Bu beşinci askerî kapı, eskiden dikdörtgenler prizması şeklindeki iki büyük burcun arasında som kesme taştan, beden suru üzerinde açılmış yüksek ve sağlam bir kapıydı. İki tarafındaki burçlardan sağdaki yıkılmış, sol tarafta bulunanı ise kısmen durmaktadır. Kapının üst tarafı, kesme taştan beşik örtüsü kemerli olup bunun altında tuğladan küçük bir kemer, onun altında birbiri üzerine konulmuş çifte tuğlalı oval büyük bir kemer, bunun da altında ufak bir kemer olup en altta çifte tuğlalı başka bir büyük oval kemer vardır. Bu tuğla kemerlerin arası kesme taşlarla örülmüştür. Bu örme işi de eski bir ameliyedir. Daha sonra yine Bizanslılar zamanında bu oval kemerin altına yatay durumda kalın ve iki tarafındakilere oranla dar, mermer bir levha yapılarak kapı genişlik ve yükseklik olarak küçültülmüştür. Yukarıda bahsettiğimiz kitabe yatay mermer levhanın üzerine kazınmıştır. Özetle söylemek gerekirse, zamanında çok büyük bir kapı olup hemen hemen Yedikule’deki Yaldızlıkapı’ya benzer bir büyüklükte olduğu, izlerinden anlaşılan bu beşinci askerî kapı, bugün sıradan bir kapı durumundadır. Kapının önüne toprak dolmuş olduğundan caddeden bakıldığında yalnız yukarı kısmı görülür. Arasına demir çubuklar geçirilen bu küçük kapıdır. Genel olarak pek dayanıklı ve sağlamdır. Her askerî kapının önünde Diataphrismata denilen bölmeler üzerinden su akıtılmak için sifonlar olurmuş. Bu sifonlardan bu kapının önünde de vardır. Diataphrismata, hendeklerin eğimli yerlerinde suyun akıntısını kesmek için yapılan taş bölmelerdir. Bu bölmelerden su künkleri geçirilirdi. Kapının ön tarafına geçen sene kârgir bir köprü yaptılar. Su boruları bunun üzerinden geçmektedir.
Charisius Kapısı (Edirnekapı) (Porta Polyandrion, Porte Charisius, Charisu, Edirne-Kapoussi): Bizans zamanında İstanbul kuşatmalarının çoğunda kanlı mücadelelere sahne olan Charisius Kapısı’nm gerçek yerinin belirlenmesi meselesi büyük tartışmalara sebep olmuştur. Şimdiye kadar eski İstanbul’un topografyasını yazan âlimler arasında, bu kapının gerçek yeri hakkında bir türlü fikir birliği sağlanamadığını Doktor Mordtmann216 haber veriyor. Mordtmann, bu kapı hakkında eski âlimlerin görüşlerini ve son Osmanlı kuşatmasında meydana gelen savaşlara dair zamanın vak’anüvis ve tarihçilerinin anlattıklarını bir araya getirip karşılaştırarak Charisius Kapı- sı’nın Edirnekapı olduğu sonucuna varmıştır. İlerideki açıklamalar gözden geçirilirse, bu tarihî ve arkeolojik meselenin çözülmesi için eski tarihçilerin ne kadar derin inceleme ve araştırmalar yapmış oldukları anlaşılır ki, bu da İstanbul’un tarihine öteden beri verilen ehemmiyetin derecesini göstermeye yeter. Edirnekapı’ya217 Fatih Camii’nin yerinde bulunan Havariyun Kilisesi’nden dolayı Myriandrion veya Polyandrion derlerdi. Edirnekapı adı, son Osmanlı kuşatmasında oldukça fazla zikredilmesi açısından bu konuda eskilerin inceleme ve araştırmalarının burada tekrar edilmesini ve bu arada Osmanlıların kahramanlıklarını oluşturan haber ve rivayetlerin hatırlatılmasını da faydalı gördüm:
Eski eser uzmanlarından Leunclavius ile Gilles ve Patrik Kostantinos ve en son da Doktor Paspati, Eğrika- pı’yı eski Charisius Kapısı kabul ediyorlar.218 Hâlbuki Doktor Mordtmann’ın şimdi vefat etmiş bulunan babasıyla Doktor Dethier, bazı yazarların bu husustaki yanlışlarını fark ederek bu kapıyı daha güney taraflarda, Lycus Vadisi’nde, Topkapı ile Edirnekapı arasında aramışlardır. Müller,219 her iki varsayımı da kabul etmeyerek Charisius Kapısı’nın Edirnekapı olduğunu belirtmiştir. Konu üzerindeki farklı görüşler, birinin doğruluğunu kabul etmeyi güçleştiriyor. Bu sebeple, yine Bizans tarihçilerin şahitliklerine başvurma zorunluluğu vardır ki, çoğunlukla karışık ve birbirine zıt ifadelere rağmen meselenin kesin olarak çözülmesi için yine başlıca hakem, bunlardır.