PESTALOZZİ, Johann Heinrich

PESTALOZZİ, Johann Heinrich; İsviçreli
eğitim reformcusu. 12 Ocak 1746’da İsviçre’nin
Zürih şehrinde doğdu. 17 Şubat 1827’de
Brugg’da öldü.
Zürih Üniversitesinde eğitim gördü. Sosyal
reformlarla alâkadar oldu. Politikada söz sâhibi
olunca bir müddet fakirlere yardım etmeyi gâye
edindi. Fakat bundan çabuk vazgeçip, toplumun
yüceltilmesi için eğitime ağırlık verilmesi fikrini
müdâfaa etmeye başladı.Adını Neuhof koyduğu bir çiftlik satın aldı.
1762 senesinde Jean Jacques Rousseau’nun Emile
adlı kitabına hayran olarak Rousseau’nun eğitim
hakkmdaki fikirlerini kendi çocuğunda tatbik etmek
istedi. Ancak bu eğitim sisteminin tatbikinin imkânsız
olduğunu anlayıp, çocuklar ve eğitim üzerinde
bizzat kendisi çalışmaya başladı. 1774’te bir grup ihmâl
edilmiş çocuk bulup, evine aldı. Onlara çiftlik
endüstrisi, sosyal ahlâk, lisan, aritmetik, müzik ve
oyun dersleri verdi. Bu çalışmalan esnâsında okuma-
yazması olmayan, daha sonra Pestalozzi’nin yazılarında
Gertrude ismiyle geçen bir köylü kadını
kendisine yardım etti. Bu küçük okul 1779’da parasızlıktan
kapanmasına rağmen, Pestalozzi’nin müteakip
çalışmalarının temelini teşkil etmiş oldu.
1779 ile 1798 seneleri arasında Pestalozzi yazı
ile meşgûl oldu. Sevilen didaktik bir romanı olan
Lionhard und Gertrud (4 cild 1781-87) İngilizceye
tercüme edilerek Leonard and Gertrude adını
aldı. Bu romanında basit bir köylü kadınını ele
alarak pedagojik bir eğitimi anlatmaya çalışan Pestalozzi,
1798-1799 seneleri arasında Stans’ta yetimler
için bir okul açarak tekrar öğretmenliğe başladı.
1799’da Burgdorfa dâvet edilerek bir eğitim
enstitüsü açması istendi. 1801’de Burgdorfta Wie
Gertrud ihre Kinder Lehrt adlı kitabını yazdı.
Bu kitabı İngilizceye tercüme edilerek How Gerdrude
Teaches her Children (Gertrude Çocuklara
Nasıl Öğretiyor?) adını aldı. 1804’te Enstitüsü,
Münih Buchsee’ye oradan da 1805’te Yuerdon’a taşındı.
Yuerdon’da bu Enstitüsü 20 sene eğitim üzerinde
çalışmalar yaptı.
Pestalozzi, toplumun eğitimle düzeltilebileceğine,
her insanın iyiliğe elverişli olduğuna, her
çocuğun kişilik sâhibi olması gerektiğine inanıyordu.
Rousseau’nun aksine sosyal ahlâkı ve entellektüel
bilgiyi, kâbiliyeti ve iyi davranışları verenin
tabiat olmadığını müdafaa ediyor, bir çocuğun
kâbiliyetini, ahlâkını, davranışlarını geliştirebilmesi
için ebeveyninden ve öğretmenlerinden
tâlimat ve disiplin alması lâzım geldiğini iddiaediyordu. Avrupa’da ilkokullarda çocuklar, Pestalozzi’nin
yaşadığı dönemde, bir şeyi makina gibi
anlamadan söylemeye, sert bir disipline ve mekanik
kâidelere tâbi tutuluyorlardı. Pestalozzi bu
duruma çok üzülüyor, disiplinin sevgi ve anlayışa
dayanması lâzım geldiğini söylüyordu. Çocuk,
mevcut sistemdeki gibi zorla değil, öğreneceği
bilgiyi kendi sansüründen geçirip öğrenilmesi lâzım
geldiğine karar vererek öğrenmelidir diyordu.
Pestalozzi’ye göre çocuğa verilen bütün tâlimatlar,
çocuğun tecrübe ve gözlemleriyle bağdaştırılmalıydı.
Sınıfa fizikî örnekleri de sokmalı, müşâhede
arttırılmalıydı.
Pestalozzi, eğitim sistemini çocuğun organik
gelişmesiyle bağdaştırdı. Her zaman basitten karmaşığa
gitmek, her basamağı bir evvelki öğrenilene
dayandırmak lâzım geldiğini ileri sürdü. Mekanik
eğitime karşı olmasına rağmen, bu sistemin de bilinmesi
lâzım geldiğini söyledi.
Pestalozzi ahlâk eğitimine de çok ehemmiyet
verdi. Fertlerin toplumdaki yapıcı rolünü yerine getirebilmesi
için, ahlâkî eğitimin, hayatî bir değeri
olduğunu iddia etti.
Burgdorf ve Yuerdon’daki okullar, Avrupa ve
Amerika’dan gelen öğretmenleri cezbetti ve onlar
da Pestalozzi’nin fikirlerini kendi ülkelerine götürdüler.
Talebeleri arasında Philipp Emanuel von
Fellenberg, Fredrich Froebel, Johann Friedrich
Herbart, Karl Titter gibi eğitimciler sayılabilir.
Pestalozzi’nin eğitimde yaptığı reformların
yanısıra mühim bir hareketi de, o zamana kadar kilisenin
kontrolü altında olan okulların, hükümetin
kontrolüne verilmesine sebep olmasıdır