Yeni Süveyş Kanalı için AB’den uyarı
Mısır Devlet Başkanı ABDülfettah el-Sisi, dün görkemli bir törenle 72 kilometrelik ikinci Süveyş Kanalının açılışını yaptı. Sisi’nin adını tarihe yazdırmayı planladığı 9 milyar dolarlık proje, planlanan üç yıl yerine hızlı bir çalışma ile bir yılda tamamlandı. İkinci kanal sayesinde Asya-Avrupa trafiğini sağlayan Süveyş’ten geçişler 18 saatten 11 saate inecek, kanalın kapasitesi günde 47 gemiden 97 gemiye çıkacak. Mısır, yeni kanalın, 2015’te 5.3 milyar dolar olması beklenen kazancı 2023’te 13.2 milyar dolara çıkarmasını planlıyor.
Donanmanın eşlik ettiği açılışta yeni alınan Fransız Rafale jetleri de görücüye çıkarıldı, altı eyalette 10 bin polis güvenliği sağladı. Sokaklar, “Mısır mücizesi” sloganının yazıldığı afişlerle donatılırken İsmailiye’de gerçekleşen törene Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ve Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev’in de arasında bulunduğu dünya liderleri katıldı. İkinci kanalın açılması Mısır’da milli gurur haline gelmiş, ülkenin ekonomisi ve uluslararası arenadaki duruşunun güçlenmesinin simgesi olarak görülmüştü.
“KAPASİTE DOLMAZ”
Ancak yeni kanalın etkinliği konusunda dünyada görüş ayrılığı hakim. İngiliz bir yetkiliye göre, kanal dünyaya olağanüstü fırsatlar sunarken, Mısır’ı birkaç yıl içinde bölgedeki en büyük pazar haline getirebilir. Fransa La Tribune gazetesi kanalı “Mısır’ın dünyaya hediyesi” diye alkışlarken Birleşik Arap Emirlikleri bakanı Sultan Ahmed el-Gaber, kanalın hem Mısır hem de bölgeyi olumlu yönde etkileyeceğini söyledi.
Bazı analistler ise geçen gemi sayısı ve gelirdeki artışın kanalın kapasitesine değil, uluslararası ticaret hacmine bağlı olduğunu vurgulayarak yetkililer tarafından verilen rakamları sorguluyor. Mısır Sosyal Demokrat Parti’den deneyimli siyasi Hişam Kandil, 2008 krizinden önce bile en fazla 59 gemi geçişi için talep olduğunu belirtti. Avrupa Birliği bünyesinde çalışan bilim insanları ise yeni kanalın Akdeniz’i Kızıl Deniz’den gelecek zehirli balıklar ve sualtı canlılarına karşı korumasız bırakacağı yönünde endişe bildirdi.
MISIR’DA MİLLİYETÇİLİĞİN SİMGESİ
Mısır için bağımsızlık ve güç sembolü olan Süveyş kanalının yapımına, Osmanlı’nın Mısır ve Sudan Valisi Mehmet Said Paşa döneminde başlanmıştı. 1854’ten 1863’e kadar Mısır ve Sudan’ı yöneten Said Paşa, Fransız ve İngilizlerin aklını çelmesiyle Akdeniz ile Kızıldeniz’i birbirine bağlayan Süveyş Kanalı’nın yapımının ona güç ve ihtişam kazandıracağını düşünmüştü. Ancak kanalın tamamlanmasından 6 yıl önce ölen Said Paşa, kanalı o zamanın emperyalist kuvvetleri Fransız ve İngilizlere satan lider olarak hatırlanacaktı.
Sene 1882’yi gösterdiğinde milliyetçi isyancı lider Albay Ahmed Urabi’nin iktidarı ele geçireceğinden endişe eden İngiltere Mısır’ı işgal etmişti. İngiltere, Mısır’dan çekilirken geride kendisine sadık bir monark bıraktı ve Fransa ile Süveyş Kanalı Şirketi’ni kontrol etmeyi sürdürdü.
1952’de Pan-Arabizmin lideri olacak Albay Cemal Abdül Nasır, halkın da desteğini alan bir darbe ile yönetime el koydu.
26 Temmuz 1956’da Nasır, ulusa sesleniş konuşması sırasında Dünya Bankası Başkanı Eugene Black ile yaptığı bir görüşmeyi aktararak, “Bay Black’a baktım ve Ferdinand de Lesseps’in karşısında oturduğumu hayal ettim” dedi. Süveyş Kanalı fikrinin mimarı olan Fransız diplomat De Lesseps’in adı, aslında askerlerin kanalı ele geçirmeleri için bir kod adıydı.
Kanalın millileştirilmesi karşısında öfkeye kapılan İngltere Başbakanı Anthony Eden ve Fransız mevkidaşı Guy Mollet, Paris’te bir villada İsrail Başbakanı David Ben Gurion ile plan yapmaktaydı. İsrail, Mısır’ı işgal edecek, asker gönderen İngiltere ve Fransa da kanalı geri alacaktı. Operasyon Ekim 1956’da başlatılırken, Nasır’ı destekleyen Sovyetler ile karşı karşıya gelmek istemeyen ABD’nin müdahalesi ile yarıda kaldı.
KAYNAK: Milliyet
