginlik
sürüp gitti. 1978 yılında A.B.D., Tayvan Cumhuriyeti
ile olan münasebetlerini sertleştirdi. 1979’da da iki ülke
arasındaki savunma anlaşması iptâl edildi.Fizikî Yapı:
Tayvan’ın yüzölçümü yaklaşık 36.182 km2’dir. Bu yüzölçüme çevresindeki küçük adacıklar da dahildir.
Çin’den yaklaşık 130 km. doğuda olup, esas kıtadan
Tayvan boğazı ile ayrılır. Kuzeyden güneye olan uzunluğu
yaklaşık 393 km. ve batıdan doğuya genişliği ise
165 km. kadardır. Çevresinde yaklaşık 77 tane adacık
vardır.
Tayvan topraklan doğuya doğru dikleşir ve batıya
doğru da gittikçe yükselir. Orta bölgede yer alan Chungyang
Shanmo dağ silsilesi ülkenin yansına yakın bir
bölümünü meydana getirir ve ada boyunca kuzeye ve
güneye uzanan 4 büyük dağ zincirini ihtiva eder. Bölgedeki
zirvelerin çoğu 3.500 m.’yi aşmaktadır. En yüksek
nokta olan Morrison dağı 3997 m.’dir. Doğu kıyı bölgelerinde
ise Taitung Dağlan bulunur. Kuzeydeki Tatun
grubu ise volkanik dağlardan meydana gelmiştir.
Merkezî dağ silsilesinin etrafını 100 ilâ 500 m. arasında
değişen bir yüksekliğe sahib olan dar bir etek
bölgesi çevirmektedir. Buradan itibaren arazi yaylalara
kadar alçala alçala devam eder. Kıyı bölgeleri ve nehir
havzalan oldukça düzdür. Batı kıyı bölgesindeki alçak
yaylalan; sellerin ve gel-git olayının getirdiği topraklardan
meydana gelmiştir.
Tayvan, esas olarak 35.966 km2’lik büyük bir ada ile
toplam olarak 1.255 km2 eden üç adacıklar grubundan teşekkül etmiştir. Bu gruplardan başşehri Makung olan
Pescador adaları 127 km2, Spartly adaları 0,7 km2 ve
Pratos adaları 1,5 km2’lik yüzölçüme sahibtir. Ayrıca
Milliyetçi Çin Birlikleri, Kıt’a Çin’i önündeki Jinmen,
Matsu ve Tungyin Adalarını işgâl etmiş durumdadır.
İklim:
Tayvan Adası, Yengeç dönencesi tarafından iki bölgeye
ayrılır. Dolayısıyla ülke iklimi, bulunduğu yerin
coğrafî tesirlerinin etkisi altındadır. Ayrıca ada etrafını sıcak Sapon veya Kara Akıntısı diye bilinen okyanus
akıntısı çevirmiştir. Adaya kuzeydoğu kış musonları
bol yağış getirir. Bu bölge nisbeten kuru bir hava içine
girdiğinde, bu sefer güneybatı musonları güney Tayvan’a
yağış getirir. Yıllık yağış miktarı aşağı yukarı 1000 ilâ
1500 mm. civarındadır. Bu rakam dağlık bölgelerde
5000 mm.’ye kadar ulaşır. Ortalama hava sıcaklığı yaz
aylarında 25°-33°C arasında ve kış aylarında 10°C ilâ
15°C arasında değişiklik gösterir.Tabii Kaynaklar:
Tayvan tropikal bitkilerden, yüksek dağ bitkilerine
kadar değişen çeşitlilikte zengin bir bitki örtüsüne
sahibdir. Ülkenin yaklaşık % 60’nı ormanlar kaplamış­
tır. Alçak bölgelerde çoğunlukla bambu ve akasya tipi
ağaçlar bulunur. Biraz daha yükseklerde alt tropikal ve orta sert tahtalık ağaçlar vardır. Daha da yükseklerde
200 çeşite yakın ağaç türleri yetişir. Bunlardan selvi,
meşe, köknar, çam ve lâdin ağaçlan ekseriyeti teşkil
eder. Aynca az da olsa mangrav, eğreltiotu, banyan
(hind inciri), açalya (Amerikan hanımeli), zambak ve
rodedendron türü bitkiler oldukça çoktur.
Tayvan’da hayvan cinsi olarak genellikle geyik,
keçi, yaban domuzu, maymun türleri, manda ve san
öküz yetişir. Yaklaşık 12’si zehirli olmak üzere 37 tür de
yılan çeşidi vardır. Kıyıları ise zengin balık
kaynaklandır.
Ülkede 70’in üstünde mineral elde edilir. Bunlann
en önemlisi kömürdür. Bundan başka mermer ve kireç­
taşı da oldukça boldur.
Nüfus ve Sosyal Hayat:
Tayvan’ın nüfusu yaklaşık 18.500.000 kişidir. Nüfus
artışı % 2 dolayındadır. Ülkenin nüfus yoğunluğu 512
kişi/km 2’dir. Nüfusu meydana getiren insanların %
98’ine yakın bir bölümü esas olarak Han Çinlileri
soyundan gelmektedir. Aynca Endonezya kökenli bir
kısım insanlar da mevcuttur. Çinli nüfusun büyük bir
kısmı Kızıl Çin zulmünden kaçan insanlardan müteşekkildir.
Aynca bir miktar da MalezyalI ve Polinezyalılar
vardır.
Nüfusun % 60’ına yakın bir bölümü şehirlerde, geri
kalanı ise köylerde bulunur. Çince resmî dildir. Fakat
bugünkü konuşulan Çince, Kızıl Çin’de konuşulandan
farklı olarak, Eski Çince’dir. Bundan başka Tayvan dili
de yaygındır. Özellikle Hakka vs Fukien lehçeleri
konuşulur.
Ülke insanlannın büyük bir bölümü Konfuçyüs
inancına bağlıdır. Aynca taoist ve budistler de vardır.
Son yıllarda- İslâmiyet, diğer dünya ülkelerinde olduğu
gibi burada da hızla yayılmaktadır. Halen 350.000’ni aşkın müslüman yaşamaktadır.Halkın okuma-yazma oranı % 80 dolayındadır. Eğitim
ve öğretim Çince’dir. Çocukların milliyetçi olarak
yetişmelerine çok dikkat edilir.
Tayvan, Çince “Tay-Van” kelimelerinden gelmektedir.
Ülkenin resmî adı Milliyetçi Çin veya Çin Cumhuriyetidir.
Ayrıca Formoza Devleti olarak da bilinir.
Başşehri Tay-pey’dir. Diğer önemli şehirleri Takao, Tainan,
Kiilun, Kagi, Tartya, Syâkwo, Hertâ ve
Kwarrenko’dur.
Siyasî Hayat:
Tayvan, cumhuriyetle idare edilen bir ülkedir. 1221
üyeli bir millet meclisi vardır. Bunun, yasama meclisi
386 üyeden ve denetleyici meclisi ise 60 üyeden meydana
gelir. Ayrıca başşehir Taypey, ayrı bir eyalet parlamentosuna
sahibtir. Taypey sitesinin ise yine kendine ait bir
parlamentosu vardır. Ülke idari olarak bir merkez, 4
eyalet ve 16 il (Hsien)’e bölünmüştür. Her ilin, kendisine
ait kaza ve nahiyeler üzerinde geniş nüfuz ve selâhiyeti
mevcttur.
Ekonomi:
Tarım, Tayvan ekonomisinin ana unsurudur. Yaklaşık
toprakların dörtde biri ekilidir. Pirinç ve çay en
önemli iki üründür. Bundan başka tatlı patates, buğday,
yerfıstığı, soya-fasulye, darı, muz, şekerkamışı ve yerelması
da yetiştirilir. Nüfusun % 45’i tarım alanında çalı­
şır. % 25’lik bir bölüm ise sanayi sektöründedir.
Ticaretini daha çok, A.B.D., Japonya, Kuveyt,
Suudi Arabistan, Hong Kong ve Federal Almanya ile
yapar. Dışarıya tekstil, kimya ürünleri, kereste, şeker,
çay, pirinç, ananas, madenler, tuz, muz, endüstri ürünleri
ve elektrik, elektronik alet ve malzemeleri satar.
Ülkedeki başlıca endüstriler şunlardır; şeker, petrol,
kömür, alüminyum, gübre, alkali, makina, elektrik enerjisi, balık, gemi yapımı, (metal) madencilik, tekstil,
elbise ve kumaş, elektrik ve elektronik, cam, kâğıt ve
kimya endüstrileridir. Yeraltı madenleri oldukça zengindir.
Kömür, kireçtaşı, mermer, alüminyum ve petrol
başlıca önemli mineralleridir.
Tayvan aynca turizm, bankacılık ve sigortacılık
alanlarında da sözsahibi bir ülkedir.
Yaklaşık olarak, 17.000 km. uzunluğundaki karayolu
sistemi ve 3800 km. civarındaki demiryolu uzunluğu
ülke ulaştırması için kâfi gelmektedir. Deniz ve
hava ulaştırma sistemi ise hem iç ve hem de dış hat
seferler olmak üzere oldukça gelişmiştir.