YERYÜZÜNÜN KIRIK VE KIVRIMLARI.

 
Yeryüzünün pek çok kesiminde kayaçlar, yerkabuğunu sıkıştıran kuvvetlerin etkisiyle bükülmüş ve kıvnlmıştır. Bu bükülme ve kıvrılmalar sonucunda oluşan kıvrımlar kemer biçiminde (antiklinal) ya da tekne biçiminde (senklinal) olabilir. İki yanında, ters doğrultularda hareket etmiş (yer değiştirmiş) katmanların bulunduğu kayaç çatlak ya da yarıklarına ise kırık ya da fay denir. Kırıkları yer-kabüğundaki basınç ya da gerilim doğurur. Belirli kırık türleri vardır: Normal kıriklar’da, kayaç katmanlarının hareketi çoğunlukla düşey ve kırık eğimine bağlı olarak aşağıya doğrudur. Ters kırıklar’da hareket çoğunlukla
düşey, ama kırık eğimi ya da düzlemine bağlı olarak yukarıya doğrudur. İtme kırıkları’nda. kırık düzlemleri hemen hemen yataydır. Bu kırıklarda çoğunlukla hareket de yataydır. Kırık düzleminin neredeyse düşey, ve bu düzlemin iki yanında kalan kayaç katmanları hareketinin ters doğrultuda, yatay olduğu: kırıklar da vardır. Bunlar doğrultu atımlı
. Kıvrılmaya ve kırılmaya üğray’arak biçimle-‘ ri bozulan kayaçlara genelHkle sıradağlarda rastlanır. Kırıklar tümüyle yeni olduğu zaman, yükselen blok bir dağ, çöken blok ise bir vadi oluşturacağından, doğrudan dağoluşum-larına yol açabilirler. Bu tür dağları doğuran hareketler genellikle milyonlarca yıllık bir süreye yayılır ve yükselen blok oluşurken bir yandan da aşınır. ABD’nin batısındaki birçok dağ (Sierra Nevada ve Grand Teton) aslında kırılmalar sonucu ortaya çıkmıştır
Kıvrılmalar da dağoluşumlanna neden olabilir. Kemer biçimindeki kıvrımlar tepeleri, tekne biçimindeki kıvrılmalar ise’ vadileri oluşturur. Fransa ve İsviçre’de Jura Dağları’ nın bazı kesimleri böyle oluşmuştur. Ama kıvrılma yoluyla dağoluşumu pek yaygın değildir. Genellikle aşınma kemer biçimindeki kıvrılmaların tepelerini yok eder. Kıvrılmaya uğramış kayaçlarm bulunduğu bölgelerdeki
Eric Kay
Bu kayaç 140 milyon yıldan daha uzun bir süre önce yerkabuğundaki basıncın etkisiyle kıvnlmıştır.

Yerkabuğu kırıklarındaki hareketler çoğu kez
dcprcrrûcrc î’icucm o!üi . Ou Vunaun ı^uv^uk,
köyündeki bir sokakta açılmış olan yarığın üzerinden atlıyor.
dağlar, genellikle bölge tümüyle şiddetli bir aşınma etkisi altmdayken, dirençli kayaç kat-manlarmm daha yavaş aşmması sonucu oluşur. Appalaş Dağları bu türdendir