ZÎRlLER

Kuzey Afrika’da İslâm devleti kuran hânedanlardan.
Zîrîler, Mağrib’in iç kısmında oturan Senhâce
Berberi kabilelerindendir. Hariciler’den Ebû
Yezid’e karşı 945’de Fâtımîler’e askerî kuvvet yardımı
yaptılar. Bu yardım üzerine, Fâtımî Halifesi Mu’izz
(953-975) zamanında Zîrîler’den Yusuf Bulukkîn b.
Zîrî’ye İfrikiye Valiliği verildi. Bulukkîn, Zendler ile
mücâdele etti. Sebte’ye kadar bütün Magrib’i zabtetti.
Zîrîler’in hâkimiyeti çok genişleyince, bu topraklan bir
kişinin idare etmesi zorlaştı. Yusuf Bulukkîn’in torunu
Nâsıreddevle Bâdîs (996-1016) zamanında topraklarda
idari taksimat yapıldı. Batıdaki bölgeler ailenin Hammâdî
koluna geçti. Anakol Zîrîler’ın merkezi Kayravan
olup, İfrikiye’ye hâkimdiler. Hammâdîler’in merkezi
Kal’at Benî-Hammad idi. Zîrîler, 1041’de Bağdad’daki
Abbâsî halifeliğine sadakatanı bildirdiler. Hammâdîler,Mısır Fâtımîleri’ne bağlı kaldılar. Zîrîler, Fâtımîler’den
ayrılınca, saldırıya uğradı. Fâtımîler, Zîrî,topraklarına
karşı saldırıya geçip, kuvvet gönderdi. Zîrîler
Kayravan’ı boşaltarak sahildeki el-Mehdiye şehrine göç
ettiler. Hammâdîler de Şicâye Limanına çekildiler.
Denizciliğe önem vermeye başladılar. Normanlar ile
münasebet kurdular. Zîrîler’in hâkim oldukları topraklar
Onikinci yüzyılda, önce Normanlar daha sonra
da Muvahhidler’in eline geçti.
I- Zîrî Hiikümdarlan:
Yusuf Bulukkîn b. Zîrî I (972-984)
Mansûr b. Bulukkîn (984-996)
Nâsıreddevle Bâdîs (996-1016)
Şerefeddevle et-Muiz (1016-1062)
Temim (1062-1108)
Yahya (1108-1116)
Ali <1116-1121)
Haşan (1121-1148)
II- Hammâdî Kolu:
Hammad b. Bulukkîn b. Zîrî I (1015-1028)
Ka’îd (1028-1054)
Muhsin (1054-1055)
Bulukkîn II (1055-1062)
Nasır (1062-1088)
Mansûr (1088-1105)
Bâdîs (1105)
Aziz (1105-1121) *
Yahya (1121-1152).