NAL

NAL; Aim. Hufeisen (n), Fr. Fer (m) â cheval, İng. Horseshoe. İnsanlara hizmette kullanılan at, eşek, öküz gibi hayvanların tırnak (smnak)larına takılan demir parçası. Yere tırnakları ile basan bu hayvanların, tırnaklarının bozulması hâlinde yürümeleri aksar veya hiç yürüyemezler. İnsanın ayakları ayakkabı ile korunduğu gibi, hayvanların tırnakları da, nal ile korunur. At ve katırların askerî hizmetlerde • kullanıldığı zamanlarda tırnak bakımına çok dikkat edilirdi. Atasözü hâline gelen; “Bir mıh bir atı, bir at bir yiğidi, bir yiğit bir orduyu kurtarır.” ifâdesi bu önemi ortaya koymaktadır. İlk önceleri keçe, kösele ve bezden yapılan ayaklıklarla tırnaklar korunmaya çalışılmıştı. Fakat dayanıksız olmaları sebebiyle, bunların yerine zamanla demir levhalar kullanılmaya başlandı. Nal adı verilen, hayvanın tırnağına göre yapılan bu parçalar, mıh denilen özel çivilerle tırnağa çakılır. Nal çakılacak tırnak, önce yontulup düzeltilir. “Kayar” denilen bu iş çok ustalık ister. Kayar ve nal çakmağı, nalbant denilen mesleğinde usta insanlar yapabilir. OsmanlIlar zamânında nalbant ustaları yetiştirmek için, İstanbul’da husûsî okul açılmıştı. Nal, normal olarak üç ayda aşınır ve değiştirilmesi gerekir. Nalbant, önce îtinâlı olarak, özel kerpeteni ile mıhları söker. Sökülen mıhlarda kan lekesi iltihap kokusu olup olmadığına dikkat edilir. Sonra tırnak yontulup, nal çakılabilecek duruma getirilir. Nal, soğuk ve sıcak olmak üzere iki şekilde çakılır. Daha uygun olan sıcak usulde, nal kızdırılıp tırnağa bastırılarak çakılır. Böylece, nalda uygun olmayan taraflar meydana çıkarılmış olur. Gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra, canlı dokuya kaçırmayacak şekilde mıh çakılır. Mıhların uçları perçin haline getirilerek törpülenir. Yanş atlannda nallamaya çok önem verilir. Zira tırnağın korunması, atm rahatça koşabilmesi, ancak iyi bir nallama ile mümkün olur. Yanş atlarında kullanılan en uygun nal alüminyumdan yapılandır. Hafif olduğu için tercih edilir. Tırnağa zarar verdiği için yanşatlarına sıcak nallama yapılmaz. Büyük bir ustalık isteyen soğuk nallama yapılır.