Gazete ve Dergiler
gazete-dergi
Gazete denebilecek ilk yayınlar – çünkü bunlar güncel haberleri düzenli bir yayınla birleştiriyorlardı -1800’lerin başlarında görüldü. Belki de bunlardan ilki Anvers’te 1605’te yayma başlayan Nieuvve Tijdingen idi.
İlk İngiliz gazeteleri sıkı bir biçimde sansür edilirdi. Hükümet tarafından verilen yayın izni, gazetenin o günkü hükümeti kızdırması durumunda, geri alınabilirdi. Bu yüzden 1694’te İzin yasasının yumuşatılmasına dek, sansür etkin bir baskı aracı oldu. Yasanın gevşetilmesi birçok gazete ve derginin çıkmasına yolaçtı ve 11 Mart 1702’de İngiltere’nin ilk günlük gazetesi bir peni fiyatla satışa çıkarıldı. Gazeteler elle basılıyordu ve satış çok düşüktü: 1711’de toplam günlük satışlar yalnızca 7500’dü. 1814’te The Times gazetesinin (Londra) buharlı baskı makinası kullanmaya başlamasına dek, modern anlamda bir gazetenin çıkarıldığı söylenemez.
Popüler Gazetelerin Doğuşu
1712’de konulan pul vergisi gazete satışını önemli ölçüde kısıtladı. 1836’da bu vergi nüsha başına
4 peniden l’e indirildi ve yeni tip bir okuyucuya hitap eden Pazar gazeteleri ortaya çıktı. Bu gazeteler cinayet, seks ve spor haberlerine ağırlık veriyorlardı. Bugün Batı dünyasında en fazla satan News of the World adlı Pazar gazetesi bu dönemde yayımlanmaya başlamıştır. 1855’te vergi tümüyle kaldırıldı ve birkaç «orta sınıf» gazetesi daha kuruldu.
1870’te çıkarılan Temel Eğitim Yasası, İngiliz işçi ve aşağı orta sınıfları arasındaki okuma yazma oranını yükselterek, gazetelerin büyümesine yolaçtı. Daha sonra Lord Northcliffe olan, Alfred Harmsworth (1865-1922), 1898’da fiyatı yarım peni olan Daily Mail’i başlattı. İlk nüsha o güne kadar çıkan günlük gazetelerin trajını aşarak, 390000 adet satmıştı. Böylece modern «popüler» gazete ortaya çıktı.
Gazetenin İçeriği
Modern gazete yalnızca bir kamu hizmeti olarak görülmemelidir. Bunların çoğu kâr amacıyla üretilen mamul «mallar»dır. Gelirlerini gazete satışlarından ve reklam yapmak isteyen kişilerden sağlarlar
Bununla birlikte bazıları, mali bir :ayıpla kamu hizmeti için yayınla-lır ve bağlı oldukları örgütün ya-ia mal sahibinin öteki faaliyetleriyle desteklenir.
Gazeteler, içerik açısından üç ana bölüme ayrılabilir: haberler; makale ve inceleme yazıları; ve magazin. Çoğu haber önceden kestirilebilir: bunlar daha önce bilinen olaylardan çıkar: «takvim» olayları denen parlamento birleşimleri, mahkeme duruşmaları, atletizm karşılaşmaları gibi. Ancak, okuyucuyu en fazla büyüleyen ve gördüğünde gazeteyi satın almasına yol-açan haber, manşet yada «flaş» haberdir. Sözgelimi, bir başkanın öldürülmesi gibi bir olay, önceden tahmin edilemez. Başmakaleler genellikle ana haber konusu üzerine yazılır. Magazin bölümü, dedikodu sütunlarını; bahçecilik, yemek ve moda gibi özel konulardaki yazıları; çizgi romanları; yıldız falını vb. kapsar.
Bütün gazeteler «flaş» haber verir. Ancak kaliteli gazeteler, ciddi takvim olaylarına – özellikle siyasete – popüler gazetelerden daha fazla yer ayırır ve bunları bilim, tıp, eğitim ve günlük olaylar konusunda, uzmanların hazırladığı makalelerle destekler. Bunlarda ayrıca bir
aç sayfalık mali ve sınai haberler ölümü bulunur. Popüler gazeteler, akvim olaylarının, parlamentoda-i uyuşmazlıklar gibi sadece etkile-ici olanlarını verirler.
Bir gazetenin yazı işleri müdü-ünün görevi, bilgi ile eğlence aranda gazetenin okuyucularına uyun bir denge sağlayabilecek biçime, haber ve fotoğraf üretmeleri ;in gazetecilerini yönetmektir. Bü-ük tirajlı bir gazetede haberler, ış haberler, spor, kadın sayfası, ^lence, ekonomi ve genel konular ibi çeşitli alt bölümlerden sorum-ı yardımcı görevliler vardır. Her urumlunun kendine bağlı bir gaze-3Cİ grubu bulunur.
Gazetelerde toplam sayfa savımı, ilanların miktarı belirler. Her abah yazı işleri müdürü gazetein bir provasını alır ve ilanların ayfalarını ve yerlerini belirler. Ele kalan yeri gözönünde tutarak, gün içinde gelişmesi beklenen ha-erlerle ilgili bir toplantı düzenler, ¡ilgiler, yazı işlerinden, bağımsız luhabirlerden yada ulusal ve ulus-ırarası haber ajanslarından gelir. >aha sonraki bir toplantıda müdür, elişme raporlarını alır ve hangi onuya öncelik verilmesi ve hangi-inin bir kenara atılması gerektiği-
Dizgi makinaları, 2
ızıları madeni harf ıtırlarına dönüştürür, peratör daktiloya înzeyen yazı maki-ısında yazıyı yeni-în yazar. Tuşlar, kü-ik harf kalıplarını latrisleri) çıkarır ! bunlar bir satır uşturur. Biten sa^ lar bir deliğe geçek içlerine erimiş aden pompalanır, iylece üzerinde ka-ırık harfler bulunan r maden parçası orya çıkar. Satırlar blada toplanır.
ne karar verir. Bir sabah gazetesinde, gece geç gelen haberler konusundaki kararları gece müdürü verir.
Yazı işleri müdürü ayrıca, günlük haberlere ilişkin yazılarla ve gelecekte yayınlanacak makalelerle ilgili toplantılar düzenler. Başmakale toplantısında (özellikle kaliteli gazetelerde) yorum yada başmakale sütununda belirtilecek tutumla ilgili olarak, önde gelen yorumcuların düşüncelerini alır.
Dergi Dünyası
Dar alanlara yönelen dergiler, (bahçecilik, ev, pul koleksiyonculuğu, otomobil ve kimya mühendisliği ucuz fiyatlı kadın dergileri gibi) gelişmektedir. Ancak genel konulu dergiler, televizyonun ve gazetelerle birlikte dağıtılan dergilerin rekabetinden zarar görmüştür. Özellikle fotoğraf haber (resimlerle anlatılan haber yada röportaj) veren dergiler. Batı ülkelerinde bütünüyle silinmiştir. Yeni yayım türleri arasında, zengin gençler için lüks dergiler ve bol ilan almak için, doktor, muhasebeci gibi çeşitli meslekten olanlara parasız dağıtılan dergiler sayılabilir.
3) Sayfalar madeni
bir çalışma masası üzerinde bir araya getirilir. Dizgici bunları «kasa» denilen madeni bir çerçeveye „ yerleştirir. Yazı işlerinin şemasına uygun olarak, harf sütunlarını ve resimleri yerleştirir. Bir gazeteci her yazının basılmış biçimdeki provalarını kontrol eder ve madenin çerçeveye uymaması durumunda hangi satırların atılabileceğini gösterir.
ayrıca bak: 190 Modern basım
196 Kitaplar ve basım
198 Kaynak kitaplar ve
ansiklopediler
212 Haberleşme: radyo
214 Haberleşme: televizyon
204 Fotoğraf çekme
satılmamıs nüshaları toptancıya geri verirler. Bu kayıbı azaltmak için bazı gazeteler, dağıtımcılarından kesin sipariş vermelerini ve kaybı üstlenmelerini ister. Ancak bu, siparişin azalmasına yolacabilir.
İngiliz gazete ve dergilerinin satışının çoğunu dağıtımcılar yapar Gazete satışlarının yüzde 50-80 arası evlere dağıtımla sağlanır. Kalanı, tezgahta satılanlardır.
Bir dağıtımcının kârı, satış yada «kapak»
fiyatının yüzde 28’ine varır Bazı yerel gazeteler doğrudan dağıtıcıya aktarılır, ulusal gazeteler ise önce, kapak fiyatının yüzde 10’unu alan toptancılara verilir. «İade» sistemiyle çalışan dağıtımcılar,
4) Tipik bir tabloid
gazete. %30-45 ilanlardan, %55-70 haber ve yazılardan oluşur. Haber ve makale bölümünün yarısı metin.
(bir çeyreği başlık) kalanı resimdir. Televizyon yada at yarışı gibi bilgi sayfalan dışındaki çoğu sayfalarda ilan bulunur. Resimler ve başlıklar ilanları dengeleyecek biçimde yerleştirilir ve bazı sayfalar tümüyle ilana ayrılır.
6) Geleceğin gazete
üretimi bilgisayarlarca yapılacak, dizgi mo-kinaları ortadan kalkacaktır. Yazarlar, bir bilgisayara bağlı olan ekranların (yazı ma-kinasının tuşlarına bağlı katod lambası) başında oturacaklardır. Tuşa basılınca ekranda bir harf görünür. Tamamlanan yazı, bir kod numarası ile bilgisayarda saklanır ve editör dilediğinde düzeltme amacıyla yazıyı kendi ekranına yansıtır. Bundan sonra bilgisayar, dizgi makinasını çalıştırır.
Bir gazetenin geli-
Kağıt ve mürekkep %35
üret
Dağıtım vb %9 Yönetim %9
%6
