Bu yılın başında Uzakdoğu’da askerî durum kısa zamanda gelişti.
Tanaka planını gerçekleştirmek isteyen Japonlar bu bölgede
yaza kadar stratejik teşebbüsü ellerinde tuttular. Ocak ayında
Birmanya’yı istilâ ederek Çin’i tecrit ettikten sonra birbiri
ardına giriştikleri deniz, kara ve hava harekâtıyle Filipinleri,
Malezya’yı (ocak), Singapur’u (şubat) zaptettiler. Bütün bunlar
indonezya’yı ele geçirmek için onlara üsıer sağlıyordu. Ocakla
mart arasında amaçlarına ulaştılar. Bu sırada japon kara harekâtı
da gelişti (mart, mayıs). Aralık ayında Guam, Vake, Gilbert adaları
Japonların eline geçti. Pasifik okyanusunda Yeni Gine dört
yandan sarıldı. Salomon adalarına taarruza geçildi, ocak ve şubatta
Yeni Gine’ye çıkıldı. Nihayet haziranda Japon etki alanı Aleutien
ve Midway adalarına kadar genişledi. Müttefiklerin ilk tepkisi
Mercan denizi*ndeki zaferle kendini gösterdi (mayıs). Bu zafer
müttefiklerin Yeni Gine’deki mukavemetlerini, Guadalkanal’daki
karşı taarruzlarını (ağustos) artırdı ve Japonların zaptetmeği düşündüğü
Avustralya’nın tehlikeden kurtulmasına imkân verdi. Japon
yayılmasının sona erdiği de böylece belli oldu. Uzakdoğu’da
ingiliz-amerikan işbirliği gerçekleşmiş, Wawel ve Mac Arthur
müttefikler arası emir ve kumandayı aralarında paylaşmışlardı.
Oysa öteki harekât alanlarında ingilizler tek başlarına direniyordu.
Bu arada Almanya, olanca gücünü Atlantik’teki denizaltı savaşına ayırdı, burada ocaktan temmuza kadar üç milyon
ton, kasım ayında da 700 bin ton tutarında müttefik
gemisi batırıldı. Mayıstan ekime kadar İngilizler Madagaskar’ı
işgal ettiler. Libya’da HommeYm Mısır’a taarruzu El Alameyn’-
de durduruldu (temmuz). Fakat Montgomery, 23 temmuzda karşı
taarruza geçtiği zaman bunun çok geniş bir harekât olduğu görüldü.
8 Kasımda müttefikler Fas’a ve Cezayir’e çıkarma yaptılar.
Fransız kıtaları önce «şeref için» biraz mukavemet gösterdilerse
de sonra müttefiklerin yanında yer alarak Almanlara
karşı savaşa katıldılar. Müttefiklerle Fransızlar, Almanların 10
kasımdan beri kuvvetli bıı şekilde yerleşmiş oldukları Tunus üzerine
yürüdüler (13 kasım). Hitler derhal karşı tedbir aldı, 11 kasımda
alman ordusu Fransa’nın güney bölgesini istilâ etti. 27
Kasımda mütareke ordusu dağıtıldı. Toulon’daki transız filosu
düşman eline düşmemek için kendisini batırdı.
Alman ordusu 8 mayısta Kırım’da, daha sonra 28 temmuzda
Kafkasya ve Volga yönünde giriştiği taarruzla Sivastopol şehrini
ve Don nehri ağzını ele geçirdi, buradan Elbruz dağı (ağustos)
ve Stalingrat’a (12 eylül) doğru yöneldi. Stalingrat’a taarruz
hemen başladı. Fakat 19 kasımda, S.S.C.B.’nin Stalingrat’-
taki ilk başarılı taaruzları, Alman birliklerinin Kafkasya ve Don
nehri ağzından geri çekilmesine yol açtı.