Güneydoğu Asya’daki Çinhindi yarımadasının doğu kısmında yer alan bağımsız bir devlet. Vietnam’ın kuzeyde Çin, batıda Kamboçya ve Laos ile hudutları vardır. Vietnam’ın uzun kıyı hattı doğuda Güney Çin Denizi’ne bakar, güneyde ise Siyam Körfezine ulaşır. Ülke 8°34’ ve 23°23’ kuzey enlemleri ile 102°09’ ve 109°28’ doğu boylamlan arasında bulunur. Tarih: M.Ö. üçüncü yüzyılda Viet kabileleri, Çin’in Kanton şehrinden Orta Vietnam’a kadar uzanan Nam Viet Devletini kurdular. M.Ö 11 l’de Nam Viet Devleti yıkılınca, Vietler Çin hakimiyeti altına girdiler. Uzun bir savaştan sonra Çinlileri Kızıl Nehir vadisinden çıkaran Vietnamlılar M.S. 939’da bağımsızlıklarını kazandılar. Vietnam onbeşinci asır başlannda Çin tarafından tekrar alındı ise de, kısa bir süre sonra 1427’de tekrar bağımsızlığına kavuştu. 1858’de başlayan Fransa’nın Vietnam’ı işgâl hareketleri, 1884’de kuzeyde Tonkin ve Annam himaye devletleri ve güneyde Koşinşin sömürge devleti ile sona erdiFransa’nın ülkeyi ekonomik yönden sömürmesi ve siyasî baskısı, Fransız yönetimine karşı kuvvetli bir millî direniş hareketine sebep oldu. 1930 ve 1945 yıllan arasında Fransa’ya kareı hareketlerde komünistler en kuvvetli grup olarak ortaya çıktılar. Bunlar 1941’de Vietnam Bağımsızlık Cemiyetini (Vietminh) kurarak komünist olmayan birçok gruplan da kendilerine çektiler.
İkinci Dünya Savaşı’nda Vietnam’ı işgâl eden Japonya 1945’de teslim olunca, Vietminh birlikleri Hanoi’de iktidan ele geçirdiler. Liderleri Ho Chi Minh Vietnam’ın bağımsızlığını ilân etti. Fransa güneyde millî ihtilâli bastırmayı başardı. Fakat kuzeyde sömürge rejimini yeniden kurmak istemesi, Çinhindisavaşlarının patlak vermesine sebep oldu. 1946’dan 1954’e kadar devam eden savaş, Fransa Dienbienphu muharebesinde bozguna uğrayınca son buldu. 21 Temmuz 1954’de Cenevre antlaşması imzalandı. Bu anlaşma kararlarına göre geçici olarak ülke, kuzeyde komünist kontrolündeki Demokratik Vietnam Cumhuriyeti, güneyde Vietnam Cumhuriyeti olmak üzere iki ayrı devlete bölündü. Bölünme hattı 17’nci paraleldi. Bu bölünme hattı 1956’da yapılacak olan genel seçimlerle kaldırılacaktı. Fakat genel seçimler yapılmadı. Bunun üzerine Kuzey Vietnam, Güney Vietnam hükümet başkanı Diem’i düşürmeyi hedef alan bir terör kampanyası başlattı. 1960’da Diem ve Vietcong olarak bilinenkomünist gerillalar arasındaki mücadele şiddetli bir iç savaşa dönüştü. Güney Vietnam ABD tarafından, Viet- cong ise Kuzey Vietnam tarafından destekleniyordu. Diem komünistlerle baş edemeyince, 1963’de subaylar bir darbe yaparak hükümeti devirdi. Diem’in düşüşü birbirini takip eden birçok askerî darbeleri peşinden getirdi. Siyasî bir istikrarsızlık dönemi başladı. Viet- cong ve Kuzey Vietnam birlikleri baskısı altındaki Güney Vietnam’ın çöküşünü ancak ABD müdahalesi engelledi. Amerikan yardımıyla Güney Vietnam ordusunun kuvveti üç kat arttı. 1964’de ABD, komünist kuvvetlerin artan taarruzlarına cevap olarak Kuzey Vietnam’ı bombalamaya başladı. Nisan 1969’da 543 bine ulaşan Vietnam’daki Amerikan kuvvetleri Başkan Nixon’un emriyle Temmuz 1969’dan itibaren yavaş yavaş çekilerek azaltılmaya başlandı. 27 Ocak 1973’de Paris’te ABD, Kuzey ve Güney Vietnam ve Vietcong arasında bir ateşkes anjaşması imzalandı. Fakat bu anlaşma kararlanna hiç uyulmadı. 1974’de Güney Vietnam’a Amerikan yardımı, ABD kongresi tarafından durduruldu.
Çinhindi’nin her tarafında iki yıl boyunca çetin muharebeler devam etti. Kuzey Vietnam 1975’in ilk aylarında merkezi Vietnam’da kalan son Güney Vietnam kuvvetlerine taarruza başladı. Güney Vietnam’ın geri çekilme harekâtı bozguna dönüştü. Saygon rejimi 30 Nisan’da teslim oldu. Geçici bir ihtilâl hükümeti, kontrolü ele geçirdi ve komünizmi yerleştirmek için adımlar atıldı. Bütün işyerleri ve çiftlikler devletleştirildi. 165 bini ABD’ye olmak üzere binlerce Vietnamlı diğer ülkelere iltica etti. Ülkenin iki tarafının Millet Meclisleri toplanarak 2 Temmuz 1976’ da Vietnam tekrar birleştirildi. Kuzey Vietnam’ın başkenti, bayrağı, marşı, amblemi ve parası ülkede geçerli oldu. Hemen hemen yüksek hükümet kademelerinin hepsine eski Kuzey Vietnam hükümetinin görevlileri getirildi. Vietnam İç Savaşı bütün Vietnam’ın Rus peyki olması ile neticelendi. Güney Vietnam’daki ABD üsleri ‘ şimdi Rus üsleri olmuştur. Sivillere karşı saldırı ve zulüm devam ederken 1977-1980’de Kamboçya ile şiddetli bir savaş patlak verdi. Vietnamlı azınlıkların deniz yolu ile veya karadan Kamboçya üzerinden artan kaçış hareketleri üzerine, 1983’de Vietnam Kamboçya’daki mülteci kamplarına taarruza başladı. 140 bin Çin asıllı Vietnam’ı terk edince Çin ile münasebetler bozuldu ve Çin ekonomik yardımı kesti. Çin, Vietnam’ın dört sınır eyaletine tarruz etti. 1984’de Çin ile birçok sınır anlaşmazlıkları başladı. Kamboçya halen Vietnam’ın işgâli altındadır.
Fizikî Yapı 2240 km.’lik bir kıyı hattına sahip olan Vietnam uzun ve dar bir ülke olup, yaklaşık bir S şeklinde Çin sınırından Siyam Körfezine kadar uzanır. Ülkenin sadece % 25’i verimli delta ve ovalardan meydana gelmiştir. Kalanı kıraç dağlan ve kısmen ekilebilir yüksek yaylalan ihtiva eder. Ülkenin en geniş yeri olan kuzey kesimde, dağlık kısımlar ile Kızıl Nehir Vadisi büyük ölçüde birbirine zıttır, Kızıl Nehir Çin’den doğarak, güneydoğu istikâmetinde akar ve Tonkin Körfezine dökülür. Vietnam’ın dar merkezî kısmı kıyıda ancak birkaç tane verimli toprak parçalarına sahiptir. Merkezîkısmın uzunluğunun 800 km.’den fazlası, kollan doğu istikâmetinde okyanusa uzanan Annam sıradağlan ile kaplıdır. Vietnam, güneyde Mekong Nehri tarafından meydana getirilen ve bunun getirdiği topraklarla sürekli olarak zenginleşen büyük bir ova halindedir.İklim: Vietnam’da tropikal bir iklim hüküm sürer. Yazın kuzeydeki sıcaklıklar güneydekinden pek farklı değildir. Bu mevsimde sıcaklıklar Hanoi ve Saygon’da 27°C ilâ 38°C arasında değişir. Fakat kışın sıcaklıklar kuzeyde daha düşüktür, güney ise bütün yıl boyunca sıcaktır. Vietnam’da yağışlar sadece bölgeye göre değişmez, aynı zamanda seneden seneye değişir. Yıllık yağış ortalaması Saygon ve Hanoi’de 1830 mm.’dir. Fakat Vietnam’ın sık sık karşılaştığı kuraklık ve su taşkınlarına bağlı olarak, yağış miktan yılda 1220 mm. ve 2240 mm. arasında değişir. Tabiî Kaynaklar Vietnam bambu, Japon sediri, meşe, rodendron (açalyaya benzer bir bitki), mahun ağacı, abanoz ağacı ve tik ağacı gibi ağaçları ihtiva eden ormanlara sahiptir. Fakat bu ormanlar henüz kâfi derecede işletilmemekte- dir. Ülkedeki başlıca vahşî hayvanlar kaplan, panter, ayı, yabanî domuz ve maymundur. Fosfat, maden kömürü, demir, manganez, boksit, antimon, volfram, tungsten ve çinko Vietnam’ın belli başlı yeraltı zenginlikleridir.
Nüfus ve Sosyal Hayat Vietnam halkının % 84’ü Vietnam asıllı, % 2’si Çinli, geri kalanı Muong, Tha.i, Meo, Khmer, Man ve Cham’dır. Çok sayıda azınlık gruplar olmakla birlikte, Vietnam halkı kültür birliğine sahiptir. Dil ve âdetlerde, kuzeydeki ve güneydeki halk arasında pek az fark vardır. Ayrıca etnik gruplar arasında fizikî görünüm bakımından pek fark yoktur. 57.612.000 kişilik Vietnam nüfusu aşırı derecede düzensiz olarak dağılmıştır. Aşağı yukan nüfusun % 80’i toprakların % 20’lik bir bölümünde yaşar. Halkın büyük çoğunluğu kuzeyde Kızıl Nehir deltasında,güneyde verimli kıyı ovalarında ve Mekong deltasında toplanmıştır. Km2’ye düşen kişi sayısı ortalama 173 kişi civarındadır. Vietnam’ın büyük nüfus merkezleri güneyde 3,5 milyon nüfuslu Ho Chi Minh (Saygon) ve iki milyon nüfuslu başkent Hanoi’dir. VietnamlIların çoğunluğu Budizm, Taoizm ve Kon- füçyüs gibi bozuk inançlara mensuptur. Diğerleri kato- lik, putperest, müslümandır. Vietnam dili tek heceli kelimelerden meydana gelmiştir. Aynı kelime ses tonu seviyesine göre farklı mânâlar almaktadır. Vietnam dili Çin’in edebiyat, felsefe ve teknik terimleriyle zenginleşmiş ise de, temelde Çince ile bağıntısı yoktur. Sömürge döneminde resmî dil olan Fransızca hâlâ tahsilli VietnamlIlar tarafından konuşulmaktadır. Fakat Fransızca yavaş yavaş yerini ikinci dil olarak İngilizceye bırakmaktadır. Vietnam halkının % 78’i okuma-yazma bilmektedir.
Siyasî Hayat: Sosyalist Vietnam Cumhuriyetinde 492 üyeli bir Millet Meclisi, bir başkan, iki yardımcı başkan ve bir başbakanın başkanlığındaki 30 üyeli bir kabine vardır. Hakîkî yetki 11 üyeli politbüronun yönettiği komünist partisinin elindedir. Rejim Sovyet ve Çin modellerinin bir kopyasıdır. Vietnam 39 eyalete ayrılmış olup, 1977’de itibaren Birleşmiş Milletler Teşkilâtı’ na üyedir.Ekonomi: Vietnam esas itibariyle bir tanm ülkesi olup, çalışan nüfusun % 70’i tanmla uğraşmaktadır. Ülkenin ana ürünleri pirinç, kauçuk ve maden kömürüdür. Güneyde pirinç ve kauçuk, kuzeyde ise maden kömürü başlıca ihraç mallandır. Önem bakımından ikinci derecede olan bitkileri geliştirmek için büyük gayret sarfedil- mektedir. Bunlar mısır, çay, kahve, tarçın, biber, şeker kamışı, büyük hindistan cevizi, tütün, ham ipek ve pamuktur. Gıda, tekstil, maden, kimyevî gübre, cam ve lâstik sanayileri Vietnam’ın başlıca gelişmiş sanayileridir. Sömürge rejiminin zamanında şiddetle sınırladığı sanayi üretimi daha ziyade iç tüketime yöneliktir. Sov- yetler Birliği ve Japonya Vietnam’ın ençok ticaret yaptığı ülkelerdir. Vietnam karayollannın uzunluğu 15 bin km.’nin üzerindedir. Demiryolu ağı ise 1900 km. civarındadır. Ülkenin belli başlı havaalanları Saygon, Hanoi ve Hayfong’dadır