TRANSİSTOR

TRANSİSTOR
TRANSİSTOR, yarı iletken maddelerden yapılan ve elektrik devrelerinde yükseltici, doğrultucu, detektör ve anahtar olarak kullanılan elektronik aygıt. Çalışması elektron tüpü gibidir. Ancak daha küçük, daha uzun ömürlü ve daha az güç harcaması gibi üstünlükleri vardır, ilk transistorlar (sivri uçlu transistor), istenen özellikleri tam anlamıyla sağlayamamış ve yerini 1948’de John Bardeen, Walter H. Brattain ve William B. Shockley tarafından bulunan (ABD’li bu fizikçiler, ilgili çalışmalarından ötürü 1956 Nobel Fizik Ödülü’nü almışlardır) bağlantılı transistora bırakmıştır. Bağlantılı transistor, bir p-n-p ya da n-p-n transistoru oluşturacak biçimde sırt sırta birleştirilmiş iki p-n bağlantısından oluşan katmanlı bir aygıttır. Bu üç katman, genellikle silisyum ya da germanyum gibi bir yarı iletken kristale kontrollü biçimde yabancı madde katılarak oluşturulur. Ortadaki ince bölgeye (n-p-n transistorunda p-tipi ve p-n-p transitorunda n-tipi) “taban” ve uçlarda kalan bölgelere (n-p-n transistorunda n-tipi yarı iletken) de, dış gerilimin bağlanma biçimine göre “verici” (emitör) ve “toplaç” (kolektör) adı verilir. Devrede yükseltici olarak görev yapması için bir n-p-n transistorunun toplacı ve tabanının gerilimi negatif olmalıdır. Taban yeterince inceyse, vericiden elektronları kendisine çeker ve içinden geçen elektronlar pozitif yüklü toplaca gider. Tabana uygulanan (ve birkaç volt kadar olan); gerilimin küçük miktarlarda değiştirilmesi, toplaçtan elde edilen akım şiddetini büyük miktarlarda değiştirir ve transistor yükseltici olarak çalışır. Tabandaki akım şiddetinin 100 katı kadar toplaç akımı elde edilebilir. Bu tip bir transistor, verici ve toplacının katot ve anot, tabanının da kontrol ızgarası olarak görev yaptığı bir tri-yoda benzer, p-n-p transistorunun da çalışması n-p-n transistorunun-kü gibidir; ancak bundaki toplaç akımı elektron yerine oyuklardan (e-lektron enerji seviyesindeki bir elektron boşluğu) oluşur. Transistorlar elektronik devrelerde “devrlm”e yol açan aygıtlar olarak bilinirler. Ancak
gerek transistorların gerekse öteki devre elemanlarının tek bir yarı iletken paket biçiminde hazırlandıkları entegre devreler, transistorların da yerini almıştır. -* ENTEGRE DEVRE, YARI İLETKEN