14. ve 15. yüzyıllarda Fransız prensler ile İngiltere krallan arasmda, Fransız tahtının yasal vârisi sorunundan kaynaklanan savaşlara verilen addır. 1337-1453 arasmda süren bu uzun savaşta, sonunda İhgi-lizler’i kıtadan çıkaran Fransızlar kendi krallıklarım kurdular.
Ortaçağda kendi kralhğı dışındaki topraklarda soyluluk unvanı alan krallar, o ülkenin tahtında hak kazanmış sayıhyordu. İngiltere krallan da Normandiya Dükü I. William’ın Hastings Savaşı’nı kazanarak İngiltere tahtına çıktığı 1066’dan sonra aynı zamanda Normandiya dükü unvanına da sahip olmuşlar ve Fransa tahtı üzerinde hak kazanmışlardı. 1154’te kral olan II. Henry, Akitanyah Eleo-nore ile evlenerek Fransa’nın güneybatısını kaplayan Akitanya’yı da topraklanna kattı. Ardından Güney Fransa’daki Bretanya bölgesini de ele geçirerek İngiltere’nin yanı sıra Fransa’nın büyük bir bölümüne sahip oldu.
12. yüzyılda İngilizler Fransa’nın yaklaşık üçte ikisini ele geçirmişlerdi. Ama İngiltere krallan Fransız topraklannı, kendilerine hizmet etmeleri karşılığında toprak verdikleri lordlar aracılığıyla yönettiler. Feodalizm olarak ad-landınlan bu sisteme iHşkin aynntılı bilgiyi FEODALİZM maddesinde bulabilirsiniz. İngiltere krallanna bağh lordlarca ağır vergiler ve güç yaşam koşullan altında yönetilen Fran-sızlar sık sık ayaklanıyorlardı.
1260’larda İngilizler Fransa’nın güneybatısı dışında kalan, kuzeydeki topraklan ve Nor-mandiya’yı yitirdiler. 1453’ten sonra ellerinde yalnızca Manş Denizi kıyısındaki Calais kenti kalmıştı. 1558’de Fransa Kralı VII. Charles Güller Sayaşı’nm yol açtığı hanedan çatışmalarından yararlanarak bu kenti.de îngilizler’ den aldı. , •
1337-1380: Crecy ve Poitiers
1335’te Fransa Kralı VI. Philippe’in İngilizler’ le şavaşan İskoçlar’a lyardım etmesi üzerine, İngiltere Krah III. Edvvard da bir ordu yollayarak VI. Philippe’e karşı Flandre halkına, yani Flamanlar’a yardım etti. III. Edward, bazı Alman prensleriyle işbirliği yapar ve Flamanlar’a yardım ederse VI. Philippe’in Akitanya’daki İngiHz topraklarına saldırmasını önleyebileceğini düşünmüştü. Ama beklediği sonucu alamaymca 1337’de Philippe’e savaş açtı.
Annesinden dolayı Fransa Kralı VI. Phi-lippe’le olan akrabalığına dayanan Edward, 1340’ta Fransa tahtında hak iddia etti. Ama yandaşlarının destek vermekten vazgeçmesi üzerine tek başına savaşmak zorunda kaldı. Slüys’de (Kuzey Flandre) Fransız donanmasına karşı kazandığr zafer Manş Denizi’nin 30 yıl boyunca İngiliz denetiminde kalmasını sağladı. 1346’da ordusuyla birlikte harekete geçerek Akitanya’yı ve Normandiya’yı işgal etti. Ağustos 1346’da, Crecy ormanında Fransız ve İngiliz ordulan karşılaştılar. İngilizler büyük bir zafer kazandılar ve Calais kentini ele geçirdiler.’
Bir ‘ durgunluk döneiminin ardından 1349’da, Kara Ölüm denen veba salgını {bak. Veba) Avrupa’da binlerce insanın ölümüne neden oldu. Ama gene de İngiliz ordulan Paris önlerine kadar ilerleyerek bütün kuzey Fransa’yı ele geçirdi. 1350’de VI. Philippe’in yerine Fransa tahtına geçen II. Jean İngiltere’yle banş yapmaya çalıştıysa da, başanlı olamadı ve savaş yeniden başladı. 1356’da batı Fransa’da, Poitiers yakmlanridaki kanh savaşı İngilizler kazandı. Kral II. Jean ve çok sayıda Fransız soylusu İngilizler’e tutsak düştü. 1360’ta Bretanya’da imzalanan antlaşma uyannca Jean, Fransa’daki İngiliz toprakları üzerindeki haklarından vazgeçti. Buna karşı-
hk Edvvard da Fransız tahtı üzerindeki isteklerine son verdi. ,1
Babası II. Jean’dan sonra tahta geçen ,V. Charleş’ın yardımcısı Bertrand du Guesclin, Charles’ın 1380’de ölümünden sonra İngiliz-ler’den Akitanya’nın büyük bölümünü geri aldı. •, ■> : :
1415-53: Agincourt ve Jan Dark
V. Charles’m yerine, akıl hastası olan oğlu
VI. Charles Fransa krah oldu. Bir süre sonra Fransız soylulan birbirleriyle savaşmaya başladılar. İngiltere Krah V. Henry bu soyluların en ^üçlülerinden Burgonya dükü ile işbirliği yaparak, 1415’te Agincourt Sayaşı’nda Fran-sızlar’ı ağır bir yenilgiye uğrattı {bak. Henry). Kısa sürede Paris’i ve kuzey Fransa’nın büyük bir bölümünü ele geçirdi. Fransa krahnm kızıyla evlenerek çocuklannın Fransız tahtı üzerindeki hakkını güvence altına > aldı. 1422’de Henry’nin ölümünden sonra erkek kardeşi Bedford dükü Fransa’ya karşı savaşı sürdürdü. Ama Fransa’da durum değişmeye başlamıştı. Burgonya dükü desteğini geri çekrhiş ve Fransa’yı birleştirmeye çahşan Jan Dark ortaya çıkmıştı {bak. Jan Dark). 1431’de İngilizler tarafından yakalanarak yakılan bu köylü kızı Fransızla’r’a cesaret verdi ve İngilizler’i topraklanndan çıkarmaya yöneltti. .■ i
Bedford dükünün ölümünden sonra İngilizr ler:_önce Paris’ten, 1449’da da Normandiya’ dan sürüldüler. İngiliz ordusu 1450’de, Baye-: ux yakmlanndaki Formigny Çarpışması’nda ağır bir yenilgiye uğratıldı. Üç yıl sonra Calais dışındaki bütün topraklan yitirdiler^ Yüz Yıl Savaşlan ulusal birlik düşüncesini başlatması bakımından, Avrupa tarihinin en önemli olaylanndan biri olarak kabul edilir.