WAGNER, RİGhard (1813-1883), Wilhelm Richard Wagner opera tarihinde devrim yaratmış ve müzikte Alman Romantizmi olarak bilinen akıma öncülük etmiş büyük bir Alman besteciydi.
Almanya’da, Leipzig’de doğdu. Çocukluğunda okuida başanıı oır öğrenci olmamakla birlikte müzik ve şiirde oldukça yetenekliydi. Kısa bir süre Leipzig Üniversi-tesi’ne devam ettikten sonra, bazı küçük opera kumpanyalannda müzik yönetmeni olarak kasaba kasaba dolaştı. Operanın Fransa’da yaygın ve çok tutulan bir sanat olduğu dönemde oraya gitmek istedi, ama borçlan yüzünden Almanya’dan aynlamadı. 1839’da, aktris olan kansıyla birlikte alacaklılanndan kaçarak Paris’e gitti. Orada üç yıl boyunca yoksul sanatçılann arasında yaşadı ve birkaç dost edindi. Sürekli borç alarak yaşamaya çalıştı. Kafası müzikle dolu olmakla birlikte, bir müzik yayımcısının yanında tekdüze işler yapmak zorunda kaldığı için sanatıyla istediği biçimde ilgilenemiyordu.
1842’de, konusu İtalyan tarihine dayanan Rienzi operasını sahneye koymak için Almanya’ya döndü. Operanın başanlı olması Wag-ner’e ün kazandırdı. Sonraki yıllarda Uçan HollandalI, Tannkauser ve Lokengrin opera-lan sahnelendi. Wagner’in opera .’ müziğine getirdiği yenilikler nedeniyle bu yapıtlar o dönemde fazla benimsenmedi. Lohengrin en son Weimar’da, ünlü besteci Franz Liszt tarafından sahnelendi. Wagner sonradan Franz Liszt’in kızı Cosima ile evlendi {bak. Liszt, Franz).
Wagner 1848-49’da Alman Devrimi’ne katıldı. 1849’da hakkında tutuklama emri çıka-nlması üzerine Almanya’dan kaçtı ve İsviçre’ nin Zürich kentine yerleşti.: Orada yoksulluk ve hastalıkla uğraşarak 10 yıl geçirdi. Güç yaşam koşullanna karşın, o yıllar sanatçının tüm yaşamının en verimli yıllan oldu. Saga denen Eski İskandinav ve İzlanda destanlan ile Alman edebiyatının bilinen ilk örneklerini
Hulion Pictûre Liörary
Alman besteci Richard VVagner müzik dram denen yeni tür operanın yaratrcısıdır.
den Nibelunglar’m Şarkısı destanlanm inceleyen Wagner, bu destanlan “dram” (sonradan “müzik dram” adı verildi) admı verdiği dört bölümlü Nibelungen Halkası (1854-74) adlı operasına, konu aldı. Bu opera Ren Altım, Valkiri, Siegfried ve Tanrıların Günbatımı bölümlerinden oluşuyordu. Wagner bu yapıtıyla operayı soylu ve seçkin kimseler için bir eğlence aracı olmaktan çıkanp ciddi ve kendine özgü bir sanat durumuna getirdi. Bu operayı tamamlamadan en ünlü operası Tris-tram ve /so/rfe (1857-59) ile NürnbergU Usta Şarkıcılar’ı (1862) yazmaya başladı.
Wagner Zürich’ten sonra Venedik’te, Lu-zern’de, Paris’te ve Viyana’da yaşadı. Viya-na’da gene para sıkıntısı çekti ve alacaklıları yüzünden hapse düşmemek için oradan da ayrılmak zorunda kaldı. 1864’te Bavyera Kra-h II. Ludvvig’in koruması altına girdi. Böylece operalanm sahneleme fırsatı bulan sanatçı, Bayreuth’da kendisine verilen bir evde yaşamaya başladı. Yanm bıraktığı Nibelungen
Halkası’m orada tamamladı. 1876’da, onun yapıtları için özel olarak yapılan Festival Tiyatrosu’nda (Festspielhaus) bu operanın ilk sahnelenişini izledi. Wagner yaşamının geri kalan bölümünü Bayreuth’da geçirdi. 1883’te Venedik’e yaptığı bir gezi sırasında kalp yetmezliğinden öldü. O tarihten sonra yapıt-lan her yıl Bayreüth’da, Festival Tiyatrosu’n-da sahnelendi.
Wagner’in operaları bugüne kadar yazılan-lann en güçlü ve duygusal olanlandır. Wag-ner operayı, müzik ye dram öğelerinin birbiri-■ni destekleyen ve tamamlayan biçimde iç içe ; geçmesinden oluşan, ayn bir sanat dalı olarak görüyordu. Onun düşüncesine; göre bir yapıtın müziği kadar /ıftreftö’su (sözleri) da önemliydi. Wagner yapıtlanniri sözlerini de yazan sayılı opera bestecilerinden biriydi. Operada dramın önemini vurgularken, orkestranın boyutlarını da büyüterek operammn önemli bir öğesi durumuna getirdi. Onun’dönernine kadar opera, denen solo şarkılar ve resitatif denen müzikli ya da konuşma ritminde diyaloglardan oluşuyordu. Wagner, müziğin kesintisiz bir biçimde opera yapıtının tümüne egemen olması gerektiği düşüncesiyle geleneksel yapıya son verdi. Onun müziğinin bir başka özelliği de laytmotif öğesiydi. Laytmotif oyundaki bir kişiliği, duyguyu. ya da olayı betimlemek için kullanılan, gerektiğinde orkestra tarafından yineleıierek aynı kişinin ya da olayın anımsanmasını sağlayan, kısa müzik cümlesi biçiminde temalardır. Laytmotif, müziğin anlatım gücüne derinlik: ve tutarhlık katan, benzersiz bir duygu dünyası yaratan, öykünün ve müziğin tek bir bütün halinde birleşmesini sağlayan önemli bir yapı öğesiydi.
Wagner’in müzik dram düşüncesini en iyi yansıtan yapıtı Nibelungen Halkası’ydı. Liszt’ in müzik anlayışından da önemli ölçüde etkilenen Wagner armoniye yeni bir yaklaşım getirdi. Sanatçının yapıtlan sonradan 12 ton (ya da 12 nota) sisteminin yaratıcısı Arnold Schönberg’e esin kaynağı oldu