YEMEN CUMHURİYETİ,
Arabistan Yarı-madası’nm güneybatı ucunda yer alır. Resmi adı Yemen Cumhuriyeti’dir. 22 Mayıs 1990’da, Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) ve Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti’nin (Güney Yemen) resmen birleşmesiyle kuruldu. Kuzeyde Suudi Arabistan, batıda Kızıldeniz, güneyde Aden Körfezi, doğuda Umman’la çevrilidir.
Ülkenin kıyı kesimleri alçak ve dar düzlük-
YEMEN’E İLİŞKİN BİLGİLER
YÜZÖLÇÜMÜ: 536.869 km^
NÜFUS: 11.546.000 (1990 tahmini).
YÖNETİM: Şeriat yasalarına dayanan çok partili parlamenter sisteme geçiş hazırlıkları yapılmaktadır. BAŞKENT: Sana.
DOĞAL YAPI: Alçak düzlüklerden oluşan dar bir kıyı şeridi iç kesimlerde yerini dağ sıralarına ve yüksek yaylalara bırakır. Kuzey ve doğu kesimleri çöl alanlarından oluşur. En yüksek noktası Hadur Şuayb 3.760 metredir.
BAŞLICA ÜRÜNLER; Patates, arpa, buğday, hurma, pamuk, kahve ve tütün.
BAŞLICA KENTLER: Sana, Hudeyde, Aden ve Taiz. EĞİTİM: İlk ve ortaöğrenim zorunlu ve parasızdır.
lerden oluşur. Kıyı şeridi kuzeyde örtaİamâ yüksekliği 2.000 metreyi bulan dağ sıralarıyla birleşir. Bu kesimde Arabistan Yarımada-sı’nın en yüksek noktası olan Hadur Şuayb (3.760 metre) yer alır.
Dağlık alanlar doğuda yer yer, vadi denen, mevsimlik akarsu yataklarıyla bölünen yüksek yaylalara dönüşür. Kuzey kesimi çöl alanlarıyla kaplıdır. Kıyı kesiminde sıcak ve kuru bir iklim egemendir. Yüksek bölgelerde yazlar sıcak, kışlar serin ve yağışlı geçer. Batıdaki yüksek bölgelerde yüzde 80’i bulan nem oranı kahve tarımı için son derece
elverişli bir ortam sağlar. Çöl kesiminde pars, ceylan, sırtlan, çakal gibi memeliler ve çeşitli sürüngenler yaşar. Ülkenin batı kesimindeki topraklar verimlidir. Bölgede yaşayan halk genellikle tarımla uğraşır. Yüksek kesimlerde pamuk ve kahve yetiştirilir. Dağlık alanların alçak kesimlerinde mürrüsafi ve akgünlük elde edilen ağaçlara,.incir, hurma, keçiboynuzu ve mango, daha yüksek kesimlerde akasya, okaliptüs, sarısabır ağaçlarına, yaprakları çiğ-nenen bir ot türü olan kat ve çeşitli çalı i- türlerine rastlanır, Güney ve doğu kesimleri kıraçtır.
Nüfus ve Kentler
Ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu Araplar oluşturur. Azınlıklar arasında Hintliler, Pa-kistanhlar, Somaliler, Svahililer ve Yahudiler sayılabilir. Resmi dil Arapça’dır., Nüfusun büyük çoğunluğu Müslürrian’dır! Toplam nüfusun dörtte üçünü Sünniler oluşturur. Şiiler ülkenin kuzeybatı kesiminde toplanmıştır. Ülke nüfusunun ancak, dörtte biri kentlerde oturur. Kent ve kasabaların çoğu batıdaki yayla yamaçlarında ve güneyde kıyı şeridinde kurulmuştur. Başkent Sana’dır. Öteki önemli kentler Hudeyde, Aden- ve Taiz’dir. Kızılde-niz’deki Kameran ve Haniş adalarıyla Aden Körfezi açıklarındaki Sokotra Adası Yemen sınırları içindedir.
Ülke ekonomisi tarıma dayanır. Başlıca
Yemen’in güneyinde, çevresinde çiftçiiii< ve besicilil< yapılan bir yerleşme.
tarım ürünleri buğday, arpa, mısır, darı, patates, hurma, susam ve pamuktur. Dışanya kahve, kat. ve tütün satılır. Koyun, keçi ve siğır besiciliği oldukça yaygındır. Ülkenin başlıca sânayi dalları dokuma ve çimentodur. Ülkenin kuzeyindeki Şabva bölgesinde 1987’de petrol üretimine başlanmıştır. Yemen dünyanın ve Arabistan Yanmadası’nın en yoksul ülkeleri arasındadır. Kentler arasındaki karayolları başka ülkelerin yardımıyla yapılmıştır. Ulaşım büyük ölçüde kamyonlar ve otobüslerle, kıyı kesimlerinde teknelerle sağlanır.
Eğitim ilk ve ortaokullar için parasız olmakla birlikte, ülkedeki okuryazarlık oranı yaklaşık yüzde 40’tır. Çocukların yaklaşık üçte ikisi okula gitmemektedir.
Çok eskiçağlarda Yemen Güney Arabistan’dan kaynaklanan baharat ticareüriiri’ çök i önemli bir merkeziydi. İÖ 2;, yüzyılda yarımadayı egemenliği altına alâil Se6a” Krallığir j döneminde baharat deve kervanlarıyla Arabistan’dan Akdeniz limanlarına taşınırdı.
Sonraki yıllarda Seba Krallığı gücünü yitirdi.
Bölge önce Sa’sânilçr’in, 7. yüzyılda da Müs-
lümanlar’ın eline geçti. 16. yüzyılda Osmanh- Hadramut Vadisi’ndekl Tarım kasabası kerpiçten 1ar bölgenin tümünü işgal ettiler. 1918’de I. yapılmış çok katlı yapılanyla ünlüdür.
Dünya Savaşı’nda Osmanhlar’ın yenik düşmesi üzerine Kuzey Yemen bölgesi bağımsızlığını kazandı. Sana başkent ilan edildi.
1958’de Kuzey Yemen, Mısır ve Suriye Birleşik Arap Devletleri adıyla bir ittifak kurdular. Bölge 1962’ye kadar imamlarca yönetildi. Baskıcı rejim yanlısı son yönetici îmam Ahmed’in ölümünden kısa bir süre sonra ordu bir darbeyle yönetimi ele geçirdi ve cumhuriyet ilan edildi. Kuzey Yemen, Yemen Arap Cumhuriyeti adını aldı. Daha sonra Mısır ve Arabistan’ın desteğiyle başlayan ayaklanma kanlı bir iç savaşa dönüştü. İç Savaş 1970’te yeni yönetimle imamlar arasında siyasal bir uzlaşma sağlanana kadar sürdü.
‘ Güney Yemen’de Osmanhlar’la anla§an İngilizler 1839’da Aden’i egemenlikleri altına alarak sömürge yönetimi kurdular. 1937’de İngiliz denetimi daha da yoğunlaştı. 1950’ lerde Güney Yemen-de küçük devletler ve emirlikler birleşme çabasına girdiler.
Bu çabalar doğrultusunda 1963’te Güney Arabistan Federasyonu kuruldu. 1965’ten sonra İngilizler’in ardından yönetimi ele geçirmek isteyen Güney Yemen Kurtuluş Cephesi ve Ulusal Kurtuluş Cephesi adlarındaki iki örgüt arasında mücadele başladı. Güney Arabistan Federasyonu’nun da sonradan ÜIu-sal KürtuluşCephesi’nin yanında yer almasıyla Kasım 1967’de İngilizler yönetimi bu örgüte bırakmak zorunda kaldılar. Ülkenin adı önce Güney Yemen Halk Cumhuriyeti, 1970’ten sonra ise Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti oldu. ; : ‘i: :
Her iki ülkede de süregelen siyasal çekişmeler 1980’lerde’ birleşme çabasına dönüştü. 22 Mayıs 1990’da iki ülke Yemen Cumhuriyeti adı altında birleşti.
YEMEM DEMOKRATİK HALK CUMHURİYETİ ya da GÜNEY YEMEN. Arabistan Yarımadası’nm guneyihde,’ Aden Körfezi kıyısında yer alan Güney Yemen 1967’de İngilizler’in çekilmesiyle bağımsızlığına kavuştu. Ülkenin adı 1970’e kadar Güney’Yemen Halk Cumhuriyeti’ydi. Bu tarihte Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti olarak değiştirildi. 1990’da Yemen Arap Cumhuriyeti ile birleşen Güney Yemen, Yemen Cumhuriyeti’nin bir parçası oldu; (teA:.’Yemen CUMHURİYETİ)
