Romanya

Karpat Dağları’nın yemyeşil dokusundan Karadeniz’in berrak sularına uzanan tarihî bir ülke…

Ülke adı: Romanya

Yüzölçümü: 238 391 km*

Sahil :idire ؛ 225 km Diller: Romence, Macarca.

Din: Romanya Ortodoksları, Roma Katolikleri, Diğer Katollkler, Protestanlar, Ateist, Müslümanlar.

Nüfus: 21.504.442

Başkent: Bükreş

Yönetim biçimi: Çok Partili Cumhuriyet

İdarî bölümler: 40 bölge ve 1 belediye.

Milli bayram: Birleşme Günü (Romanya ileTransilvanya’nın), 1 Araiık(1918)

Para birimi: Leu (ROL)

Telefon kodu: 40 tntprnpt kısaltması: ro

İklimi• Ilıman.

Tarım ve Hayvancılık: Buğday, mısır, şeker pancarı, ayçiçeği tohumu, patates, üzüm, yumurta, küçükbaş hayvancılık. Doğal kaynakları: Petrol, kereste, doğalgaz, kömür, tuz, demir.

Konum: Güneydoğu Avrupa’da, Karadeniz kıyısında, Bulgaristan ile Ukrayna arasında yer alır.

Romanya Tarihinin Dönüm Noktalan

*Bugünkü Romanya topraklarında X-X11. asırlarda Peçenek-Ku- man, X1II-XIV. asırlarda ise Moğol-Tatar hâkimiyeti kuruldu.

* 1330’da Eflak Voyvodalığı (Prensliği) ve 1365’te Boğdan Voyvodalığı, Macar Krallığı’na karşı bağımsızlıklarını kazandılar. Boğdan (Romence Moldova) ve Eflak (Valahia) voyvodalıkları, (Osmanlılar, ikisine birden “Memleketeyn” derdi) bağımsızlıklarını koruyabil- mek için komşuları Lehistan ve Macaristan krallıklarıyla mücadele etti.

* 1393’ten sonra Tuna’ya ulaşan Osmanlı Devleti’ne karşı çatış- maya giren Eflak Beyliği, 1462- 1476 yıllarında Osmaıflı üstünlüğünü kabul ederek Osmanlımn haraçgüzârı oldu. Boğdan Prensliği ise 1475’te Rumeli Beylerbeyi Ha- dım Süleyman Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusunu bozguna uğrattı. Bir yıl sonra bizzat Fatih Sultan Mehmed, Boğdan seferine çıktı, fakat başarı kazanmasına rağmen başşehir Suceava’yı ele geçiremedi.

* Sultan İkinci Bayezid 1484’te, Boğdan’111 en büyük kalesinin bu- lunduğu Kili’yi (Chilia) ve en büyük limanının bulunduğu Akkirman’ı (Cetatea Alba) alınca Boğdan Frensi, Osmanlı hükümranlığını ve haraçgüzâr statsünü kabul etti.

* 1525’te Osmanlı-Leh barışı ve 1526’da Mohaç M uharebesi’nde Macar Krallığı ‘na son verilmesi neticesinde bölgede güç dengesi Osmanlı lehine değişti. 1541’de Budin Beylerbeyiliği ve 1552’de Banat’ta Tımışvar beylerbeyliği kuruldu. Transilvanya (Er- del) Voyvodalığı ise 1541’de Mem- leketeyn’e benzer şekilde özerk bir prenslik olarak Osmanlı hâkimiyetini kabul etti. Ayrıca, Kanunî Sultan Süleyman’ın 1538,deki Boğdan seferiyle Tuna’da bulunan Eflak’ın en büyük liman şehri İbrâil (Braila) Osmanlı Devleti’ne doğrudan doğruya katıldı ve böylece bütün önemli Tuna kale-liman şehirleri Osmanlı kontrolüne geçti.

Romanya’da Osmanlı Eserleri

Bugünkü Romanya toprakları, OsmanlI devrinde Eflak-Boğdan ve Erdel prensliklerinde kayda değer bir Müslüman nüfus bulunmadığından vergi verme statüsündeydi. Bu sebeple Macaristan veya Balkanlardaki Osmanlı eyaletleriyle mukayese edildiğinde çok daha az cami, türbe, han ve hamam gibi Osmanlı eserlerine rastlanır. Ekrem Hakkı Ayverdi’nin tespitlerine göre 1970’lerde Romanya’da 234 adet Osmanlı eseri mevcuttu.

* Transilvanya Prensliği 1699’da Karlofça M uahedesi ‘yİ e Avusturya’ya dâhil edildi.

* 1 Ocak 1848’de Eflak ve Boğ- dan prenslikleri arasında gümrük kaldırılarak ortak bir pazar kuruldu.

* 1848’de Rus hegemonyasına karşı Eflak-Boğdan ihtilâli yapıldı.

* Kırım savaşında (1853-1855) Rusya’nın yenilgisi Ro- menlerin davası için uygun şartları hazırladı. Balkanlardaki Rusların yayılma politikasına karşı bir tam pon-engel kurmak isteyen Batılı büyük devletler Eflak-Boğdan’in birleşmesini, yani Küçük Romanya’nın kurulmasını (1859- 1862) kabul ettiler.

* Osmanlı Devleti’nden “dostane boşanma” isteyen Romanya Prensliği menfi cevap aldıktan sonra 9 Mayıs 1877’de bağımsızlığını ilan etti.

* 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’na katılan ve Plevne’de OsmanlIların yenilmesinde mühim rol oynayan Romanya’nın bağımsızlığı Berlin Kongresi’nde (1878) tanındı. Sonradan da Osmanlı Devleti Romanya’nın bağımsızlığını tanıdı.

* 1881’de Romanya Prensliği krallık haline getirildi.

* Birinci Dünya Savaşı’nın neticesinde Rusya ve Avusturya-Maca- ristan imparatorlukları yıkılınca; 1699’da Avusturya’ya ilhak edilen Transilvanya, 1775’te yine Avusturya’ya dahil olan Bukovina (Boğ- dan/M oldova’nın kuzey kısmı) ve 1812’de Rusya’nın eline geçen Prut ile Dinyester arasındaki bölge yani Besarabya, halkın kararıyla Romanya Krallığı bayrağı altında birleşti ve böylece Birleşik Romanya oluştu (1 Aralık 1918).

* ikinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyası ile Komünist Rusya’nın anlaşmasıyla Besarabya ve Kuzey Bukovina bölgeleri Sovyetler Birliği tarafından alındı ve Besarabya’da Moldova Sovyet Sosyalist Cum huriyeti ilan edildi. Kuzey Bukovina ve Besarabya’nın güneydoğu kısmı da Ukrayna’ya verildi ve böylece bugünkü Romanya Cumhuriyeti sınırları belirlendi.

* Ruslar, Romanya’da monarşi idaresine 1947’de son verdiler ve Romanya Komünist Halk Cumhu- riyeti kuruldu. * 1967’de iktidara Çavuşesku geçti ve ülkeyi Rusya’dan bağımsız bir siyasetle yönetti. 1989’da ida- minin ardından demokratik bir ya- pıya geçildi.

* 2004’teN A TO ‘ya girdi.

* 1993’te başvurduğu Avrupa Birliği tam üyeliği 1 Ocak 2007’de başladı.

San Saltuk Baba Türbesi (Babadağ)

13. yüzyılda yapılan türbe Sultan ikinci Bayezid Han tarafından vakıflara tahsis edilmiş olup günümüzde restore edilip ziyarete açıktır.

RomanyalIların Osmanlı Hayranlığı

Osmanlı araştırmaları alanında dünya çapında tanınan iki büyük RomanyalI, Boğdan Voyvodası Constantin Kantemir’in oğlu Kantemiroğlu ve Nicolae Iorga’dır. İstanbul’da yirmi iki sene yaşayan Kantemiroğlu, Batı kültüründen faydalanıp Batı ile Doğu kültürleri arasında bir köprü kurmuş, ” Historia incrementorum atque decrem entorum Aulae Othomanicae (Osmanlı Devleti’nin Yükselişi ve Çöküşü Tarihi)” adlı eserini 1710’dan önce İstanbul’da yazmaya başlamış ve 1717’de tamamlamıştır. Eser, Hammer’in “Osmanlı Tarihi”nin çıkışına kadar Osmanlı tarihi ve medeniyeti üzerinde Avrupa’da en çok okunan kitap olmuştur. Nicolae Iorga da yazdığı Osmanlı tarihiyle bilinir (Geschichte des Osmanischen Reiches, I-V, Gotha 1908-1913). Osmanlıca ve modern Türkçe bilmeyen Iorga, XX. yüzyıl başlarına kadar Batı dillerinde neşredilmiş olan bütün Osmanlı kaynaklarını incelemiştir. Romanya’da Osmanlı arşiv belgeleriyle çalışabilen profesyonel Osmanlı araştırmacılarından Aurel Decei, Nicoara Beldiceanu, Marta Ma- tilda, Alexandrescu-Dersca Bulgaru, Ion Matei, Mihai Maxim, Valeriu Veliman, Tahsin Gemil ayrıca Türk (Gagauz) kökenli Mihail Gu- boğlu, Mustafa Ali Mehmet ile Türkiye’de doğan ve tahsil gören Ermeni asıllı H. Dj. Siruni’yi sayabiliriz. Bugün Romanya’nın millî arşivlerinde Osmanlı devrine ait vesikalar ve yazmaların mikrofilmleri toplanmıştır. Bükreş Üniversite si’nde 1985’te “Centrul de Studii Otomane (Osmanlı Araştırmaları Merkezi)” kurulmuştur. Bu merkez daha sonra “Türk Araştırmaları Merkezi” haline gelmiş olup İstanbul’da neşredilen “Romano-Turcica” adlı bir dergi çıkarmaktadır.

Gazi Ali Paşa Camii (Babadağ) Cami

17. yüzyıl başlannda bina edilmiştir. Bundan başka Mangalya’da İsmihan Camii, Mecidiye de Sultan Abdülmecid Camii, Bükreş’te de eski kervansaray tarzında inşa edilmiş Manuk Hanı ve Birinci Dünya Sava- şı’nda şehit düşen 535 askerimizin m ezarının bulunduğu bir şehitlik
vardır.