Vadeli Satışın Cevazı

Mal veresiye bedel peşind) Her ikisi de veresiye.Bu şekillerden birincisinin caiz olduğu ittifakla benimsenmiştir.Dördüncü şekil hadislerle menedilmiştir. (22)Üçüncüsü «selem» ve «selef» isimleri ile meşhur olup ihtiyâçduyulduğu ve öteden beri yapılageldiği için Rasûlullah(s.a. ( tarafından bazı tedbir ve ta’diller ile izin verilmiştir. (23)İkincisi bizim mevzûumuzu teşkil etmektedir. Bedeli sonradanödenmek üzere (veresiye) alış-verişin caiz olduğuna dâirKitâb ve Sünnette açık deliller vardır:Kur’ân-ı Kerîm’in en uzun âyeti şöyle başlar:«Ey îman edenler! Tâyin edilmiş bir vakte kadar birbirinizeborçlandığınız zaman onu yazın…» (24)Müfessirlerin çoğu bu âyetin hem veresiye satışa, hem seleme,hem de ödünç vermeye şâmil olduğunda birleşmişlerdir.(25)İmam Buhârî’nin, el-Câmi’u’s-sahîh’in oniki yerinde zikrettiğibir Hadîs (26) şöyledir:«Hz. Peygamber (s.a.) bir yahûdîden veresiye yiyecek aldıve demirden bir zırhını rehin verdi.» (27)Nesâî’nin «Belli bir vâdeye kadar satış» başlığı altında verdiğiHz. Âişe kaynaklı bir Hadîse göre Rasûl-i Ekrem (s.a.), elbisesiyaz için kaim geldiği, O’nu terlettiği için —Hz. Âişe’nintavsiyesi ile— daha ince bezden bir elbise almak istemiş ve biryahûdiye veresiye almak üzere adam göndermiştir… (29)Müctehidler bu deliller karşısında veresiye alışverişin cevâzmdaittifak etmişler; âncak bunun azîmet mi ruhsat mı olduğunutartışmışlardır. (29)Vâdeli satışın peşinden farkı iki noktada tecelli etmektedir,a) Bedelin sonra ödenmesi. Bu bir taksitte olabileceği gibi birkaç taksitte de olabilir; önemli olan vâde ve taksitlerin—sonunda anlaşmazlık çıkmayacak kesinlikte— tayin edilmesidir.b) Peşin fiata nisbetle bedelin bir miktar farklı olması.Gerçi her vâdeli satışta vâde farkı bulunmayabilir; fakat farkınbulunması öteden beri teâmül halini almıştır. İmdi vâdefarkının mâhiyeti nedir? Bu fark beyi’ akdini fâsid veya bâtılkılar mı? Yoksa câiz midir? Bundan sonra mezkûr sorulara cevaparayacağız.